68 meldingen bij IGJ over niet goed verlopen verplichte en onvrijwillige zorg

De uitvoering van verplichte en onvrijwillige zorg liep in 2020 niet altijd goed. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd ontving daarover 68 meldingen van zorgprofessionals, zorgaanbieders of gemeenten. 38 meldingen gingen over de Wzd. Van alle meldingen gingen er 23 over plaatsingsproblematiek, andere gingen onder meer over het behandelbeleid of over vrijheidsbeperking in het algemeen.

Jaaroverzicht

Een en ander blijkt uit een eerste jaaroverzicht dat de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd opstelde na invoering van de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) en de Wet zorg en dwang (Wzd) per 1 januari 2020.

Burgemeesters legden in 2020 1416 keer een inbewaringstelling en 9421 keer een crisismaatregel op aan een patiënt. Met deze maatregelen kan verplichte zorg worden toegepast. De inspectie constateert onder meer dat de patiënten voor wie een crisismaatregel wordt afgegeven meestal relatief jong zijn, tussen 20 en 40 jaar. De gemiddelde leeftijd van patiënten voor wie een inbewaringstelling wordt afgegeven, is juist hoog. Het gaat vooral om psychogeriatrische patiënten in de sector verpleging, verzorging en thuiszorg.

Dwangmedicatie

Bij klachtencommissies van de zorgaanbieders kwamen 608 klachten binnen, met bij elkaar 955 klachtgronden, aldus het jaaroverzicht. De meeste klachten gingen over het toepassen van dwangmedicatie (44,5%), het beperken van de bewegingsvrijheid (15,1%) en insluiting (12,4%). De klachtencommissies verklaarden bijna een kwart van de klachtgronden gegrond of deels gegrond. Ongeveer driekwart werd ongegrond verklaard. Nieuw onder de Wvggz is dat klagers een schadevergoeding toegekend kunnen krijgen. Dat gebeurde in 39 gevallen; de bedragen variëren tussen de 5 en 1280 euro, met een gemiddelde van 211 euro.

Overgangsjaar

De IGJ benadrukt dat 2020 nog een overgangsjaar was met betrekking tot de gegevens die de zorgaanbieders moesten aanleveren. Zorgaanbieders moeten onder meer een analyse indienen met diverse kwantitatieve gegevens over hoe vaak bepaalde crisismaatregelen zijn toegepast, bijvoorbeeld hoeveel personen verplicht vocht of voeding toegediend hebben gekregen of bij wie fixatie is toegepast. Volgens de inspectie was bij de meeste analyses te zien dat het lastig was om een goede analyse te maken. Ook door beperkingen in de softwaresystemen was het niet eenvoudig om goed terug te kijken. 32 zorgaanbieders hebben geen gegevens aangeleverd; de inspectie gaat ervan uit dat zij geen verplichte zorg hebben verleend. Op de vraag van de inspectie hoe zij verplichte zorg hebben voorkomen, hebben ze niet gereageerd.