IGJ: Tekort aan opnameplekken voor dwangzorg hardnekkig probleem

Het vinden van een opnameplek voor patiënten in crisis die onder de Wet zorg en dwang vallen, blijkt een ‘hardnekkig probleem’. Verschillende partijen, zoals burgemeesters, behandelaren en zorgverleners, constateren een toenemende vraag naar crisisplaatsen. Dat is een van de bevindingen in het jaaroverzicht 2021 van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ).

Steeds vaker, zo constateren de betrokken partijen, komen patiënten pas bij zorgverleners in beeld komen als ‘acute opname noodzakelijk’ is.

Sinds januari 2020 gelden er twee nieuwe wetten over onvrijwillige zorg: de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) en de Wet zorg en dwang (Wzd). Op basis van de aangeleverde meldingen, kan de inspectie ‘alleen voorzichtige uitspraken doen’. Dat komt onder meer omdat niet alle geregistreerde zorgaanbieders de gevraagde gegevens konden aanleveren.

Uit de landelijke cijfers over dwang in de zorg wordt desondanks een eerste beeld duidelijk: meestal gaat het over medicatie onder dwang, verplichte opname, fysieke beperkingen en beetpakken en vasthouden.

CrisismaatregelenBurgemeesters gaven vorig jaar 1560 keer een inbewaringstelling af waarmee iemand in hun gemeente in een spoedsituatie verplicht werd opgenomen op basis van de Wzd.

Daarnaast gaven ze 8750 keer toestemming voor verplichte zorg aan een patiënt omdat in een crisissituatie snel ingegrepen moest worden. Die crisismaatregelen werden genomen op basis van de Wvggz. Opgeteld ligt het aantal maatregelen door burgemeesters 5 procent lager dan in 2020.

De inspectie krijgt afschriften van alle crisismaatregelen en inbewaringstellingen door burgemeesters. Daarnaast krijgt de inspectie gegevens van zorgaanbieders over onvrijwillige en verplichte zorg, maar die gegevens lijken nog niet volledig. Verder verzamelt de inspectie uitspraken van klachtencommissies en meldingen als onvrijwillige en verplichte zorg niet goed loopt.

Naast de cijfers over de beslissingen van burgemeesters krijgt de IGJ ook andere gegevens. Klachtencommissies hebben 672 klachten over dwang in de zorg behandeld. Daarvan is iets meer dan een kwart (174) gegrond of deels gegrond verklaard.

Digitale overzichtenVan zorgverleners, vertrouwenspersonen en gemeenten kreeg de inspectie 24 meldingen over dwang in de zorg waar het in de ogen van de melder niet goed was gegaan. In 2020 waren dat er nog 66. In de meeste zaken ging het over het probleem dat er geen opnameplek was, terwijl de patiënt wel een opname nodig had.

De inspectie hoort ook rapportages en analyses van zorgaanbieders te krijgen over verplichte of onvrijwillige zorg. Maar lang niet alle zorgaanbieders leverden die. In het jaaroverzicht uit de IGJ haar ‘zorgen’ over de kwaliteit en kwantiteit van de aanlevering van de digitale overzichten. Daarvoor zijn verzachtende omstandigheden. Zo leverde de coronaperiode extra drukte op. Daarnaast zijn er technische problemen, zoals met software. Zorgaanbieders klagen bij de inspectie over de moeite die het ze kost om vanuit de elektronische cliëntdossiers (ecd) de gegevens over dwangzorg te genereren. ‘Het ecd blijkt de registratie onvoldoende te ondersteunen en de stappen in het proces kunnen technisch gezien niet goed worden weggezet.’

Meer gegevens in: Gedwongen zorg in 2021 in beeld | Jaarverslag | Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (igj.nl)