Laatste nieuws
samenwerking

Ziekenhuiszorg buiten kantooruren

Plaats een reactie


AMC-afdeling gaat voortaan beter voorbereid het weekend in

De kwaliteit van zorg in het ziekenhuis staat in de avond, nacht en het weekend altijd onder druk. De afdeling Inwendige Geneeskunde van het AMC bedacht niet alleen een aantal praktische verbeteringen, maar bracht deze ook in korte tijd in praktijk.

Avond, nacht en weekend in het ziekenhuis zijn kwetsbare periodes voor de patiëntveiligheid. De reguliere mogelijkheden van de zorg zijn beperkter en er is er minder personeel. Aiossen en verpleegkundigen verlenen zorg aan patiënten die zij niet kennen, vaak met medische supervisie op afstand. Bovendien brengen de frequente dienstwisselingen met zich mee dat de continuïteit en kwaliteit van de zorg extra afhankelijk zijn van goede communicatie en adequate overdrachten.

In 2009 is in het AMC het programma ‘AMC by night*****’ gestart. Dit programma richt zich op het verbeteren van de kwaliteit en patiëntveiligheid buiten kantooruren, door aanpak van vijf thema’s – de vijf sterren van het programma: een (patiënt)veilige opleiding, piekbelasting en capaciteit, continuïteit van zorg, overdrachten en communicatie, en zorg voor de vitaal bedreigde patiënt. Als onderdeel van dit programma heeft de afdeling Inwendige Geneeskunde het project ‘Beter voorbereid het weekend in’ uitgevoerd.

Nulmeting
Eerst verrichtten twee vierdejaarsgeneeskundestudenten in het kader van hun wetenschappelijke stage een nulmeting. Zij liepen een aantal keren een weekenddienst mee, waarbij ze alle werkzaamheden van de dienstdoende aiossen observeerden en noteerden. De studenten maakten inzichtelijk hoe lang de weekendvisites duurden, hoe vaak en om welke redenen het sein afging en hoeveel tijd aiossen kwijt waren aan onnodige activiteiten, zoals werkzaamheden voortkomend uit incomplete medische overdrachten. Zij brachten zo de bezigheden van zowel de oudste aiossen (verantwoordelijk voor presentaties op de SEH, de patiënten op de medium care, intercollegiale consulten en het te woord staan van behandelaars en patiënten buiten het ziekenhuis) als die van de jongste aiossen (verantwoordelijk voor de zorg van patiënten op de vier verpleegafdelingen) in kaart.

Veel vragen zijn niet acuut
en kunnen op werkdagen worden opgelost

De studenten bekeken ook de schriftelijke weekendoverdrachten en observeerden de vrijdagmiddagoverdracht. Ze noteerden of alle personen die dat weekend dienst hadden aanwezig waren, of de overdracht gestructureerd verliep en of de aiossen de relevante informatie, inclusief anticiperend beleid voor het weekend, volgens een vast format overbrachten. Daarnaast hielden de studenten korte interviews met dienstdoende aiossen en verpleegkundigen, om een indruk te krijgen van de subjectief ervaren drukte, efficiëntie, communicatie en kwaliteit van de diensten.

Verbeterpunten
De nulmeting bracht een aantal belangrijke verbeterpunten aan het licht:

  • De vrijdagmiddagoverdracht werd vaak verstoord door in- en uitloop van aiossen en afgaande seinen.
  • De oudste aiossen waren meestal niet bij de vrijdagmiddagoverdracht aanwezig, omdat zij op dat tijdstip druk bezig waren met de presentaties op de SEH. De overdracht vond gewoonlijk ‘snel tussendoor’ plaats, telefonisch of op de SEH.
  • Bij zowel de schriftelijke als de mondelinge overdracht ontbrak veelal het vooruitdenkend of ‘if-then’-beleid voor het weekend. ‘If-then’-beleid betekent dat de overdracht ook informatie bevat over problemen en complicaties die zich tijdens het weekend kunnen voordoen en wat het medisch beleid dan moet zijn (bijvoorbeeld transfusie onder een afgesproken Hb-waarde). Dit beleid is voor de zaalarts en diens supervisor, die de patiënt goed kennen, makkelijker te bedenken dan voor een arts die niet bekend is met de (vaak complexe) problematiek van een patiënt, tijdens een drukke dienst.
  • De jongste aiossen spendeerden een deel van hun tijd tijdens de dienst aan onnodige activiteiten, veroorzaakt door incomplete medische overdrachten en onduidelijke afspraken met verpleegkundigen.
  • De visite tijdens het weekend duurde meestal beduidend langer dan op papier was afgesproken. Als gevolg van deze uitloop belden verpleegkundigen frequent de jongste aiossen met vragen die niet lang konden wachten. De aiossen op hun beurt konden geen efficiënte visite lopen doordat ze steeds hun sein moesten beantwoorden. Ze gaven bovendien aan het lastig te vinden om op basis van alleen telefonische informatie een juiste inschatting te maken van de urgentie en/of het belang van de vraag.
  • Tijdens de weekenddienst brachten de oudste aiossen verreweg de meeste tijd door op de SEH in verband met het grote aantal presentaties. Hun andere werkzaamheden kwamen door de drukte soms in het gedrang.
  • Aiossen gaven aan dat veel vragen waarvoor zij gepiept worden niet acuut zijn en beter op reguliere werkdagen opgelost kunnen worden.

Brainstorm
Na terugkoppeling van de nulmeting aan de afdeling organiseerde het projectteam een korte brainstormsessie. Ruim veertig internisten, aiossen en verpleegkundigen bedachten en bediscussieerden potentiële verbeteringen met elkaar wat betreft:

  • de mondelinge en schriftelijke vrijdagmiddagoverdrachten van de jongste aiossen;
  • de overdrachten en drukte van de diensten van de oudste aiossen;
  • een goede voorbereiding op de dienst door zaalartsen en verpleegkundigen;
  • de communicatie tussen verpleegkundigen en aiossen tijdens de dienst.

In praktijk
Vier projectteams, bestaande uit aiossen, stafleden en verpleegkundigen, gingen aan de slag om de ideeën in praktijk te brengen. De teams kregen hiervoor een korte instructie over kortcyclisch verbeteren en ondersteuning van enkele kwaliteitsadviseurs. In een paar maanden tijd hebben zij een aantal belangrijke verbeteringen gerealiseerd:

- De aiossen en stafleden van het eerste team hebben de structuur van de vrijdagmiddagoverdracht gewijzigd. Door de overdracht over de verschillende verpleegafdelingen te verdelen is deze nu aanzienlijk korter voor de zaalartsen.
Dit voorkomt onnodige verstoringen. Ook heeft het team aanwezigheidsplicht voor alle dienstdoende aiossen voor het betreffende weekend ingesteld, zodat men op de overdracht van zaterdag- en zondagochtend niet alles hoeft te herhalen. Hierdoor verlopen deze overdrachten sneller en efficiënter. Verder is geformaliseerd dat de vrijdagmiddagoverdracht, inclusief het anticiperend beleid voor het weekend, van tevoren wordt doorgenomen met de supervisor van de afdeling. Gedurende de eerste drie maanden van het implementatietraject hebben de dienstdoende superviserende internist en iemand van het dagelijks bestuur van de afdeling de vrijdagmiddagoverdracht samen geleid, om het proces en de nieuwe structuur van de overdracht te bewaken. Het team heeft ook de schriftelijke (digitale) overdracht aangepast met een extra ‘if-then’-kolom en een ‘safe draft’-mogelijkheid, zodat nieuwe uitslagen van het einde van de middag aan reeds geschreven overdrachten kunnen worden toegevoegd. Al deze wijzigingen zijn ook doorgevoerd in het instructiebeleid voor nieuwe aiossen.

- Het team van de oudste aiossen heeft in overleg met het dagelijks bestuur van de afdeling een dienstrooster met overlap ingesteld, zodat zij nu tijd hebben voor de overdracht. Het team heeft ook een schriftelijke overdracht voor de lopende consulten ontwikkeld en een aantal pragmatische oplossingen ingevoerd om de drukte tijdens de diensten beter te kanaliseren.

In 2009 is in het AMC het programma ‘AMC by night*****’ gestart.
In 2009 is in het AMC het programma ‘AMC by night*****’ gestart.

- Het derde projectteam heeft een checklist ontworpen, die door zaalarts en verpleegkundige samen moet worden ingevuld tijdens de vrijdagochtendvisite (zie groene checklist). De checklist wordt als felgroene sticker in de verpleegkundige status geplakt. Zo kunnen er duidelijke afspraken gemaakt worden over controles van belangrijke parameters inclusief afkapwaarden, geplande onderzoeken of wijzigingen in medicatie. De checklist blijkt voor zowel verpleegkundigen als artsen een goed werkbaar instrument, waarmee het aantal vragen en onduidelijkheden tijdens het weekend zichtbaar vermindert.

- Het vierde team heeft door middel van korte trainingen het communicatie-instrument SBAR geïntroduceerd. SBAR staat voor Situation Background Assessment Recommendation. Het instrument biedt verpleegkundigen en artsen structuur om onderling effectief over de conditie van een patiënt te communiceren.1 Hiermee neemt de volledigheid van informatie waarmee de verpleegkundige de aios belt toe, waardoor het telefonisch overleg tussen verpleegkundige en dienstdoende aios beter is gestroomlijnd.

Actieve rol
Doordat aiossen, stafleden en verpleegkundigen een actieve rol hadden in het project, sneed het mes aan twee kanten: de veranderingen waren nuttig en pragmatisch én aiossen leerden principes van kwaliteit en patiëntveiligheid in de praktijk toe te passen.

De nulmeting was een belangrijk onderdeel, omdat hiermee de knelpunten op een gestructureerde manier zichtbaar zijn gemaakt. De brainstormsessie stimuleerde positieve inbreng en brede betrokkenheid en het dagelijks bestuur van de afdeling vervulde een actieve rol bij het verder creëren van draagvlak. Hierdoor en door de praktische wijze van implementatie door de teams kon binnen een kort tijdsbestek een aantal belangrijke veranderingen worden gerealiseerd voor een betere kwaliteit van zorg in het weekend.

dr. S.M. Smorenburg, projectleider, stafadviseur kwaliteit AMC
B. Göbel MSc, projectmedewerker, stafadviseur kwaliteit AMC
P.F. de Maaijer, projectmedewerker, stafadviseur kwaliteit AMC
dr. S.E. Geerlings, internist, chef de clinique afdeling Inwendige Geneeskunde AMC

Correspondentieadres: s.m.smorenburg@amc.nl; c.c.: redactie@medischcontact.nl.
Geen belangenverstrengeling gemeld.

Samenvatting

  • De afdeling Inwendige Geneeskunde van het AMC heeft een project uitgevoerd ter verbetering van de kwaliteit van zorg in het weekend.
  • Op basis van praktijkobservaties en interviews zijn de knelpunten in kaart gebracht.
  • Vier teams van aiossen, stafleden en verpleegkundigen hebben vervolgens beleidsveranderingen geïmplementeerd.
  • Dit had gevolgen voor de medische overdracht op vrijdagmiddag, de drukte van de dienst van de oudste aiossen, de voorbereiding op de dienst door zaalarts en verpleegkundige en de communicatie tijdens de dienst.

Referentie

1. Zie www.ihi.org of Woodhall LJ et al, Implementation of the SBAR communication technique in a tertiary centre. Journal of emergency nursing 2008; 34: 314-7.

De vrijdagmiddagoverdracht is nu verdeeld over de verschillende verpleegafdelingen en daardoor aanzienlijk korter voor de zaalartsen. Beeld: Rosa Media
De vrijdagmiddagoverdracht is nu verdeeld over de verschillende verpleegafdelingen en daardoor aanzienlijk korter voor de zaalartsen. Beeld: Rosa Media
De groene checklist in de status voorkomt onduidelijkheid in het weekend.
De groene checklist in de status voorkomt onduidelijkheid in het weekend.
Meer MC-artikelen over overdracht en veiligheid Verwante artikelen over de nachtdienst <strong>Klik hier voor een PDF van dit artikel</strong>
samenwerking patiëntveiligheid ANW-diensten
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.