‘Artsen in Afghanistan hebben nu drie banen’

Artsen in Afghanistan werken op dit moment onder zeer zware omstandigheden. Dat verneemt aios huisartsgeneeskunde Niloufar Rahim, die voorzitter is van een bij Afghanistan betrokken stichting. Huisarts Zohra Moallemzadeh spreekt van ‘erg donkere, onzekere dagen’ naar aanleiding van de opmars van de taliban in haar vaderland.

Rahim, zelf als kind in Afghanistan opgegroeid, is naast haar huisartsenopleiding actief voor de stichting Keihan. Deze stichting ondersteunt Afghanen in Nederland en zet zich in voor het verbeteren van de gezondheidszorg in Afghanistan. Rahim heeft via de stichting dagelijks contact met vier artsen; drie in Kabul en één in Herat.

Covidzorg

Volgens Rahim werken de artsen in Kabul momenteel ‘24 uur per dag, zeven dagen per week’. Naast hun reguliere werk in het ziekenhuis hebben ze recentelijk mobiele teams opgezet die buiten het ziekenhuis covidzorg leveren. ‘Eerst werd die zorg geleverd in gespecialiseerde covidziekenhuizen per provincie. Maar sinds de opkomst van de deltavariant is dat niet meer toereikend. Dus gaan ze met bussen met onder andere zuurstof naar patiënten om hen thuis te behandelen.’

Vluchtelingen

De afgelopen weken zijn daarnaast duizenden mensen op de vlucht geslagen voor de taliban en onder andere in één van de twaalf vluchtelingenkampen in die stad terechtgekomen. De artsen uit Kabul bieden ook daar in de avonden en nachten medische zorg, verneemt Rahim van hen. ‘Dat is hun derde baan nu, die ze uitvoeren met teams van tientallen artsen. In elk kamp zitten grofweg ingeschat zesduizend mensen. Het is onmenselijk hoe de artsen moeten werken. Ze staan onder zoveel druk. Ik vraag me voortdurend af hoe ze dit volhouden.’

Gevaar

Twee van hen lopen bovendien gevaar, vreest Rahim: omdat zij als bestuurslid op afstand voor Keihan werken, zijn ze te liëren aan een buitenlandse organisatie. ‘Zij lopen geheid risico.’ De stichting probeert te lobbyen om ook hen in veiligheid te brengen en naar Nederland over te laten komen. Zo heeft Keihan de petitie ondertekend die deze dinsdag daarvoor aan de Tweede Kamer wordt aangeboden. De Defensiecommissie van de Kamer debatteert deze dinsdag over de situatie in Afghanistan.

Vrouwen

De arts in Herat met wie Rahim contact heeft, is een vrouwelijke cardioloog. Zij kan op dit moment haar werk niet uitoefenen, schetst Rahim. ‘In de stad Mazar-i-Sharif hebben taliban al aangekondigd dat vrouwen niet zonder mannelijk familielid de straat op mogen. Deze arts is bang om te gaan werken. Zij is een jonge vrouw, niet getrouwd. Er is niet zomaar een man beschikbaar om met haar de straat op te gaan.’

In de jaren negentig, toen de taliban ook aan de macht waren, mochten vrouwelijke artsen volgens Rahim alleen op ‘vrouwenafdelingen werken, als gynaecoloog of verloskundige, en alleen met vrouwelijk patiënten in contact komen’. ‘Ik hoop dat ze geen beperkingen van vrouwenrechten opleggen, maar ik kan het me bijna niet voorstellen, want dat is niet wat we van ze gewend zijn.’

Herbelevingen

Huisarts Zohra Moallemzadeh, als kind uit Afghanistan gevlucht, houdt deze dagen haar telefoon binnen handbereik om tijdens het werk de ontwikkelingen in Afghanistan te kunnen blijven volgen. De beelden leiden tot ‘herbelevingen aan 26 jaar terug toen wij zelf voor de eerste opmars van de taliban moesten vluchten naar Nederland’. ‘Ik herinner me hun zwarte vlaggen.’

Hoop

Moallemzadeh was eerder actief voor de stichting MCAN, een initiatief van Nederlandse artsen van Afghaanse herkomst die het land willen helpen opbouwen. ‘Ik had veel hoop op een mooie toekomst voor het land. Maar als je dit ziet gebeuren, valt je hoop in stukken.’ 

Zelf heeft ze geen familie of vrienden meer in het land wonen. Een oom die in Kabul aan de medische faculteit doceert, is al eerder naar Iran vertrokken. Maar ze heeft in die stad een 14-jarige jongen die ze financieel ondersteunt, en als haar adoptiezoon beschouwt. Ze weet nu niet hoe het met hem is en probeert daar via een stichting duidelijkheid over te krijgen. ‘En anders ga ik dat zelf uitzoeken, ook al heb ik nog geen idee hoe.’