De onbekende risico’s van levensgevaarlijke onlinechallenges

De choking-challenge, of de cinnamon- , salt & ice-, blue whale-challenge: onlinetartingen als deze zijn in toenemende mate populair onder jongeren. Kinderen zijn vaak niet op de hoogte van de mogelijke gevaren van deze online‘uitdagingen’ en hun ouders weten te weinig van het fenomeen.

Artsen moeten, meer dan nu, kennisnemen van de problematiek en hun best doen om kinderen en hun omgeving voor te lichten, vinden onderzoekers van het Erasmus MC.

Geneeskundestudenten Freya Huijsmans en Maud Veen hebben, in samenwerking met arts M+G Ed van Beeck en kindertraumachirurg William Kramer, gekeken naar onlinechallenges en de risico’s.

De onderzoekers categoriseren drie soorten levensgevaarlijke onlinechallenges (LOC): non-oxygenatiechallenges, ‘dare’-challenges en agressiechallenges. De eerste, waar een kortdurend zuurstoftekort wordt gecreëerd, hebben de grootste impact op de gezondheid.  Voorbeelden zijn de choking-challenge of de plastic bag-challenge, waarbij het kind een plastic zakje over het hoofd heen doet en dan zo vaak mogelijk in- en uitademt. Bij de ‘dare’-challenges voert een deelnemer een bepaalde taak uit onder groepsdruk.

Bij agressiechallenges is er sprake van fysiek of psychologisch geweld. Bij de ‘blue whale’-challenge moeten deelnemers gevaarlijke opdrachten uitvoeren van een onbekende online‘meester’ met het plegen van zelfmoord als ultieme opdracht. Het is gebruikelijk om de uitgevoerde actie te filmen en vervolgens te delen op social media, waarmee de kinderen elkaar motiveren om dezelfde challenge uit te voeren.

Lepel kaneelpoeder

Zorgprofessionals weten onvoldoende over dit alles, stellen de onderzoekers vast. In Nederland is weinig kennis over dit fenomeen. Het is onduidelijk hoe vaak het voorkomt, onlinechallenges worden in ons land niet als zodanig geregistreerd. Uit Frans onderzoek blijkt dat 12 tot 19 procent van alle schoolgaande kinderen ooit aan een onlinechallenge heeft deelgenomen.

Om een eerste indicatie te krijgen over het voorkomen van LOC in Nederland hebben Huijsmans e.a. onderzoek verricht onder 34 kinderen (10 tot 12 jaar), 65 ouders en 215 docenten aan basis- en voortgezet onderwijs.

De kinderen in deze inventarisatie hadden zelf niet meegedaan aan een levensbedreigende challenge, hoewel één op de vijf wel de cinnamon-challenge had gedaan (een lepel kaneelpoeder in 60 seconden doorslikken). Van de ondervraagde ouders en docenten wist 5 procent van een sterfgeval door een LOC, het vaakst ging het om non-oxygenatiechallenges als oorzaak van lichamelijk letsel of een sterfgeval.

De onderzoekers adviseren: denk als arts, geconfronteerd met een suïcidepoging bij een tiener, aan een ‘challenge’poging. Het is belangrijk om goede hulpverlening en ondersteuning breder uit te dragen en hiermee te voorkomen dat een herhaalde poging binnen de ‘peergroup’ zal optreden.