Laatste nieuws
Nieuws

Geneeskunde veel ouder dan tot nu werd gedacht

Plaats een reactie

Geneeskunde, misschien beter heelkunde en dan de meer rudimentaire variant daarvan, is veel ouder dan aanvankelijk werd gedacht. Mogelijk zelfs ouder dan 30 duizend jaar. Dat blijkt uit een publicatie in Naturedoor een team van antropologen en archeologen (Tim Ryan Maloney e.a.).

Jagers en verzamelaars

Het gangbare idee is dat geneeskunde opkwam toen de eerste agrarische samenlevingen zich ongeveer 10 duizend jaar geleden vestigden. Deze neolithische revolutie bracht gezondheidsproblemen met zich mee die voordien niet bekend waren bij jagers en verzamelaars. Dat leidde tot de ontwikkeling van wat we nu chirurgie zouden noemen. Tot dusver bestond de oudst bekende aanwijzing van een ‘operatie’ uit de skeletresten van een Europese neolithische boer (gevonden in Buthiers-Boulancourt, Frankrijk) wiens linkeronderarm zevenduizend jaar geleden chirurgisch was verwijderd en vervolgens gedeeltelijk genezen. Een ingreep die erop wijst dat sommige mensen ook destijds al een goede kennis van de menselijke anatomie hadden en bovendien over aanzienlijke technische vaardigheden beschikten.

Stenen tijdperk

Maar het kan dus nog ouder. Maloney e.a. rapporteren en beschrijven de ontdekking van skeletresten van een jonge persoon (leeftijd bij overlijden ongeveer 20 jaar) in een regio van Borneo die bekendstaat om zijn rotstekeningen uit het stenen tijdperk. Dat skelet was grotendeels intact, maar miste een linkervoet en de onderste delen van het linkerkuitbeen. Volgens de onderzoekers is bij deze persoon in de kindertijd het distale derde deel van het linkeronderbeen operatief geamputeerd. Dat gebeurde minstens 31 duizend jaar geleden. Het individu overleefde de procedure en bleef daarna nog zes tot negen  jaar in leven.

Amputatie

Maloney e.a. onderbouwen hun conclusie uitvoerig. Zo komt volgens hen het waargenomen traumapatroon niet overeen met klinische beschrijvingen van niet-chirurgische amputatie. Zulke amputaties, meestal als gevolg van ongevallen, veroorzaken geen zuivere schuine coupe. Bovendien zou een trauma door een ongeval of een aanval van een dier typisch verbrijzelde en verpletterende fracturen hebben veroorzaakt en daarvoor zijn in dit geval geen aanwijzingen. Ook achten ze amputatie als straf niet waarschijnlijk, vooral gezien de zorgvuldige behandeling van het individu in het leven na de amputatie en bij de begrafenis, wat niet strookt met iemand die als afwijkend wordt beschouwd. Opmerkelijk is verder dat ze geen enkel bewijs van infectie vonden, de meestvoorkomende complicatie van een open wond zonder antimicrobiële behandeling.

Geavanceerd

Het kan niet anders of preagrarische samenlevingen van jager-verzamelaars waren in staat tot geavanceerde vormen van gezondheidszorg, aldus de onderzoekers. Tim Maloney zei in een persconferentie, misschien enigszins hoogdravend, dat zijn onderzoek ‘de geschiedenis van de medische kennis herschrijft’.

Lees ook Dossier

Nieuws Wetenschap
  • Henk Maassen

    Henk Maassen is journalist bij Medisch Contact, met speciale belangstelling voor psychiatrie en neurowetenschappen, sociale geneeskunde en economie van de gezondheidszorg.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.