Coronamaatregelen leidden tot ongezondere leefstijl bij kinderen

Vreugdenhil is hoofd van het Centre for Overweight Adolescent and Children’s Healthcare (COACH) van het Maastricht UMC+, waar veel onderzoek naar leefstijl plaatsvindt. Zij besloot al snel nadat de scholen en sportverenigingen in maart werden gesloten, om na te gaan wat voor gevolgen dit had voor de leefstijl van kinderen. De COACH-onderzoekers werkten hiervoor samen met andere ziekenhuizen. Ze wierven 189 kinderen en hun ouders om op verschillende momenten vragenlijsten in te vullen. Ze analyseerden ook de data van beweegmeters die 64 kinderen al langer gebruikten, in het kader van ander onderzoek. Met indrukwekkende uitkomsten: voldeed vorige zomer nog zo’n 64 procent aan de beweegnorm (één uur per dag met matige intensiteit bewegen), was dat tijdens de coronacrisis – zelfs net nadat de basisscholen weer voorzichtig open waren gegaan – maar 20 procent. Vreugdenhil: ‘Gemiddeld bewogen de kinderen bijna een uur minder per dag, en zaten ze 45 minuten meer. Ze waren wel anderhalf uur langer buiten, maar dat compenseerde blijkbaar niet de tijd die ze extra binnen achter een scherm zaten.’

Het vragenlijstonderzoek geeft volgens Vreugdenhil mogelijk zelfs een te rooskleurig beeld van de verslechterde leefstijl: ‘We hebben op allerlei manieren deelnemers geworven, en we zien een mooie verdeling over het land, over verschillende leeftijden en tussen jongens en meisjes. Maar kinderen met hoger opgeleide ouders zijn oververtegenwoordigd, zoals vaak het geval is bij dergelijke studies. En we weten dat bij kinderen uit lagere socio-economische klassen problemen met ongezonde leefstijl vaak groter zijn. Wij zien het bij de kinderen die we bij COACH begeleiden, de kinderen met overgewicht of obesitas. Natuurlijk is de energiebalans verstoord, maar dat is vrijwel nooit het enige waar kinderen mee kampen. In de gezinnen waar zij opgroeien zijn bijna altijd meer problemen, sociale, financiële, relationele. In de crisis zijn die alleen maar groter geworden, door zorgen over inkomsten, angst voor een virus dat extra gevaarlijk is voor mensen met overgewicht en het opeens moeten verzorgen van thuisonderwijs terwijl er vaak ook thuis gewerkt moest worden. Als ouders daarmee worstelen, is leefstijl geen prioriteit meer. Dan sluipen ongezonde gewoontes er weer in.’

De eerste uitkomsten van de Covid-19, Obesity and Lifestyle in Children (COLC)-studie zijn via een persbericht de wereld in gebracht. Vreugdenhil: ‘We zijn bezig met een wetenschappelijk artikel, maar het leek ons belangrijk om de resultaten nu al naar buiten te brengen. Zodat, mochten er weer maatregelen nodig zijn, of scholen dicht moeten, dan bekend is wat de gevolgen daarvan zijn. Laten we nu alvast nadenken over hoe we die tegengaan. Hoe scholen bijvoorbeeld toch gym kunnen laten doorgaan. Hoe we ervoor kunnen zorgen dat kinderen een goed ritme aanhouden, een dagstructuur met vaste voedingsmomenten. Hoe de jeugdgezondheidszorg – die een belangrijke rol heeft in het signaleren van deze problematiek – gewoon kan blijven functioneren, in plaats van dat alle medewerkers voor bron- en contactonderzoek worden ingezet. En hoe we zorgen dat professionals betrokken bij de zorg voor kwetsbare kinderen in contact met hen blijven ter ondersteuning.’

De Maastrichtse onderzoekers zetten het onderzoek voorlopig voort, om na te gaan hoe de leefstijl van kinderen de komende tijd gaat veranderen. Meer aanmeldingen van kinderen zijn welkom, zie daarvoor www.mumc.nl/colc-studie.