‘Zorg Togolese veldhospitaal Mali onvoldoende’

Anders dan ex-minister Hennis van Defensie beweerde, was het Togolese veldhospitaal voor de VN-missie in Mali niet op zijn taken berekend. Dat stelt militair arts b.d. Rick van den Doel. ‘Ik reken het mezelf aan dat ik niet meer heb gedaan met het gevoel: dit voldoet niet.’

De vorige week afgetreden minister Hennis accepteerde de conclusies van de Onderzoeksraad voor Veiligheid omtrent fatale munitie. Bij een ontploffing daarvan kwamen twee militairen om en belandde een derde ernstig gewond in het Togolese ziekenhuis. Maar de conclusies over tekortschietende medische zorg wees Hennis van de hand. ‘Bij Defensie zijn geen twijfels over dat hospitaal’, zei ze op basis van een medische inspectie door Defensie deze zomer.

Rick van den Doel was tot mei 2016 werkzaam als senior medical officer voor het Nederlandse contingent in Mali. De huisarts in opleiding was zeer verbaasd over de uitspraak van Hennis en trok deze week aan de bel in de Volkskrant. ‘Als verantwoordelijke voor de medische keten heb ik meermaals het Togolese hospitaal bezocht en telkens mijn twijfels over de kwaliteit van deze installatie besproken met de medische leiding in Den Haag. Twijfels die ook gedeeld werden in Den Haag. Dit blijkt alleen al uit het feit dat de Togolese installatie uitsluitend “in extremis”' mocht worden gebruikt’, aldus Van den Doel.

Waarom bezocht u het Togolese veldhospitaal?

‘We bezochten het om te kijken of bijvoorbeeld de bloedvoorraad op orde was en de anesthesieampullen niet over de datum waren. We hadden er al ervaring mee dat bloed over de datum was. Dat konden we toevallig makkelijk achterhalen, omdat alles er in het Nederlands op stond. De VN neemt bloed af van Sanquin in Leiden. Maar het kostte ongewoon veel moeite om er binnen te komen, heel anders dan bijvoorbeeld het hospitaal van de Fransen, waar we bij wijze van spreken dagelijks op de koffie konden gaan. Met de Fransen oefenden we ook, dat deden we niet met de Togolezen.’

Waarom liep het zo moeizaam met de Togolese artsen?

‘Binnen een VN-missie zijn we allemaal gelijk, dus er wordt geen onderscheid gemaakt tussen een ziekenhuis van de Zweden of de Togolezen. Maar de uitrusting is nu eenmaal enorm verschillend. Ik denk dat de Togolezen dat voelden en zich –terecht – op de vingers gekeken voelden.’

Hoe kijkt u nu naar de situatie van toen?

‘Achteraf gezien had ik harder tegengas moeten geven. Ik reken het mezelf aan dat ik niet meer heb gedaan met het gevoel: dit voldoet niet. Ze werkten niet volgens de protocollen, bijvoorbeeld als er meerdere gewonden waren. De operatie van de gewonde van het ongeluk in Mali is gefilmd en later bekeken door Nederlandse chirurg en anesthesioloog. Die hebben geconcludeerd dat de zorg onvoldoende was.’

Waarom schreef u naar de Volkskrant?

‘Omdat eerst Hennis en nu nog steeds Defensie beweert dat het hospitaal in Kidal nog voldoet. De operatie in Mali is tijdelijk gestopt, maar binnenkort volgt een Kamerdebat over het vervolg van de missie. Het zal me niet verbazen als het gewoon weer doorgaat. Er is ook een praktische reden om dat ziekenhuis te gebruiken: er is geen alternatief in de regio.’

Wat moet er gebeuren?

‘Als een ziekenhuis alleen “in extremis”, dus in noodgevallen, gebruikt kan worden, zegt dat al genoeg. Het klopt niet. Bij een volgende missie moet er een helikopter klaarstaan om een gewonde militair onmiddellijk te kunnen vervoeren. Of er moet een Nederlands chirurgisch team zijn; we hebben uitstekende medici in het leger. Maar ja dat kost geld. Geld, dat door de politiek beschikbaar moet worden gesteld.’

Volkskrant: Wanneer geeft Defensietop toe dat kwaliteit Togolees hospitaal gebrekkig was?