De frontlinie

Op de achtergrond klinkt getyp op een toetsenbord en onrustig gekuch. Het draagt eigenlijk wel bij aan deauthentieke ervaring en het improvisatievermogen van de intensivisten die snel handelden. Op YouTube publiceerden ze deze week een anderhalf uur durende opfriscursus voor arts-assistenten over de coronamaatregelen. Wat doet het virus? Wat zijn de symptomen? Wanneer moet iemand naar de intensive care en wat doe je dan?

Mijn huisgenoot, aios orthopedie, en ik hebben als snijders in spe toch bijzonder weinig kaas gegeten van de V/Q-mismatch en de optimale instellingen van het beademingsapparaat bij een ARDS-beeld. En hoewel we allebei met plezier onze ic-stage hebben gevolgd en daar ook bijzonder veel hebben geleerd over het belang van een goed werkend stel vitale organen, waren we er niet per se van uitgegaan dat we ons op korte termijn weer volledig zouden storten op de wondere wereld van de alveolus.

De voortschrijdende inzichten binnen de geneeskunde hebben de afgelopen decennia geleid tot verregaande specialisatie binnen vakgebieden. Ik benijd tijdens de overdracht vaak de oudere chirurgen die alles nog gezien, gevoeld en geopereerd hebben. Het lijkt alsof ze over een schatkist aan algemene kennis bezitten die onze generatie niet meer lijkt te kunnen vergaren. Daarnaast lijkt het zowel onder vakgenoten als in de samenleving bijzonder lucratief en statusverhogend te zijn om jezelf als een piramide steeds verder naar een spits topje van superspecialistische kennis toe te werken. Maar om met Lévi Weemoedt te spreken: ‘Een specialist weet veel van een klein gebied. Dus zoveel kwaad kan hij gelukkig ook weer niet.’

Ineens lijkt een bloedgas toch minder op een internistisch monster

De huidige crisis toont het cruciale belang van samenwerking. Samenwerking waarbij we respect hebben voor de adviezen van experts zoals virologen en epidemiologen. Maar ook samenwerking waarbij we onszelf als arts (en burger) openstellen om flexibel te zijn en onze hersenen en vaardigheden ruimer inzetten dan waar we mee bezig waren. Ook als je in de vierde klas biologie hebt laten vallen, kun je snappen hoe een virus werkt en waarom het belangrijk is om nu niet onnodig veel sociaal contact te hebben. En ook als je het liefst de hele dag knieprotheses wilt plaatsen, ben je in staat om je te verdiepen in de fysiologie van het ademhalingsstelsel, zodat je dáár kunt bijdragen waar het nu het hardste nodig is.

Op geheel Nederlandse wijze worden tijdens het eerste deel van de opfriscursus mensen met naam en toenaam gemaand hun microfoon in godsnaam uit te zetten om anderen niet te storen. Het gaat inmiddels over de basale interpretatie van bloedgassen. De intensivist legt alles bijzonder helder en logisch uit. Als ik ingewikkelde recepten maak, kijk ik vaak op YouTube naar koks die bepaalde stappen uitleggen. Dat ik geen culinaire specialisatie heb, is daarbij geen enkel probleem. En met die houding lijkt ineens een bloedgas toch minder op een internistisch monster.

Na de cursus trekken we onze hardloopschoenen aan en lopen we – op gepaste afstand – een rondje park in de lentezon. Waar we normaal onze operaties voor de volgende dag alvast analyseren, praten we nu zowaar over de gevaren van auto-PEEP. Eigenlijk verschillen we niet zoveel van die virussen. Al is het soms schoorvoetend en buiten adem, we passen ons altijd aan.