Laatste nieuws
Nieuws

Corona-antistoftherapie mogelijk ook minder effectief bij nieuwe virusvarianten

1 reactie
Getty
Getty

Er zijn zorgen dat vaccins mogelijk minder effectief zijn tegen nieuwe coronavirusvarianten, zoals de Britse en Zuid-Afrikaanse. Diezelfde zorgen zijn er over covid-19-behandelingen zoals convalescent plasma of monoklonale antistoffen.

Medicijnwaakhond EMA neemt momenteel via een rolling review een behandeling met REGN-COV2-antistofcombinatie (Regeneron en Roche) onder de loep en beoordeelt of die effectief en veilig is als behandeling van covid-19.

Deze antistofcombinatie bestaat uit twee SARS-CoV2-neutraliserende monoklonale antistoffen, casirimab en imdevimab, die ieder op een andere plek aan het spike-eiwit binden. Ook neutraliserende polyklonale antistoffen uit bloedplasma van genezen covid-19-patiënten – convalescent plasma – kunnen aan het spike-eiwit binden, maar vooralsnog worden die alleen in studieverband toegediend. Voor beide behandelingen geldt dat ze vooral tijdens de vroege ziektefase ingezet kunnen worden bij patiënten met een hoog risico op een ernstig ziekteverloop. De FDA verleende beide behandelingen al goedkeuring via een spoedprocedure – ook al is de effectiviteit van de behandelingen nog niet onomstotelijk bewezen.

Dat de EMA een nieuwe covid-19-behandeling onder de loep neemt, is op zich goed nieuws, maar komt die beoordeling nog op tijd? In de afgelopen maand verschenen twee wetenschappelijke artikelen, van een Chinese én van een Zuid-Afrikaanse onderzoeksgroep, op het preprintplatform bioRxiv – waar vooraf geen peerreview plaatsvindt. Die laboratoriumstudies laten zien dat de effectiviteit van een aantal SARS-CoV-2-neutraliserende antistoffen afneemt zodra de Britse (N501Y.V1) of Zuid-Afrikaanse (N501Y.V2) coronavariant in het spel is. De Zuid-Afrikaanse onderzoeksgroep schrijft zelfs dat de REGN-COV2-combinatie waarschijnlijk niet effectief zal zijn bij een besmetting met de Zuid-Afrikaanse variant, aangezien in hun studie antistoffen met een vergelijkbare bindingsplaats aan het spike-eiwit de Zuid-Afrikaanse variant in vitro onvoldoende neutraliseerden.  

Internist-infectioloog Bart Rijnders (Erasmus MC) denkt niet dat de EMA-beoordeling te laat komt, want hij verwacht op basis van de twee preprintstudies dat de monoklonale antistoffen casirimab en imdevimab bij de Britse variant nog steeds de potentie hebben om effectief te zijn. Over de Zuid-Afrikaanse variant maakt hij zich wel zorgen. Die variant lijkt in beide studies grotendeels de dans te ontspringen en is al in Nederland en België aangetroffen. ‘Als blijkt dat de vaccins minder effectief zijn tegen deze variant, dan kan die in Europa de overhand krijgen.’

Dat risico is aanwezig, want uit voorlopige onderzoeksresultaten blijkt dat het Novavax-vaccin (Johnson & Johnson) een effectiviteit van minder dan 50 procent bereikte in Zuid-Afrika, terwijl in de VK toch nog een effectiviteit van ruim 86 procent werd behaald. Vaccins die al toegepast worden, zoals van Moderna, zijn klinisch getest voordat deze coronavirusvariant wijdverbreid in Zuid-Afrika circuleerde. In vitro-onderzoek toont weliswaar dat het vaccin effectief is tegen de Zuid-Afrikaanse variant, meldde Moderna in een persbericht, maar minder dan verwacht.

Een vaccin aanpassen is mogelijk, maar volgens Rijnders ben je dan maanden verder. En monoklonale antistoffen zoals casirimab en imdevimab of bamlanivimab (Eli Lilly) pas je niet zomaar aan. ‘Dan kun je weer helemaal opnieuw beginnen met de zoektocht naar nieuwe effectieve monoklonale antistoffen.’ Polyklonale antistoffen uit convalescent plasma binden aan meerdere onderdelen van het spike-eiwit en hebben wellicht minder last van mutanten. Al spreekt de besmettingsgolf met de Braziliaanse variant in Manaus dit tegen. Daar had 75 procent van de inwoners al antistoffen tegen het (wildtype) SARS-CoV-2 en blijkbaar beschermden die onvoldoende. Als blijkt dat de huidige voorraad aangevuld moet worden met bloedplasma van genezen covid-19-patiënten die bijvoorbeeld besmet waren met de Zuid-Afrikaanse variant, dan kost dat ook maanden, terwijl de effectiviteit van bloedplasmabehandeling bij covid-19 voor wildtype nog niet eens is vastgesteld via een groot gerandomiseerd onderzoek. Toch twijfelt Rijnders of hij weer van vooraf aan begint als de Zuid-Afrikaanse variant inderdaad de overhand krijgt, hij heeft al zoveel tijd in corona-onderzoek gestoken. ‘Dan is het misschien wel genoeg geweest en pak ik mijn oude onderzoek weer op.’

lees meer
Nieuws Wetenschap covid-19
  • Eva Kneepkens

    Eva Kneepkens is arts en promoveerde binnen de reumatologie. Na een postacademische cursus wetenschapsjournalistiek en een stage bij de Volkskrant koos ze voor het journalistieke pad.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • jan keppel hesselink

    pijnarts, Bosch en Duin

    Het lijkt duidelijker te worden dat we met dit virus een Trojaans paard binnengehaald hebben, en dan een soort chimera-variant. Ik vermoed dat net zoals bij influenza de grote farmaceuten regelmatig nieuwe updates van vaccins moeten maken. Het is imm...ers vrij logisch dat in een populatie van miljarden mensen dit virus wat welig tiert, steed weer mutaties zal ondergaan. Veel daarvan zullen mutatis zonder biologisch voordeel voor het virus zijn, maar regelmatig zullen er mutaties ontstaan die dat voordeel wel bieden. Zodat het virus steeds weer wegglipt onder onze handen.

    We zullen er aan moeten wennen, een vreedzame co-existentie met dit virus in de komende decennia. Dat is ook een reden om onze politiek van onderdrukking en vermijding met al haar collaterale schade heel goed te fileren, opdat we een optimale samenleving met dit virus kunnen uitwerken. Het wordt niet meer zoals vroeger. In 2020 stapte de mensheid een nieuwe tijd binnen. De 70 rijke jaren zijn voorbij. Het wordt nu een survival trektocht.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.