Bestrijding onnodig antibioticagebruik vergt maatwerk

Het antibioticagebruik in de armere delen van de wereld is te hoog, bevordert daarmee resistentie en is alleen met op de lokale omstandigheden afgestemde maatregelen aan banden te leggen. Dat blijkt uit onderzoek in Mozambique, Ghana, Zuid-Afrika, Bangladesh, Vietnam en Thailand, waarvan de uitkomsten door Nga Thi Thuy Do e.a. zijn gepubliceerd in The Lancet Global Health. De internationaal opgezette studie stond onder leiding van hoogleraar medische microbiologie Heiman Wertheim (Radboudumc).

De verkrijgbaarheid van antibiotica blijkt tussen landen sterk te verschillen. In het onderzoek hadden Bangladesh en Vietnam de meeste verkooppunten waar antibiotica zonder recept zijn te verkrijgen. In Vietnam, Bangladesh en Ghana haalt respectievelijk 57, 45 en 36 procent van de bevolking weleens antibiotica voor zelfmedicatie. In Mozambique, Thailand en Zuid-Afrika gebeurt dat nauwelijks, met respectievelijk 8, 4 en 1 procent.

Met name in lage- en middeninkomenslanden stijgt het antibioticagebruik: tussen 2000 en 2010 zelfs met 35 procent. Onderzoek in Afrika wees uit dat bij 80 procent van de kinderen onder de vijf jaar met luchtweginfecties antibiotica worden voorgeschreven.

Het probleem aanpakken door voortaan antibiotica in deze landen alleen maar op recept beschikbaar te maken, is niet praktisch, menen de onderzoekers. Maar nu is de toegang tot antibiotica – met name tot breedspectrumantibiotica – op het platteland in Azië wel erg gemakkelijk, vinden ze. Daarom zijn maatregelen nodig die zowel het aanbod als de vraag naar ongepast antibioticagebruik verminderen. Dat lukt alleen als rekening wordt gehouden met lokale factoren: door maatwerk dus. Soms betekent dat lokale apothekers aanmoedigen om verstandig antibioticagebruik in de gemeenschap te bevorderen, maar het kan ook neerkomen op de invoering van snelle diagnostische tests, of mensen leren beter onderscheid te maken tussen pijnstillers of koortswerende middelen en antibiotica, want daarover bestaat vaak veel verwarring.