Controverse over labvariant coronavirus

Een preprint op bioRxiv ontlokte veel controverse afgelopen week, dankzij heftige koppen in de Amerikaanse pers die suggereerden dat wetenschappers in het lab een gevaarlijker variant van het coronavirus hadden gemaakt.

Onderzoekers van Boston University School of Medicine (Da-Yuan Chen e.a.) waren verantwoordelijk voor de gewraakte publicatie. Ze hadden inderdaad een hybride variant van het coronavirus gemaakt bestaande uit het omikronspike-eiwit vastgemaakt aan de oorspronkelijke SARS-CoV-2-stam die begin 2020 circuleerde. Bedoeling: onderzoeken in hoeverre spike-eiwitmutaties maakten dat omikronsubvarianten beter in staat waren de immuniteit te omzeilen. Dat bleek in dierexperimenteel onderzoek inderdaad het geval. En passant concluderen ze ook dat het niet per se veranderingen in spike-eiwitten zijn die ervoor zorgen dat omikroninfecties aanzienlijk milder verlopen. Het nieuwe virus was namelijk weliswaar niet zo dodelijk als de oorspronkelijke stam, maar ook niet zo mild als de eerste omikronvariant. En dat komt weer overeen met eerder onderzoek waaruit valt af te leiden dat niet het spike-eiwit, maar andere virale eiwitten bepalend zijn voor de pathogeniciteit van het virus.

Enige geruststelling

Intussen lijken twee kleinschalige studies (Wafaa Alsoussi e.a. en Chengzi Kaku e.a.) op dezelfde preprintserver enige geruststelling te bieden voor de vrees dat bivalente boostershots tegen de huidige SARS-CoV-2-varianten niet of minder goed werken vanwege ‘original antigenic sin’. Dat is de neiging van het immuunsysteem om zich te fixeren op de eerste versie van een ziekteverwekker die het tegenkomt, ongeacht daaropvolgende aanvallen door nieuwe varianten. Het onderzoek laat echter zien dat de meeste B-cellen van de proefpersonen zowel de originele als de omikronstammen herkennen.

Toch laten de auteurs van beide artikelen in Nature weten dat de inspanningen om ‘variantproof’ boosters te ontwikkelen zich moeten concentreren op manieren om meer diverse antilichamen te maken, in plaats van antilichamen tegen individuele stammen.