Atlas voor werkzame medicijncombinaties tegen kanker
Plaats een reactieWat is de beste manier om te komen tot gepersonaliseerde kankerbehandelingen met combinaties van geneesmiddelen? Het antwoord is een ‘geneesmiddelenatlas’, die de bekende dosis-responsgegevens van oncologische medicijnen in kaart brengt en vervolgens voorspelt van welke combinaties van deze medicijnen een synergetisch effect (het geheel is meer dan de som der delen) kan worden verwacht in de behandeling van een bepaalde kankersoort.
Ravi Narayan e.a. (onder andere Amsterdam UMC, locatie AMC) presenteren deze aanpak in Nature Communications. De onderzoekers menen dat dit vooral vruchten kan afwerpen bij die kankertypen die een grote mate van therapieresistentie vertonen, zoals glioblastoom, triple-negatieve borstkanker, en bepaalde vormen van melanoom en chronische myeloïde leukemie.
Het basisidee luidt aldus: als een bepaalde kankercellijn gevoelig is voor medicijn A en niet voor medicijn B, of andersom, dan zijn hier kennelijk onderliggende processen in het spel die onafhankelijk van elkaar werken. Is een derde cellijn daarentegen gevoelig voor beide geneesmiddelen, dan kunnen deze onafhankelijke processen of pathways waarschijnlijk gelijktijdig worden aangepakt. Zo kun je veelvoorkomende meervoudige kwetsbaarheden in kankercellijnen achterhalen. Als die vervolgens worden behandeld met de juiste combinatietherapieën, dan mag je, zeggen de onderzoekers, ‘meer dan additieve (synergetische) medicijneffecten’ verwachten.
Het is wel een hele toer om zover te komen. Want met name combinaties van meer dan twee geneesmiddelen zijn moeilijk te identificeren. De onderzoekers berekenen dat er bijvoorbeeld voor zeshonderd door de FDA goedgekeurde kankergeneesmiddelen potentieel 54 × 106 mogelijke combinaties van drie geneesmiddelen per cellijn per patiënt bestaan.
Dat de aanpak niettemin kan werken, laten ze alvast zien in een ‘proof of concept’-onderzoek bij muizen. In 75 procent van de gevallen bleken de medicijncombinaties inderdaad het voorspelde, synergistische effect te hebben bij diermodellen van huidkanker, borstkanker, leukemie en gliobastoom.
Toch moet er nog veel water door de Rijn alvorens deze aanpak de kliniek bereikt. Een belangrijk obstakel is bijvoorbeeld, zo melden Narayan e.a. zelf, dat er behalve gunstige ook ongunstige synergetische effecten kunnen optreden, in casu: synergetische toxiciteiten. Bij de in vivo-experimenten constateerden ze overigens slechts geringe toxiciteit.
https://www.nature.com/articles/s41467-020-16735-2
lees ook-
Bekijk het dossier dossier Kanker
- Er zijn nog geen reacties