Laatste nieuws
Wetenschap

Behandelen vóór de diagnose stelt reuma uit, maar voorkomt het niet

Plaats een reactie

Mensen met een risico op reumatoïde artritis (RA) een jaar lang behandelen met methotrexaat levert gezondheidswinst op. Het krijgen van RA wordt hiermee niet voorkómen. Dat blijkt uit onderzoek van het Leids Universitair Medisch Centrum dat op 23 juli in The Lancet verscheen.

‘Methotrexaat leidde in het onderzoek tot blijvend beter functioneren, minder klachten en stelt de ziekte RA uit, maar niet af’, zegt professor Annette van der Helm, hoofonderzoeker en hoogleraar reumatologie van het LUMC. In hun gerandomiseerde, dubbelblinde, placebogecontroleerde onderzoek werden 236 mensen geïncludeerd met klinisch verdachte artralgie én gewrichtsontstekingen op een MRI. Zij hadden vooraf een kans van ongeveer 30 procent om RA te ontwikkelen. De ene groep kreeg een eenmalige intramusculaire injectie van glucocorticosteroïden én een jaar lang tabletten methotrexaat (tot 25 mg per week). De andere groep slikte een jaar lang placebo’s en kreeg ook een eenmalige placebo-injectie.

Minder pijn en ochtendstijfheid

De primaire uitkomstmaat was het ontwikkelen van klinische artritis (fysieke zwelling) die minimaal twee weken aanhield. Secondaire uitkomstmaten waren onder meer fysiek functioneren, pijn, ziekteverzuim én ontstekingswaardes op de MRI van handen en voeten. Patiënten werden twee jaar gevolgd, dus tot een jaar na het staken van methotrexaat. Binnen die twee jaar kreeg in de behandelgroep 19 procent de diagnose reuma en in de placebogroep was dat 18 procent. De secundaire uitkomstmaten verbeterden in de behandelgroep significant gedurende de eerste vier maanden en bleven die twee jaar erna ook significant beter. Van der Helm: ‘Het is heel gunstig dat we hebben gezien dat de symptomen afnamen en dat ook de MRI-resultaten beter waren. We hebben hiermee aangetoond dat het zinvol kan zijn mensen nog voor de diagnose met methotrexaat te laten starten.’

Methotrexaat wordt goed verdragen

Bijzonder is dat in dit onderzoek al medicatie werd gestart voordat de diagnose RA was gesteld. Over de vraag of dit op deze manier in de praktijk moet worden toegepast, is Van der Helm genuanceerd. ‘We zagen dat de ziekte niet is te voorkomen, dus dat moet niet het behandeldoel zijn. En een deel van de deelnemers kreeg geen RA. Aan de andere kant: ook mensen die uiteindelijk geen reuma ontwikkelden, bleken baat te hebben bij methotrexaat. Bovendien hebben deze mensen een behoorlijke ziektelast, wat blijkt uit het feit dat zij van de huisarts naar de reumatoloog zijn verwezen en functionele problemen op het werk hebben. En methotrexaat is redelijk mild; er wordt altijd gedacht dat het een heftig middel is, maar het wordt goed verdragen.’ In de studie bleek dat patiënten in de behandelgroep vaker verhoogde leverenzymen hadden en meer gastro-intestinale klachten dan in de placebogroep, wat in overeenstemming is met het bijwerkingenprofiel van methotrexaat. ‘Een van de redenen dat we in deze studie voor methotrexaat hebben gekozen, is het gunstige risicoprofiel en het is niet duur. Dit in tegenstelling tot de dure biologische Disease Modifying Anti Rheumatic Drugs (DMARD’s), zoals TNF-alfa-remmers, die bij RA alleen gebruikt worden bij patiënten bij wie “gebruikelijke” DMARD’s onvoldoende zijn.’ Of methotrexaat op deze manier in de verre toekomst in de praktijk kan worden toegepast is nog maar de vraag. ‘Er zal onder andere een kosten-effectiviteit-studie nodig zijn’, aldus van der Helm.

Betere voorspelling

De studie heeft acht jaar geduurd en in die tussentijd is RA beter te voorspellen. Patiënten met auto-antistoffen en uitgebreide subklinische gewrichtsontstekingen hebben 70 procent kans om RA te ontwikkelen. ‘We hebben voor deze groep een subanalyse gedaan en daaruit bleek dat bij hen de diagnose RA werd uitgesteld en dat hun ziektelast aanzienlijk verminderde. In de toekomst zouden we ons ook alleen op deze hoogrisicogroep richten, als het behandeldoel vroegbehandeling is’, zegt Van der Helm.

De studie krijgt een vervolg. Van der Helm: ‘We hebben toestemming gekregen om de groep uit deze klinische studie nog drie jaar langer te volgen. We zagen dat de vroege behandeling met methotrexaat leidde tot een milder beeld als mensen na het stoppen alsnog reuma ontwikkelden. Met de verlenging van de studie kunnen we onder andere onderzoeken of na een vroege behandelstart biologicals minder vaak nodig zijn. Dat zou kunnen leiden tot kostenbesparing en doelmatigere zorg’.

‘Daarnaast wil ik erachter komen welke moleculaire mechanismen nu precies bijdragen aan het ontstaan van die chroniciteit van RA. Want we willen reuma graag voorkomen. Bij een volgende studie kunnen we dan nog gerichter een reumamiddel onderzoeken dat reuma kan voorkomen’, aldus van der Helm.

Lees ook
Wetenschap biologicals preventie
  • Sophie Niemansburg

    Sophie Niemansburg is arts maatschappij + gezondheid met profiel infectieziektebestrijding. Daarnaast promoveerde zij binnen de medische ethiek. Na een stage bij Medisch Contact sloeg ze het journalistieke pad in. Ze schrijft voor Medisch Contact onder andere over wetenschap, tuchtzaken en medische-ethische onderwerpen.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.