Laatste nieuws
Wetenschap

Inzicht in vroege ontwikkeling door muizenembryo’s uit stamcellen

Plaats een reactie
Catherine Dupont
Catherine Dupont

Onderzoekers van het Erasmus MC zijn erin geslaagd om muizenembryo’s te kweken uit stamcellen. ‘Dit kan waardevolle informatie opleveren en gaat veel proefdieren besparen.’

‘Er is weinig bekend over vroege embryonale ontwikkeling en hoe weefsels en organen gevormd worden’, vertelt Cathérine Dupont, die het onderzoek naar het ontwikkelen van muizenembryo’s uit stamcellen leidde. ‘Deze embryo’s geven inzicht in hoe celtypes zich vormen en dat is belangrijke basiskennis voor het ontwikkelen van nieuwe therapieën.’ Daarnaast kunnen onderzoekers de embryo’s volgens Dupont gebruiken voor toxicologische screenings en om te begrijpen wat er allemaal kan misgaan tijdens de vroege zwangerschap.

De stamcelembryo’s worden gemaakt door drie soorten stamcellen in de juiste verhouding bij elkaar te brengen. ‘Die cellen communiceren met elkaar, en sturen elkaars ontwikkeling aan.’ Het is een gevoelig proces: iets te veel van één type stamcel en de cellen bootsen geen embryo na. Maar als dit correct gebeurt, dan ontstaan er embryo’s die volgens Dupont gelijkwaardig zijn aan normale muizenembryo’s. Bovendien zijn de stamcelembryo’s goed te bestuderen doordat ze in kweekschaaltjes zitten.

Proefdieren

De stamcellen die de onderzoekers van het Erasmus MC gebruiken, zijn afkomstig van een vroeg embryo, in een fase waarin het embryo normaal nog niet in de baarmoederwand zit ingenesteld. ‘Het zijn de eerste drie typen stamcellen die ontstaan tijdens de ontwikkeling.’ Deze verschillende stamcellijnen kunnen volgens Dupont ook gemaakt worden door bestaande somatische cellen of embryonale stamcellijnen genetisch te reprogrammeren.

Het embryomodel zal volgens haar veel proefdieren besparen. ‘In het verleden offerden onderzoekers veel dieren op om iets kleins te weten te komen. Nu kunnen we patronen eerst onderzoeken in deze stamcelembryo’s, en eventuele bevindingen vervolgens verifiëren bij een beperkt aantal proefdieren.’

Het is niet voor het eerst dat wetenschappers muizenembryo’s uit stamcellen hebben geweekt. Het afgelopen jaar is dit ook Amerikaanse en Israëlische onderzoekers gelukt. Het aantal celklompjes waarbij de ruimtelijke verdeling van de verschillende stamceltypen correct was, was bij het onderzoek van Dupont en collega’s hoger. Bij hen had 43 procent van de stamcelaggregaten op dag vier een juiste opbouw, terwijl dit bij de Amerikaanse en Israëlische onderzoekers varieerde tussen de 10 en 25 procent. ‘Het aantal aggregaten dat embryo’s goed nabootst neemt hierna elke dag wat af.’

De stamcelembryo’s gekweekt bij het Erasmus MC leefden maximaal zes à zeven dagen. Hierbij groeiden de embryo’s naar maximaal 2 mm. ‘Met andere kweekomstandigheden is het mogelijk om de levensduur van de embryo’s met enkele dagen te verlengen.’ Het zal volgens Dupont niet lukken om een volgroeide muizenbaby te kweken uit deze embryo’s. ‘Daar komt te veel bij kijken.’

Embryowet

En hoe staat het ervoor met menselijke embryo’s gekweekt uit stamcellen? ‘Dat wordt nog niet gedaan. Vergelijkbare stamcellijnen zijn gemaakt bij de mens maar het is nog niet bekend of ze ook hetzelfde potentieel hebben als die van de muis. Bovendien zijn er heel wat ethische dilemma’s.’ Dupont denkt dat menselijke stamcelembryo’s veel kennis kunnen opleveren, die nodig is om de embryonale ontwikkeling bij de mens te begrijpen. ‘Er moeten zeker duidelijke grenzen worden gesteld, alleen is de vraag waar die moeten liggen.’

De huidige embryowet stelt dat menselijke embryo’s tot maximaal veertien dagen mogen worden gekweekt. De ontwikkeling van menselijke embryo’s binnen deze twee weken is volgens Dupont niet te vergelijken met die van muizen. ‘De zwangerschap van muizen duurt gemiddeld 21 dagen, wat betekent dat de embryo’s na zeven dagen relatief ver ontwikkeld zijn. Bij mensen zijn de verschillende celtypes na twee weken nog amper gevormd. Het is daarom de vraag hoeveel informatie de ontwikkeling van zo’n model binnen de huidige wetgeving oplevert.’

Het kabinet heeft de Gezondheidsraad advies gevraagd over de wenselijkheid en de aanvaardbaarheid van het opschuiven van de veertiendagengrens naar achtentwintig dagen.

Lees ook
Nieuws Wetenschap
  • Laura ter Steege

    Laura ter Steege is voormalig journalist bij Medisch Contact. Haar focus lag met name op de wetenschap.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.