CPB: ‘Kwetsbaren extra getroffen door covid-19’

Werk mag niet leiden tot gezondheidsschade, staat in de begroting van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), waarin een aantal beleidsmaatregelen worden opgesomd die deels al bekend waren. Zo werkt het kabinet samen met het ‘het veld’ aan een Arbovisie 2040. De Tweede Kamer zal hierover een hoofdlijnennotitie ontvangen en daarnaast zal advies worden gevraagd aan de sociale partners in de SER. Verder komt het kabinet komend jaar met een plan om de schadeafhandeling bij beroepsziekten door blootstelling aan gevaarlijke stoffen te verbeteren; er wordt gewerkt aan een tegemoetkomingsregeling.

Thuiswerken

Ook komt er een ‘maatschappelijke beweging aanpak burn-out’, met opnieuw – en niet verbazingwekkend gezien de coronacrisis – aandacht voor thuiswerken en de consequenties daarvan voor de vitaliteit en het welbevinden van werkenden. Voor mensen met een beperking is er ‘Het Breed Offensief’, dat het voor werkgevers eenvoudiger moet maken om mensen met een beperking in dienst te nemen en dat mogelijkheden biedt voor ondersteuning op maat. Tot 2026 moet dit 125 duizend extra werkplekken voor mensen met beperkingen opleveren.

Intussen blijft het UWV werken aan het zo snel en zo breed mogelijk invoeren van taakdelegatie, om de beperkte capaciteit van verzekeringsartsen beter te benutten. Dit najaar wordt bepaald welke wijzigingen van wet- en regelgeving hiervoor exact worden voorgesteld, ook na nadere afstemming met het UWV en de relevante beroepsgroepen. Ook zal het UWV in kaart brengen hoe een andere invulling van de eerstejaarsziektewetbeoordeling kan leiden tot een afname van het aantal verzekeringsartsen dat het UWV voor die beoordeling nodig heeft. In december volgt nadere toelichting.

Kwetsbare mensen

Het kabinet geeft toe dat door het coronavirus mensen die al kwetsbaar zijn, extra getroffen kunnen worden. In zekere zin volgt het daarin de analyse van het CPB in zijn Macro Economische Verkenning (MEV). Historisch gezien, zo merkt het planbureau op, hebben pandemieën de ongelijkheid op den duur meestal verkleind, maar vaak wel ten koste van zeer veel slachtoffers. Covid-19 doet dat vooralsnog niet. Gelukkig vallen er ook minder slachtoffers dan in die eerdere pandemieën en doordat de sterfte geconcentreerd is onder ouderen, is het effect op de beroepsbevolking relatief klein.

Maar dat laat onverlet dat de ziektelast niet gelijk is verdeeld. Er bestaat in Nederland namelijk een sterke samenhang tussen gezondheid en sociaaleconomische positie. Hoger opgeleiden leven gemiddeld zes jaar langer dan lager opgeleiden. Het verschil in hoe lang mensen zich gezond voelen is zelfs veertien tot vijftien jaar. Leefstijl en aanleg spelen hierbij een rol, maar ook de kwaliteit van de woonomgeving, zoals blootstelling aan luchtvervuiling.

Meer ongelijkheid

Covid-19 zal leiden tot een toename van die ongelijkheid en brengt aan het licht dat Nederland een land is met sociale kloven: niet alleen tussen laag- en hoogopgeleiden, maar ook tussen flexkrachten en vaste werknemers, tussen jongeren en ouderen, en tussen mensen mét en zonder migratieachtergrond. Volgens het CPB is ‘de echte uitdaging’ daarom die onderliggende kwetsbaarheden aan te pakken: ‘Het verkleinen van het onderscheid tussen vast en flexibel werk, het tegengaan van schijnzelfstandigheid en discriminatie, het verkleinen van verschillen in volksgezondheid en arbeidsomstandigheden tussen mensen met een hoge en lage sociaaleconomische status. Dat komt voor deze crisis te laat, maar kan er wel voor zorgen dat een volgende crisis een weerbaarder samenleving treft.’

> Miljoenennota, Belastingplan, begrotingen en bijbehorende stukken