Duizenden vluchtelingen op Lesbos nu als ratten in de val

Artsen die werkzaam zijn bij hulporganisaties op het Griekse eiland Lesbos waarschuwen voor een humanitaire catastrofe nu de eerste covid-19-gevallen bevestigd zijn op het eiland. De noodkreet wordt duidelijk uit een artikel van Gareth Iacobucci in The BMJ. Ook Artsen zonder Grenzen deed afgelopen week een dringende oproep tot evacuatie van vluchtelingenkamp Moria om een grote ramp te voorkomen.

In kamp Moria bevinden zich momenteel meer dan twintigduizend mensen, terwijl er slechts plaats is voor drieduizend. De omstandigheden zijn er erbarmelijk en maatregelen om verspreiding van covid-19 tegen te gaan zijn praktisch onmogelijk. Adequate riolering ontbreekt, net als voldoende sanitaire voorzieningen en afvalcontainers. Mensen slapen met velen in kleine tenten en in sommige delen van het kamp is er slechts één kraan voor 1300 mensen, zonder zeep. Bovendien is er bij veel bewoners in kamp Moria sprake van onderliggend lijden. Respiratoire aandoeningen, gastro-enteritis en psychiatrische klachten komen veelvuldig voor. De Griekse overheid heeft onlangs maatregelen genomen om verspreiding van het virus tegen te gaan. Dit betekent dat de kampen op de eilanden op slot zijn gegaan en de vluchtelingen binnen de hekken moeten blijven. Ook betekent dit dat verschillende groepen vrijwilligers en hulporganisaties het kamp hebben moeten verlaten.

Peter Casaer is werkzaam bij Artsen zonder Grenzen en sinds een paar weken ter plaatse op Lesbos om het team te ondersteunen. Hij vertelt over de angst en onrust die er heersen. ‘De mensen hebben hier natuurlijk ook toegang tot de wereldwijde media. Ze weten wat er gaande is in de rest van Europa en zijn zich heel goed bewust van de situatie waarin ze zich bevinden. De spanning is in toenemende mate voelbaar. Wij proberen met onze teams de mensen te voorzien van de juiste actuele informatie, al is dat niet gemakkelijk. Door de juiste informatie te delen ben je namelijk genoodzaakt de mensen te vertellen dat ze praktisch gezien opgesloten zitten in een tikkende tijdbom. Dit levert natuurlijk de nodige paniek, vragen, en vooral veel onbegrip op. Het is voor de mensen hier niet te bevatten dat ze vastzitten in deze mensenmassa ter grootte van een bescheiden stad, zonder dat ze zichzelf en hun naasten kunnen beschermen tegen het virus. Mensen zijn moedeloos, verdrietig en boos. Ze voelen zich overgeleverd aan God.’

Duizenden kwetsbare vluchtelingen lopen groot risico om ziek te worden en zelfs te overlijden als covid-19 zich ook aandient binnen de hekken van het kamp en er niet acuut wordt geëvacueerd. Zo luidt ook de strekking van het artikel in The BMJ. Maar de politieke onwil is groot en de kans op evacuatie klein, vertelt Casaer. ‘Wij hopen dat er wordt geëvacueerd, maar momenteel is er nog geen enkel zicht op een politiek akkoord over een noodplan. Het systeem van deze kampen is gebaseerd op Europese beslissingen die voortkomen uit solidariteit en het oplossen van dit gezamenlijke vluchtelingenprobleem. Maar het systeem werkt niet. Aan het eind van de dag is het toch voornamelijk een Grieks probleem, zo lijkt althans de tendens hier. De Europese bewindspersonen sluiten hun ogen voor wat zich hier op de eilanden afspeelt. Ondertussen worden de mensen hier voor mijn gevoel opgeofferd ter bescherming van ons Fort Europa.’