Laatste nieuws
Nieuws

Kankeratlas toont waar in Nederland kankersoorten vaak en weinig voorkomen

1 reactie

Het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) heeft een interactieve atlas ontwikkeld, waar de incidentie van 24 kankersoorten te zien is per gebied met dezelfde eerste drie cijfers van de postcode. IKNL hoopt dat de atlas aanspoort tot verder onderzoek en het nemen van preventiemaatregelen.

De data in de atlas zijn apart te bekijken voor mannen en vrouwen en gecorrigeerd voor leeftijd. ‘Anders zou je zien dat vrijwel alle kankersoorten relatief vaak voorkomen in vergrijsde gebieden’, aldus Valery Lemmens, bestuurder bij IKNL en bedenker van de atlas.

In de interactieve kaarten zijn de incidentie van kanker te zien van de periode 2011 tot en met 2020. In rode gebieden komt een kankersoort vaker voor dan verwacht op basis van het landelijk gemiddelde, en in de blauwe gebieden juist minder vaak.

Situatie in het verleden

In de kankeratlas staat per kankersoort vermeld wat mogelijke verklaringen zijn voor het relatief vaak of weinig voorkomen van een kankersoort in bepaalde regio’s. Zo toont de atlas dat het aantal longkankerdiagnoses in veel grote steden verhoogd is – en dan met name in bepaalde stadsdelen. Dat zijn volgens Lemmens vaak ‘achterstandswijken’ waar men in het verleden relatief vaak rookte.

Dat het belangrijk is om de situatie in het verleden te kennen, blijkt ook uit de regionale incidentie van mesothelioom – beter bekend als ‘asbestkanker’. De verkoop en het beroepsmatig toepassen van asbest is in Nederland sinds 1 juli 1993 verboden. Toch komt mesothelioom nog altijd relatief vaak voor bij mannen die in de buurt wonen van voormalige asbestfabrieken en scheepswerven, en daar voorheen werkten. Bij vrouwen is vrijwel geen geografische variatie te zien in aantal mesothelioomdiagnoses.

Bij borstkanker, eierstokkanker en darmkanker zijn vrijwel geen regionale verschillen zichtbaar in de incidentie van kanker. Hierbij wijkt de incidentie in de meeste regio’s vaak minder dan 10 procent af van het landelijk gemiddelde. Bij borstkanker is hierin volgens het IKNL geen duidelijk patroon te herkennen.

Geen verklaring

Ook wanneer er een duidelijk patroon zichtbaar is, geeft de atlas niet altijd een mogelijke verklaring. Dat is bijvoorbeeld het geval voor adenocarcinomen van de slokdarm. Deze komen relatief vaak voor in het noorden van Nederland en een deel van Zeeland, en juist minder vaak in Limburg, Zeeuws-Vlaanderen en rondom Amsterdam. Dit patroon is voornamelijk zichtbaar bij mannen.

Het IKNL heeft momenteel geen verklaring voor deze geografische spreiding. Risicofactoren voor adenocarcinomen van de slokdarm zijn obesitas, reflux en roken. Maar er zijn geen aanwijzingen dat overgewicht en/of roken vaker voorkomt in het noorden dan in de rest van het land. Lemmens hoopt dat deze constatering onderzoekers stimuleert om meer onderzoek te doen naar andere, nog onbekende, risicofactoren.

HPV-infecties

Baarmoederhalskanker komt minder voor in het oosten en zuidoosten van het land, en juist vaker dan verwacht in veel steden in de Randstad, Groningen en het zuiden van het land, zoals Eindhoven, Heerlen, Venlo en Maastricht. Volgens het IKNL zijn deze geografische verschillen gedeeltelijk te verklaren door deelname aan bevolkingsonderzoek voor baarmoederhalskanker. In gebieden waar de opkomst voor het bevolkingsonderzoek hoog is, komt baarmoederhalskanker juist minder vaak voor. Dit komt volgens Lemmens doordat zo voorstadia van de kanker worden opgespoord, en vrouwen behandeld worden voordat ze een diagnose baarmoederhalskanker krijgen.

Baarmoederhalskanker wordt veroorzaakt door een langdurige infectie met het humaan papillomavirus (HPV). Er is momenteel niet bekend of HPV-infecties vaker voorkomen in de regio’s waar baarmoederhalskanker vaker voorkomt.

Sinds 2010 kunnen meisjes in Nederland zich laten vaccineren tegen HPV. Sinds 2022 worden zowel jongens als meisjes uitgenodigd voor deze vaccinatie in het jaar dat ze tien worden. De effecten van deze vaccinatie zijn nog niet zichtbaar in de atlas, omdat het gemiddeld tien tot vijftien jaar duurt voordat baarmoederhalskanker ontstaat na een infectie met HPV.

Relatief stabiel

Het IKNL is niet van plan de data in de atlas jaarlijks te vernieuwen, omdat de regionale verschillen relatief stabiel zijn over meerdere jaren genomen. Wel wil Lemmens kijken of ze in de toekomst meer informatie aan de kankeratlas kunnen toevoegen. ‘We denken bijvoorbeeld aan sterftecijfers per kankersoort, en trends in de incidentie.’

De kankeratlas is hier te bekijken: Kankeratlas (iknl.nl)

Lees ook

Nieuws Wetenschap kanker preventie onderzoek
  • Laura ter Steege

    Laura ter Steege is voormalig journalist bij Medisch Contact. Haar focus lag met name op de wetenschap.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • P.J.E. van Rijn

    huisarts n.p., Rheden

    Suggereert het feit, dat baarmoederhalskanker juist vaker dan verwacht voorkomt in de Randstad en in grote steden, niet een relatie met het vaak polyamoreuse en promiscue studentenleven?

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.