Laatste nieuws
Nieuws

Cochrane: ‘Geen bewijs voor grootschalig gebruik van mondmaskers’

3 reacties
Robin Utrecht/ANP
Robin Utrecht/ANP

Het op grote schaal dragen van mondmaskers heeft waarschijnlijk geen tot weinig effect op het tegengaan van de verspreiding van influenza-achtige ziektes, zoals covid-19. Dat concluderen Tom Jefferson e.a. in een update van een Cochrane-review.

Overheden over de hele wereld stelden de afgelopen jaren een mondkapjesplicht in, terwijl het wetenschappelijk bewijs voor het op grote schaal dragen van mond-neusmaskers beperkt was. ‘Regeringen zijn er totaal niet in geslaagd om het juiste te doen en om beter bewijs te eisen’, stelt epidemioloog Tom Jefferson, hoofdauteur van de Cochrane-review, in een exclusief interview. Dat overheden desondanks een mondkapjesplicht instelden, heeft volgens hem te maken met dat zij graag wilden laten blijken dat ze ‘iets deden’ om de pandemie te bestrijden.

Nog altijd is er geen overtuigend bewijs dat mond-neusmaskers in de gehele populatie effectief zijn, zo schrijven de auteurs van de recente Cochrane-update. ‘Dat verbaast mij niet’, reageert Heiman Wertheim, afdelingshoofd Medische Microbiologie en hoofd Centrum voor Infectieziekten van het Radboudumc. ‘Transmissie is complexer dan we denken. Bijvoorbeeld in China, waar ze massaal mond-neusmaskers dragen, gaat het virus ook gewoon rond.’

Dat het bewijs voor het effect van mondkapjes in de populatie beperkt is, wil niet zeggen dat mondkapjes nutteloos zijn. De effectiviteit van mond-neusmaskers is volgens Wertheim afhankelijk van verschillende factoren, zoals gedrag, hoe je een mond-neusmasker draagt, iemands symptomen, waar je allemaal komt en wanneer je een mondkapje afzet. ‘Het op grote schaal dragen van mond-neusmakers vertraagt de verspreiding waarschijnlijk wel, maar in beperkte mate. Vaccinaties zijn de enige manier om uit zo’n pandemie te komen. Lockdownmaatregelen zoals thuisblijven zijn uiteraard ook effectief, maar maatschappelijk zeer ingrijpend en kunnen eigenlijk niet te lang duren zonder schade op andere domeinen.

Nederlandse situatie

Een grootschalige studie van Jason Abaluck e.a. in zeshonderd dorpen in Bangladesh suggereert dat mondkapjes in de populatie wél effectief zijn. In deze studie, gepubliceerd in Science, stimuleerden de onderzoekers het mondkapjesgebruik in een deel van de dorpen. Hierbij verminderde het aantal SARS-CoV-2-besmettingen wanneer dorpsbewoners vaker mondkapjes gebruikten. Echter een heranalyse van deze studie liet zien dat ook dit effect waarschijnlijk matig is en mogelijk zelfs afwezig.

Wertheim: ‘Dat ze in Bangladesh concluderen dat mondkapjes effectief zijn, wil – los nog van de heranalyse die dit ter discussie stelt – niet zeggen dat ze dat in Nederland ook zijn. Daar waren bijvoorbeeld bijeenkomsten voornamelijk in de moskee, waar mensen waarschijnlijk hun mondkapje de hele tijd ophielden. Dat kun je niet vertalen naar de Nederlandse situatie, waar mensen bijeenkomsten hebben waarbij het masker meestal afgaat, zoals in een café of restaurant. Transmissie onder zorgmedewerkers zagen we ook vooral in de koffiekamer waar de maskers afgingen.’

Mond-neusmaskers zijn volgens Wertheim in Nederland effectief in specifieke situaties. ‘In het ziekenhuis zou ik nooit adviseren om geen masker te dragen, want we zien dat het daar werkt. Hetzelfde geldt voor kwetsbare patiënten.’

De review en de gebruikte methoden krijgen ook kritiek. Wertheim: ‘Een paar dingen wil je het liefst anders zien. Zo hebben de auteurs studies naar mondmaskers in de maatschappij en in het ziekenhuis op één hoop gegooid, en zitten er relatief weinig covid-19-studies in. Het is niet de beste verzameling van trials om een meta-analyse op te doen.’ Maar dat doet volgens Wertheim weinig af aan de conclusie: ‘Er is geen keihard bewijs voor het effect voor mond-neusmaskers in de populatie, hoe mooi dat in theorie ook klinkt. Het is een gemiste kans dat we tijdens deze “pandemische proeftuin” die we nu drie jaar hebben gehad, niet meer hebben geïnvesteerd in degelijke onderzoeken naar de effectiviteit van mond-neusmaskers.’

Disproportioneel

In de review staat daarnaast dat de auteurs ‘zeer onzeker’ zijn over het effect van N95/P2-maskers in vergelijking met chirurgische maskers in het voorkomen van klinische aandoeningen van de luchtwegen. ‘Chirurgische mond-neusmaskers kunnen meer dan sommige mensen denken, en zijn niet zomaar een lapje. Er zit een filter in met drie verschillende lagen en spatbescherming. Ze zijn bovendien van hetzelfde materiaal gemaakt als de N95-maskers: meltblown polypropyleen, dat ook nog kan filteren op de elektrische lading van partikels’, aldus Wertheim.

In Duitsland moest iedereen N95-maskers op zonder dat daar duidelijke argumenten voor waren, dat vindt Wertheim disproportioneel. ‘Je moet niet vergeten dat er een hele industrie achter die maskers zit, die het gebruik van deze maskers probeert te stimuleren en ook regelmatig slechte onbruikbare kwaliteit levert.’ In de FMS-leidraad Persoonlijke bescherming in de (poli)klinische setting vanwege SARS-CoV-2 staat dat chirurgische mondmaskers type IIR in de meeste zorgsituaties voldoen (behalve bij aerosolvormende handelingen bij zowel verdachte als bewezen covid-19-patiënten). ‘En dat gaat nu al drie jaar naar wens en is proportioneel’, aldus Wertheim.

Cochrane: https://doi.org/10.1002/14651858.CD006207.pub6

Science: https://doi.org/10.1126/science.abi9069

Heranalyse: https://doi.org/10.1186/s13063-022-06704-z

Exclusief interview: https://maryannedemasi.substack.com/p/exclusive-lead-author-of-new-cochrane

Leidraad FMS: LEIDRAAD PBM SARS-COV-2 V5.pdf (demedischspecialist.nl)

Nieuws Wetenschap covid-19
  • Laura ter Steege

    Laura ter Steege is voormalig journalist bij Medisch Contact. Haar focus lag met name op de wetenschap.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • psychiater, Heerenveen

    Goh, wie had dat nou verwacht...
    H. van der Pol

  • J.M. Keppel Hesselink

    farmacoloog-arts, Bosch en Duin

    Ehhhh even kijken, ik citeer: "Zo hebben de auteurs studies naar mondmaskers in de maatschappij en in het ziekenhuis op één hoop gegooid, en zitten er relatief weinig covid-19-studies in. " Hoe kunnen we dan tot een fatsoenlijke conclusie komen als e...r allerlei virale infecties anders dan Covid en verschillende contexten in de studie zijn meegenomen? Ik zie namelijk mijn wappie vrienden (OMG daar heb er inderdaad enkele van) al op FB deze kop gebruiken en zeggen: Zie Je Wel, jullie dokters begrijpen er niets van...en ik ben dan gewoon monddood gemaakt met de kop van deze studie....ik bedoel maar.

    • M. Termaat

      Huisarts , Groningen

      Beste collega Keppel Hesselink. De kop is sowieso totaal nietszeggend. Uw opmerking over OMG ik heb “wappie” vrienden zegt me des te meer. Mensen die het niet met onze visie eens zijn “ wappie” noemen en dat schijnbaar normaal vinden , is in mijn og...en een van de treurige uitvloeiselen van de Corona epidemie. Ook niet gek als je ziet met welke “objectieve” informatie/ kennis we het moesten doen. Dat werkt polarisatie in de hand. Overheden die de effecten van mondkapjes schromelijk overdrijven en burgers die hierdoor het vertrouwen in de maatregelen/ overheid verliezen en de kont tegen de krib gooien. Ik ben door de tegenstrijdige informatie in dit artikel niks wijzer geworden. Behalve misschien dat we nooit zullen weten wat nu het precieze effect van deze en waarschijnlijk ook de andere Corona maatregelen zijn geweest.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.