Hoe lang blijft de ziekte van Ménière nog een raadsel?

Onlangs sprak hoogleraar en kno-arts Tjasse Bruintjes (LUMC) zijn oratie uit onder de titel: ‘De raadselachtige ziekte van Ménière’. Hij deed dat op 18 juni jl. Precies 222 jaar na de geboorte van Prosper Ménière (18 juni 1799 - 7 februari 1862), de naamgever van de ziekte die gekenmerkt wordt door aanvallen van draaiduizeligheid, oorsuizen en gehoorverlies.

Toen Prosper Ménière zo’n 160 jaar geleden zijn bevindingen over deze duizeligheidsziekte aan vakgenoten presenteerde, was hij de eerste die opperde dat de oorzaak ervan in het binnenoor moest worden gezocht – en niet in de hersenen, zoals destijds werd gedacht. Sinds die tijd is wel degelijk meer bekend geworden over deze raadselachtige ziekte, blijkt uit de

. Maar vooral over wat de ziekte niet is en welke behandelingen niet werken. Zo is inmiddels bekend dat de ‘kenmerkende’ abnormale hoeveelheid vloeistof in het binnenoor – endolymfatische hydrops – soms ook voorkomt bij mensen zonder de ziekte van Ménière. ‘Hydrops alleen is dus onvoldoende om de kliniek te verklaren’, concludeert Bruintjes. Daarnaast bleek tijdens een kleine Deense studie in de jaren tachtig dat saccuschirurgie met shuntplaatsing voor drainage van endolymfe hetzelfde succespercentage van zo’n 70 procent behaalde als een nepoperatie – mastoïdectomie.

Behandeling

Uiteraard blikt Bruintjes ook vooruit. Zo wordt gewerkt aan een gerandomiseerd placebogecontroleerd onderzoek om de effectiviteit van intratympanale corticosteroïdinjecties onder de loep te nemen. ‘Er zijn vage aanwijzingen voor een effect van injecties in het middenoor met corticosteroïd’, schrijft Bruintjes, ‘maar misschien is het doorprikken van het trommelvlies voorafgaand aan de injectie wel een krachtig placebo?’ Daarnaast wordt het operatief blokkeren, via een clip, van de ductus endolymfaticus grootschalig in Nederland onderzocht.

Oorzaak

Een van de andere wetenschappelijke ontwikkelingen waar Bruintjes naar uitkijkt, is de opzet van een databank met gegevens van alle ménièrepatiënten in Nederland. Die gegevens kunnen in de toekomst mogelijk enige opheldering geven over de oorzaak. Vooral de samenhang tussen de ziekte van Ménière, vasculaire problematiek en migraine – waar Prosper Ménière zelf aan leed – biedt mogelijk aanknopingspunten. Ruim de helft van de ménièrepatiënten heeft ook migrainekenmerken; beide ziektebeelden hebben overeenkomende aanvalstriggers en sommige ménièrepatiënten reageren goed op migrainemedicatie. Toch is de oorzaak waarschijnlijk een optelsom van factoren, schrijft Bruintjes: ‘Het huidige beeld is dat de ziekte het “eindstation” is in een reeks van binnenoorbeschadigingen waarbij meerdere oorzaken een rol kunnen spelen.’