Indamming covid-19: bewijs voor veel maatregelen mager
3 reactiesEén meter afstand houden verlaagt het risico op transmissie van het SARS-CoV-2-virus, maar twee meter is waarschijnlijk effectiever. Mondkapjes kunnen zowel gezondheidswerkers als het grote publiek beschermen tegen infectie met covid-19, en beschermende oogbedekking kan ook een bijkomend voordeel opleveren, maar het bewijs voor beide vormen van bescherming is niet erg sterk.
En verder: handhygiëne blijft zeer belangrijk. Waarschijnlijk belangrijker dan alle andere maatregelen. Dat is grosso modo het nettoresultaat van een systematische review annex meta-anlyse door de Canadees Derek Chu e.a., verschenen in The Lancet. Ze komen tot hun slotsom op basis van 172 observationele studies naar besmettingen met covid-19, SARS en MERS. Verder namen ze 44 vergelijkende onderzoeken op in hun meta-analyse: 7 onderzoeken gericht op covid-19, 26 op SARS en 11 op MERS.
De onderzoekers maken zelf het nodige voorbehoud: slechts weinig studies beoordeelden het effect van interventies in andere omgevingen dan zorginstelingen en, zoals uit bovenstaande duidelijk is, de meeste aanwijzingen kwamen van studies naar SARS en MERS. Nog een belangrijke nuancering: naar het effect van de blootstellingsduur op het risico voor overdracht is niet gekeken. Al met al magere, want weinig harde resultaten? Ja, althans zo kijken de auteurs er ook zelf naar. In een toelichting voor de pers noemt coauteur Karla Solo van McMaster University in Canada de resultaten ‘matig’ en ‘weinig zekerheid biedend’. Maar ze zegt ook met zoveel woorden dat we het hiermee moeten doen; betere evidentie is er momenteel niet.
De Australische commentator Raina MacIntyre merkt in dezelfde editie van The Lancet op dat de 1-2-meterafstandsregel berust op verouderde bevindingen uit de jaren veertig. Zeker in het licht van studies die dit jaar verschenen en die, volgens haar, aantoonden dat grote druppels afstanden tot wel 8 meter kunnen afleggen. MacIntyre wijst er verder op dat wel degelijk overdracht van SARS-CoV-2 via aerosolen is aangetoond en dat dit virus zich bovendien mogelijk makkelijker door de lucht beweegt dan de verwante SARS- en MERS-virussen. Volgens Chu e.a. blijft de rol van aerosolen onderwerp van debat.
W.J. Duits
bedrijfsarts, Houten
Wat kunnen we afleiden uit beschrijvingen van besmettingen? Neem de situatie in Iena in Duitsland, het stadsbestuur is direct overgegaan tot het verplicht stellen van het dragen van mondmaskers: Resultaat geen nieuwe besmettingen. Krantenartikel over... een Amsterdams koor: 140 leden, waarvan er 102 uiteindelijk besmet raakten, het merendeel met heel beperkte symptomen, maar een klein aantal heel erg ziek en ook een aantal mensen overleden. Het koor laat zien dat Covid-19 zich vrij makkelijk verspreid en hoe het verloop is eenmaal besmet. Wat opvallend is in de verspreiding van het aantal Covid-19 gevallen, dat juist de grotere bevolkingscentra niet de "Hotspots" zijn. De "Hotspots" liggen juist buiten de grote 4 steden, dat is wel interessant, welke overeenkomsten worden daar gezien in omgevingsfactoren? Die vragen zijn m.i. belangrijk om te onderzoeken, we weten hier eigenlijk heel weinig van.
GJ Bonte
Neuroloog, Dalfsen
Wie de ’Tyranny of Metrics’ gelezen heeft, is deze meta-analyse een feest van herkenning.
De vraag is of afstand houden de kans op overdracht van het SARS-CoV-2 verkleint en de studie zegt dat dit het geval is, maar hoe groot die afstand dan moe...t zijn, dat blijft onduidelijk. Maar de studie roept sowieso veel meer vragen op dan dat deze beantwoordt:
De kans op transmissie neemt af met de afstand, maar wie werden er eigenlijk klinisch ziek? En hoe ziek? Een snotneus door een infectie met SARS-CoV-2 is heel wat anders dan een opname op de IC.
De meta-analyse gaat over observationele studies in de gezondheidszorg en thuis. Maar dat is nogal losjes omschreven: Hoe intensief gingen de mensen met elkaar om? Was er sprake van een toevallige ontmoeting bij het roken van een sigaret, of tijdens de lunch, zaten ze bij elkaar in een kleine ruimte voor een multidisciplinair overleg, of liepen ze samen visite op zaal? Of kwamen ze elkaar alleen maar op de gang tegen? Zongen ze samen een klaaglied over idiote managers in verpleeghuizen die weigerden beschermende kleding beschikbaar te stellen, of vloekten de medisch specialisten op het EPD terwijl de AIOS angstvallig toekeek?
En met de studies die over de thuissituatie gaan, hoe zat het daar. Waren het oude stellen die 24 uur per dag bij elkaar op de lip zaten, of waren het gezinnen met kinderen die om 8:00 met de brommer weg reden en pas ’s avonds laat weer terugkwamen. En waar waren ze dan geweest? Hoeveel mannen hadden ondertussen een prostitué bezocht met een voorliefde voor proestende en hoestende oude mannen? Hoe vaak werd er geknuffeld en hoevaak werd er geneukt? En dan mèt, of zonder mondkapje?
GJ Bonte
Neuroloog, Dalfsen
De meta-analyse vertelt het ons allemaal niet.
De auteurs doen dan ook precies wat je van ze verwacht. Ze bestormen deze magere data met heel veel verschillende statistische technieken, en al deze technieken wijzen in de richting van hetzelfde ...resultaat. Afstand houden helpt. Maar als data onvolledig zijn, onbetrouwbaar of zelfs gewoon verzonnen zijn, maakt de gebruikte statistische techniek dit nooit meer goed. Al laat je er honderd statistische methoden op los en al publiceer je het duizend keer in een toptijdschrift.
Dit is het grote manco van deze tijd. De schoonheid, lelijkheid en vooral de complexiteit van onze samenleving en de geneeskunde moeten tot behapbare brokstukken en begrijpelijke termen teruggebracht worden zodat niet ter zake deskundigen zoals economen, politici en bestuurders het ook begrijpen. Ook al wordt de werkelijkheid geweld aangedaan, als die complexe werkelijkheid teruggebracht kan worden tot een getal, zijn zij tevreden.
En die verregaande simplificatie van de Corona-werkelijkheid is de ”anderhalve meter samenleving”.