Inspectie moet grotere rol krijgen in tuchtrecht

Sinds jaar en dag is er veel kritiek op het tuchtrecht, maar is dit wel terecht? Promovenda Caressa Bol nam tuchtrechtzaken uit de periode 1997-2018 onder de loep en concludeerde dat er ruimte is voor verbetering.

Het tuchtrecht in de huidige vorm behoeft verbetering op diverse punten, zo concludeert Bol in haar proefschrift Het wettelijke tuchtrecht voor de gezondheidzorg. De aanhoudende kritiek op het functioneren van het tuchtrecht als kwaliteitsinstrument was voor haar aanleiding om een diepgaand onderzoek te doen. Het tuchtrecht schiet tekort in haar doel, namelijk het bewaken en bevorderen van de kwaliteit van de beroepsbeoefening. ‘Er komen veel klachten bij het tuchtrecht, die daar niet thuishoren,’ aldus Bol. ‘Slechts een derde van de ingediende klachten komt ter zitting en een klein deel daarvan wordt gegrond verklaard.’

Het tuchtrecht is enerzijds bedoeld om binnen de gezondheidszorgsector van elkaar te leren, anderzijds kan het tuchtcollege de beroepsbeoefenaar een maatregel opleggen. ‘Zoals het tuchtrecht nu geregeld is, wordt het algemeen belang dat met het tuchtrecht gemoeid is, niet goed gediend. Individuele klagers, in de regel patiënten, missen vaak de kennis om de medische problematiek goed te doorgronden en een klacht te formuleren. Dit vormt een probleem in complexe zaken waarin er duidelijke signalen zijn van tekortkomingen van de kwaliteit van de zorg. Bovendien is het de vraag of je dit van individuen moet verwachten. Het is namelijk een tijdrovende en emotioneel belastende procedure.’

Bol pleit ervoor dat het tuchtrecht gaat veranderen. Hierin ziet ze vooral een grotere rol voor de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd. ‘De Inspectie dient weinig klachten in, maar als ze het doen, doen ze het erg goed. Hun klachten gaan meestal over zwaardere zaken die bij het tuchtrecht thuishoren, waarbij ook vaker een maatregel wordt opgelegd.’ Door de inspectie actief klachten te laten indienen, wordt de individuele klager hiervan gevrijwaard. ‘De individuele klager kan terecht bij de Inspectie. Als professioneel orgaan kunnen zij beoordelen of de klacht het algemeen belang dient en bij het tuchtrecht thuishoort, waardoor het aantal klachten aanzienlijk zal verminderen.’ De inspectie dient dan als voorportaal.

Door de patiënt geen directe toegang meer te geven tot het tuchtrecht, hoopt Bol mede de belasting voor artsen te verminderen. ‘Door de inspectie te laten klagen, worden alleen de zwaardere zaken eruit gefilterd. Hierdoor hoeven minder artsen een tuchtrechtprocedure te doorlopen voor klachten die daar niet horen.’

Het moet voor artsen duidelijk zijn wanneer de inspectie zich tot het tuchtrecht zal richten. De inspectie moet met een duidelijk handhavingsschema gaan werken als zij als enige klachten zal gaan indienen. ‘Artsen moeten niet het gevoel krijgen dat ze lukraak voor de tuchtrechter worden gedaagd. Er zijn immers ook andere manieren om de kwaliteit van de zorg te verbeteren waarbij het tuchtrecht niet nodig is.’

‘Het tuchtrecht heeft ook veel goede aspecten en hoeft niet helemaal op de schop, maar er is op veel vlakken verbeteringen mogelijk.’ Het tuchtrecht zal niet zomaar van het ene op het andere moment veranderd kunnen worden, dat vereist nog tijd en verder onderzoek. Bol gaat zich na haar promotie richten op een volgende stap in dit proces, namelijk hoe het lerend vermogen van het tuchtrecht kan worden verbeterd.