Integreer palliatieve zorg in alle zorgdomeinen
1 reactieMensen met een ongeneeslijke ziekte krijgen in Nederland in hun laatste levensfase vaak niet de zorg die ze wensen. Van palliatieve zorg wordt niet of te laat gebruikgemaakt.
Dat concludeert arts palliatieve geneeskunde bij het LUMC Manon Boddaert in haar proefschrift Quality Palliative Care For All - Want it! - Towards death, while alive. Zij promoveerde 15 maart aan de Universiteit Leiden.
Boddaert onderzocht de zorgdeclaraties van ruim 43 duizend volwassenen die overleden met of aan kanker. Meer dan een derde van deze groep onderging in de laatste levensmaand niet-passende zorg, zoals ziekenhuisopnames of bezoeken aan de SEH, of overleed in het ziekenhuis. Patiënten die echter vóór de laatste maand van hun leven palliatieve zorg kregen, hadden vijf keer minder kans op deze ongewenste zorg. Want de overgrote meerderheid van de patiënten wil zijn laatste levensfase vooral thuis doorbrengen, en zeker niet in het ziekenhuis sterven. Daarom moeten patiënten en zorgverleners afspraken over palliatieve zorg tijdig vastleggen in een (elektronisch beschikbaar) individueel zorgplan. Patiënten behouden zo hun gevoel van autonomie en controle over de zorg, en het maakt dat zorgverleners in staat zijn om de coördinatie en continuïteit van de gewenste zorg te regelen.
Helaas is de vigerende overwegend biomedisch georiënteerde gezondheidszorg, aldus Boddaert, nog te veel uitsluitend gericht op genezing. Geworteld als die houding is in een cultuur van niet-opgeven en van emotionele terughoudendheid om te praten over verslechtering van de prognose en de dood, blijft het daarom ‘een uitdaging’ om palliatieve zorg ‘structureel’ aan te bieden. Beperkte interdisciplinaire samenwerking en fout afgestelde financiële prikkels maken wat dat betreft de zaak bovendien niet beter.
Niet dat er niks gebeurt: in bijna alle ziekenhuizen zijn inmiddels gespecialiseerde teams voor palliatieve zorg beschikbaar, maar de verwijzingen naar deze teams zijn, zo laat Boddaert zien, consistent laag. De teams die het beste functioneren gaan proactief te werk, onder meer omdat ze vaker poliklinieken palliatieve zorg hebben en deelnemen aan multidisciplinaire overleggen van andere afdelingen.
Integratie van hoogwaardige palliatieve zorg in alle domeinen van de zorg is dus hoognodig, vindt Boddaert. Zeker nu in welvaartslanden ongeveer 75 procent van de mensen aan levensbedreigende en levensbeperkende ziekten, zoals kanker, dementie, obstructieve longziekten, hartziekten en neurodegeneratieve ziekten, zal overlijden.
Lees ook
P. Stam-Sentjens
Huisarts
Ik ben het natuurlijk helemaal eens met de conclusie dat tijdig bespreken van de palliatieve fase van groot belang is en bijdraagt aan kwaliteit van zorg. Huisartsen doen dit met grote regelmaat en plukken daar de vruchten van. Het geschetste model i...s denk ik voor de huisarts niet zo herkenbaar. Welke specialismen zijn als uitgangspunt genomen?
Andere vraag is: hoe is hier ongewenste zorg gedefinieerd? Als door de patiënt of familie gerapporteerd ongewenst beleid of als in: dat zou niet moeten gebeuren? Volgens wie? en wat is dan de onderbouwing?
In bepaalde gevallen kan interventie in het ziekenhuis zeer goede palliatieve zorg zijn. Ook het kunnen beroep doen op de HAP en de ambulancezorg bij acute situaties kan voor patiënt en familie een geruststellende gedachte zijn en dus bijdragen aan goede palliatieve zorg. Daarbij is de realiteit dat in de thuissituatie er onvoldoende personeel is om de zorg te geven die nodig is mocht zich een acute situatie voordoen. De palliatieve 24/7 thuiszorg is inmiddels door steeds grotere regio’s niet meer naast het bed of om de hoek. Met het huidige beleid in de gezondheidszorg zullen in tegenstelling tot wat hier als doel wordt benoemd de interventies door de acute zorgverleners alleen maar gaan toenemen.