Kabinet volgt corona-adviezen Onderzoeksraad voor Veiligheid niet op

Het kabinet heeft vrijwel niets gedaan met de corona-adviezen van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV), terwijl het in april nog liet weten het eens te zijn met de conclusies van de raad. De OVV publiceerde begin dit jaar een eerste rapport over de kabinetsaanpak van de eerste zes maanden van de coronacrisis. Dat rapport was onder meer zeer kritisch over de rol van het kabinet ten opzichte van het Outbreak Management Team (OMT).

Daarnaast stelde de raad vast dat de crisisstructuur van het ministerie van VWS en van de uitvoerende diensten zoals de GGD-en niet toereikend was voor een pandemie. Ook raadde de Onderzoeksraad het kabinet aan zijn scenario’s uit te werken om beter voorbereid te zijn op een volgende ‘maatschappij-ontwrichtende crisis’. Bovendien was er in de eerste golf te weinig aandacht voor de situatie in de verpleeghuizen.

Geen zelfreflectie

Volgens OVV-voorzitter Jeroen Dijsselbloem ontbreekt het aan zelfreflectie bij de overheid. ‘Het kan eigenlijk niet dat er nog steeds geen uitgewerkte en doordachte scenario’s zijn’, zegt hij in de Volkskrant. ‘Het kan eigenlijk niet dat de minister van VWS nog steeds geen bevoegdheid heeft om tegen ziekenhuizen of de GGD’s te zeggen wat er moet gebeuren in een crisissituatie.’

De OVV vindt de huidige aanpak van het kabinet sterk leunt op de eigen verantwoordelijkheid van burgers en op sectorplannen die er nog niet zijn. ‘Met de ervaring van besmettingsgolven die zich snel kunnen aandienen is het van belang dat burgers en sectoren tijdig weten wat ze bij een volgende opleving kunnen, mogen en moeten doen. En wat de overheid van hen verwacht’, aldus de OVV in een reactie op het uitblijven van concrete kabinetsplannen.

Maatschappelijk Impact Team

Het kabinet wil een Maatschappelijk Impact Team (MIT) instellen, dat gelijkwaardig naast het OMT kan adviseren over de sociaal-maatschappelijke effecten van het coronabeleid. Ook op dit punt is de OVV kritisch: het is maar de vraag of dat MIT op tijd operationeel kan zijn om oplevingen van de pandemie het hoofd te kunnen bieden. Bovendien: ook met deze brede advisering zal het kabinet toch echt zelf expliciete afwegingen moeten maken tussen soms strijdige maatschappelijke belangen en die helder moeten communiceren.

Geen wettelijke basis

Nog een laatste zorg van de raad: door het afwijzen van de verlenging van de Tijdelijke Wet Maatregelen covid-19 in de Eerste Kamer is er geen wettelijke basis meer voor coronagerelateerde maatregelen. Als daarom de Wet publieke gezondheid (WPG) bij een opleving van de pandemie nog niet is aangepast, moet het kabinet teruggevallen op de noodverordeningen zoals die in het begin van de coronacrisis zijn gebruikt.

De slotconclusie van de OVV is onverbiddelijk: ‘Het kabinet staat nog onverminderd voor organisatorische en juridische uitdagingen als de pandemie weer opleeft.’