Covid-19-vaccins in de pijplijn

Twee nieuwe, met elkaar verbonden studies bij makaken laten volgens de betrokken onderzoekers zien dat vaccinatie de dieren in principe beschermt tegen infectie met SARS-CoV-2. Beide onderzoeken verschenen in Science.

Abishek Chandrashekar e.a. testten negen volwassen dieren die met het virus geïnfecteerd waren, maar waarbij geen virusdeeltjes meer te vinden waren toen ze 35 dagen later opnieuw werden blootgesteld aan het virus. Ze bleken beschermd tegen de tweede infectie. In een tweede onderzoek van nagenoeg hetzelfde team (Jingyou Yu e.a.) werd een experimenteel vaccin getest dat zes verschillende vormen van het SARS-CoV-2-spike-eiwit tot expressie brengt. Dat is het eiwit dat, zoals bekend, door SARS-CoV-2 wordt gebruikt om cellen binnen te dringen. Yu e.a. vaccineerden 35 makaken, die zes weken nadien intranasaal met SARS-CoV-2 werden geïnfecteerd. Resultaat: ze bleken over voldoende antilichamen te beschikken om het virus binnen twee weken effectief te neutraliseren.

Ook het veelbesproken Oxford-vaccin – een verzwakte versie van een adenovirus dat luchtweginfecties veroorzaakt bij chimpansees en dat zodanig genetisch is veranderd dat het een coronavirus-proteïne produceert – beschermde apen tegen longontsteking. Maar de neuzen van de dieren bevatten daarna opmerkelijk genoeg nog steeds evenveel SARS-CoV-2 als die van niet-gevaccineerde apen. Niettemin is een fase-I-proef met gezonde, volwassen vrijwilligers begonnen in april. Er zijn meer dan 1000 immunisaties voltooid en de follow-up is momenteel aan de gang. Hierna worden 250 mensen gerekruteerd, waarbij deelnemers één of twee doses van het vaccin of een meningitisvaccin dat fungeert als controle zullen krijgen.

Verder maakte het biotech bedrijf Moderna deze week de eerste resultaten bekend van een op RNA gebaseerd vaccin. Het bedrijf zegt dat onderzoekers antilichamen bij 25 proefpersonen hebben vastgesteld; de niveaus zouden vergelijkbaar zijn met die in het bloed van mensen die zijn hersteld van covid-19. De vraag is alleen wat dat zegt: het is onzeker of mensen bij wie de ziekte een mild verloop had voldoende neutraliserende antilichamen hebben om een tweede infectie het hoofd te bieden. Diezelfde twijfel geldt mogelijk ook voor het Oxford-vaccin. Steeds geldt: het is niet alles goud wat er blinkt.

Moderna start niettemin een fase-II-proef met 600 deelnemers. Het hoopt in juli een fase-III-werkzaamheidsonderzoek te starten om te testen of het vaccin ziekten bij risicogroepen, zoals gezondheidswerkers en mensen met onderliggende medische problemen, kan voorkomen.

https://science.sciencemag.org/cgi/doi/10.1126/science.abc4776

https://science.sciencemag.org/cgi/doi/10.1126/science.abc6284