‘Antipsychoticum tegen richtlijn in voorgeschreven bij slaapproblemen’
3 reactiesHuisartsen en psychiaters schrijven tegen de richtlijnen in een antipsychoticum voor bij slaapproblemen, concludeert het onderzoeksprogramma Pointer (KRO-NCRV) na onderzoek. Het gaat om het middel quetiapine, dat zorgt voor flinke bijwerkingen en waarvan niet bewezen is dat het helpt bij die problemen.
Oorspronkelijk is het medicijn bedoeld voor mensen met schizofrenie, een bipolaire stoornis of een zware depressie. Het heeft een slaapverwekkend effect en dus wordt het in lage dosering voorgeschreven aan mensen met slaapproblemen, zo melden meerdere patiënten en specialisten aan Pointer. Slaapproblemen zijn heel hardnekkig en in een poging daarvoor een oplossing te vinden is het middel vanuit de psychiatrie in de huisartsenpraktijk gekomen, zegt klinisch farmacoloog Arne Risselada tegen het onderzoeksprogramma.
Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) roept op het middel, dat AstraZeneca verkoopt onder de naam Seroquel, niet te gebruiken, omdat er geen wetenschappelijk bewijs is dat het de slaapkwaliteit verbetert. Bij bijwerkingencentrum Lareb meldden gebruikers bijwerkingen als suïcidale gedachten en trombose. Ook kunnen mensen binnen een jaar 15 tot 20 kilo aankomen.
In vier jaar tijd is het aantal gebruikers van quetiapine, onder wie mensen met slaapproblemen, met ruim 30 procent toegenomen; van 100 duizend in 2015 tot meer dan 130 duizend in 2019. ‘Die toename heeft te maken met de kritiek op benzodiazepinen. Ook die werden voor slaapproblemen voorgeschreven, maar werken op lange termijn verslavend’, zegt Ruud Coolen van Brakel van Instituut Verantwoord Medicijngebruik tegen Pointer. Quetiapine werd een alternatief. ‘Maar mensen komen er maar moeilijk van af en de onttrekkingsverschijnselen zijn net zo erg als bij benzodiazepinen. Quetiapine is geen slaapmiddel en daar moet het ook niet voor worden gebruikt.’
lees ook
Siep de Groot
huisarts, niet praktiserend, Eelderwolde
Het off-label voorschrijven van psychofarmaca is een kunstfout. Antipsychotica zijn een veel te zwaar middel voor slaapproblemen en hebben evenals antidepressiva veel bijwerkingen. Slaapproblemen dienen niet met medicatie opgelost te worden maar met ...andere maatregelen. De bijwerkingen zijn evenals bij antidepressiva veel te groot.Zij zijn alleen van toepassing als onafhankelijke trials hebben bewezen dat zij werken en dan alleen bij ernstige psychiatrische stoornissen. Twee miljoen gebruikers van psychofarmaca in Nederland is verontrustend hoog, allemaal voorgeschreven door dokters die daarmee de patiënt geen dienst bewijzen. Hoe was het ook al weer met de oxycodon? Kon toch ook geen kwaad? En als een patiënt tijdens het gebruik van quetiapine zich suïcideert? Is het dan: eigen schuld dikke bult? Of komt er dan een strafrechtelijk onderzoek zoals bij de dood van een GGZ Eindhoven- patient en de gehele psychiatrische afdeling waar de patiënt verbleef werd veroordeeld?( Dagblad Trouw, mei 2020)
Baake
Huisarts
Ik sluit me aan bij collega Westreenen. Overigens las ik in de onderzoeksbijlage van de meest recente Huisarts & Wetenschap dat er in hetzelfde licht onderzoek wordt gedaan naar de voors en tegens van laag gedoseerde amitriptiline en mirtazapine voor... slaapproblemen. Wellicht is het tijd voor eenzelfde RCT voor quetiapine. En tot die tijd boeren verstand en afwegen van voors en tegens.
Atta van Westreenen
Arts, Tilburg
Ach, de EBM hardliners hebben weer een nieuwe prooi. Ik schreef het met enige regelmaat uit en naar ieders tevredenheid. Had eigenlijk ook maar één patiënt die het enkele maanden heeft gebruikt, verder stoppen de slaapproblemen vaak vanzelf: mensen m...oeten het vertrouwen een beetje terugwinnen.
Wat betreft bijwerkingen: ik vroeg er altijd naar en hoorde er nul terug (behoudens soms heviger dromen of xerostomie, de bijwerkingen die ik sowieso noemde op voorhand). De overige bijwerkingen in de bijsluiter zijn gebaseerd op een dosering die geenszins lijkt op de dosering die we geven voor het slapengaan (3,25- 50 mg; in de regel 6,5 mg). Uitzondering daarop zijn de metabole bijwerkingen die dosisonafhankelijk zijn. Daarop valt wel af te dingen dat je je echt kunt afvragen of 1 tot 2 maanden quetiapinegebruik welke invloed dan ook gaat hebben op de rest van je leven aan metabool risico. Sowieso denk je voorshands als het goed is na dat je het niet geeft aan iemand die gisteren nog een hartinfarct heeft gehad of op de rand van suikerziekte balanceert. Tot slot is het verhaal van kilo's aankomen quatsch. In de studies gaat het (op jaarbasis) om enkele kilo's bij quetiapine (meen ongeveer 4). In de praktijk zag ik mijn patiënten ook niet zwaarder terug, noch anamnestisch vertelden zij hierover.
De risico's worden (mijns inziens) schromelijk overdreven, zo lang je je patiënt gewoon netjes inlicht dat het offlabel is, ze bij bijwerkingen anders dan dromen en xerostomie even bellen (en je ze anders na een week of twee sowieso al terugziet ter evaluatie).