Laatste nieuws
I.L.E. Lutke Schipholt
6 minuten leestijd
dermatologie

Ziek van het werk

Plaats een reactie

Arbeidsgeneeskundigen zetten hun vak op de kaart

De curatieve gezondheidszorg in Nederland heeft nauwelijks aandacht voor de factor werk bij het ontstaan of behandelen van ziektes. Klinische arbeidsgeneeskundigen willen daarin verandering brengen.

Een metaalbewerker zit thuis vanwege eczeem aan zijn handen. De corticosteroïden die de huisarts en later de dermatoloog voorschrijven, helpen onvoldoende. Zij werk hervatten kan hij niet. De bedrijfsarts stuurt hem uiteindelijk naar een polikliniek gespecialiseerd in arbeidsdermatologie. Daar ondergaat hij tests die zijn toegesneden op zijn beroepsgroep, zoals een plakproefonderzoek naar mogelijke schadelijke middelen in de producten waarmee hij werkt. Op basis van de resultaten krijgt hij speciale handschoenen, andere producten om mee te werken en adviezen over hygiëne op de werkplek. Door snel en adequaat ingrijpen verdwijnt het eczeem snel en kan hij weer aan de slag.

Over de grens kijken
De behandeling van deze metaalbewerker is conform een protocol dat is ontwikkeld door dermatologen die zich hebben verdiept in arbeidsomstandigheden en bedrijfsartsen die zich hebben toegelegd op dermatologie. De specialisten en bedrijfsartsen kijken daarbij over de grens van hun eigen vakgebied.

De twee jaar oude Nederlandse Vereniging voor Klinische Arbeidsgeneeskunde (NVKA) maakt zich sterk voor dergelijke verbindingen tussen de eerste en tweede lijn. Specialisten met verstand van arbeidsomstandigheden en bedrijfsartsen met klinische vaardigheden trekken samen op – een werkwijze die nog niet is ingeburgerd in de Nederlandse gezondheidszorg.

Dezelfde taal
‘Natuurlijk krijgt iedere dermatoloog arbeidsgeneeskunde in zijn opleiding’, zegt Derk Bruynzeel, emeritus hoogleraar arbeidsdermatologie. ‘Maar een opleiding kan niet alles bieden. Het hangt af van de interesse van de specialist of hij zich verdiept in arbeidsgeneeskunde. Daarbij is het plezierig om te maken te hebben met arbeidsgeneeskundigen die dezelfde taal spreken als wij. Met alle expertise die we zo opdoen kun je een patiënt veel sneller helpen, waardoor die vlot weer aan het werk kan. De bedrijfsarts was meestal niet gewend te kijken naar de huidrisico’s en de dermatoloog keek naar andere dingen dan de factor arbeid. Nu werken we samen en vullen elkaar prachtig aan.’

Klinisch arbeidsgeneeskundigen kunnen bedrijfsartsen zijn met klinische vaardigheden of specialisten met bedrijfsgeneeskundige kennis. Zij hebben een aanvullende cursus gedaan. Er zijn er ongeveer honderd aangesloten bij de NVKA, en ze werken vanuit kenniscentra die in veel gevallen zijn verbonden aan een academisch ziekenhuis. De arbeidsgeneeskundigen richten zich ieder op een expertisegebied zoals dermatologie, houding- en bewegingsapparaat, gehoorschade of longaandoeningen (zie kader op blz. 1530). Een apart specialisme is het nog niet, al is het voor de verre toekomst wel de ambitie. Nu wil de vereniging het vak vooral op de kaart hebben.

Schilderziekte
‘Het werk van de klinische arbeidsgeneeskunde omvat twee belangrijke aspecten, namelijk de causaliteit – ziek door werk – en conditionaliteit – welk werk kan de patiënt nog doen’, zegt klinisch arbeidsgeneeskundige Gert van der Laan. ‘We houden ons bezig met de complexere vraagstukken, bijvoorbeeld de opsporing en behandeling van ziekten zoals – in mijn geval – OPS ofwel schilderziekte.’

Van der Laan is betrokken bij de zogenoemde Solventteams. Deze groepen artsen sporen OPS op. ‘We hebben het hier over breed onderzoek dat we geprotocolleerd uitvoeren. Die protocollen hebben we in de vorige eeuw ontwikkeld. Toen stond OPS enorm in de politieke belangstelling, waardoor we subsidie kregen om die teams op te zetten.

Het is heel lastig om de gezondheidseffecten van toxische stoffen achteraf bij een patiënt vast te stellen. En wil je OPS goed objectiveren, dan moet je ook neuropsychologische tests doen en onderzoeken hoe lang iemand is blootgesteld en waaraan precies. Dat vereist een goede arbeidsanamnese en soms arbeidshygiënisch onderzoek. Een werknemer met cognitieve klachten kan van alles hebben – denk aan een beginnende hersentumor of schildklierafwijking.’

Naast diagnose en behandeling doen de Solventteams ook wetenschappelijk onderzoek naar schilderziekte.

Risque professionel
In de ons omringende landen is klinische arbeidsgeneeskunde een veel bekender fenomeen dan hier. Dat komt omdat Nederland – als enige in Europa – geen onderscheid maakt tussen risque professionel en risque social. Dat betekent dat er in de ongevallen- en invaliditeitswet geen verschil bestaat tussen mensen die arbeidsongeschikt zijn door bedrijfsongevallen of beroepsziekten en mensen die dat zijn geworden door oorzaken buiten het werk. In landen als Frankrijk, Zweden, Finland, België en Duitsland, waar dit verschil wel bestaat, heeft de klinisch arbeidsgeneeskundige een door de wet bepaalde rol. De beroepsgroep is betrokken bij de beoordeling van uitval van werknemers. Aan de hand van de relatie tussen ziekte en arbeid wordt bepaald wie de uitkering betaalt.

De Nederlandse klinisch arbeidsgeneeskundigen vinden dat hun beroepsgroep ook hier tot de reguliere zorg moet behoren. ‘We hebben een toegevoegde waarde in de zorgketen voor patiënten die werk verrichten’, zegt de Rotterdamse klinisch arbeidsgeneeskundige Leo Elders. ‘In het ziekenhuis weet men alles over ziektes maar weinig in relatie tot werk. Bovendien richten specialisten zich niet op datgene wat niet wordt vergoed. De meeste specialisten krijgen geen adequate vergoeding voor het werk als het te maken heeft met de relatie ziekte-arbeid. Er is een lacune en die proberen wij te overbruggen. En dat is alleen maar beter voor het zorgaanbod van de patiënt. We willen aan de zorgverzekeraars laten zien dat we een meerwaarde hebben door ons werk vanuit de inhoud te benaderen. Ze hebben tot nu toe maar mondjesmaat interesse getoond. Dat was bij die Solventteams beter geregeld, want toen was er veel politieke aandacht voor OPS. Ons werk wordt nu veelal door de werkgever betaald.’

Giswerk
Exacte cijfers over hoeveel geld de beroepsgroep de maatschappij ‘oplevert’, zijn niet te geven, want dat is in Nederland nooit goed onderzocht. Een vorm van registratie zou te vinden kunnen zijn bij het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB), waar alle ziektes door werk moeten worden gemeld. Maar melden doet nog lang niet elke arts, constateert Van der Laan, die ook de nestor van het NCvB is. ‘Het is giswerk.’

Volgens Elders knappen veel werknemers die worden behandeld door een multidisciplinair team snel op, en kunnen zij ook snel weer aan het werk. ‘Vaak duurt het herstel van patiënten die ziek zijn geworden van het werk te lang. De reguliere hersteltijd verstrijkt dan omdat de relatie ziekte-arbeid onvoldoende aan bod komt. Pas na lange tijd komen ze bij ons. Wij kijken er met een heel team naar, stellen aan de hand van protocollen een diagnose en brengen tegelijk in kaart welke arbeidsmogelijkheden die patiënt nog heeft. Het kan de werkgever veel geld schelen wanneer de patiënt zijn werk – al dan niet aangepast – weer hervat.’

Ingrid Lutke Schipholt

Tabellen

Emeritus hoogleraar arbeidsdermatologie Derk Bruynzeel: ‘Het hangt af van de interesse van de specialist of hij zich verdiept in arbeidsgeneeskunde.’ Portret: De Beeldredaktie, Diederik van der Laan
Emeritus hoogleraar arbeidsdermatologie Derk Bruynzeel: ‘Het hangt af van de interesse van de specialist of hij zich verdiept in arbeidsgeneeskunde.’ Portret: De Beeldredaktie, Diederik van der Laan

In 2002 en 2003 publiceerde Medisch Contact een reeks artikelen over Arbeidsgerelateerde aandoeningen. Hieronder een overzicht van die artikelen.

Klinisch arbeidsgeneeskundige Leo Elders: ‘We willen aan de zorgverzekeraars laten zien dat we een meerwaarde hebben.’ Portret: De Beeldredaktie, Diederik van der Laan
Klinisch arbeidsgeneeskundige Leo Elders: ‘We willen aan de zorgverzekeraars laten zien dat we een meerwaarde hebben.’ Portret: De Beeldredaktie, Diederik van der Laan
Klinisch arbeidsgeneeskundige Gert van der Laan: ‘Het is heel lastig om de gezondheidseffecten van toxische stoffen achteraf bij een patiënt vast te stellen.’ Portret: De Beeldredaktie, Diederik van der Laan
Klinisch arbeidsgeneeskundige Gert van der Laan: ‘Het is heel lastig om de gezondheidseffecten van toxische stoffen achteraf bij een patiënt vast te stellen.’ Portret: De Beeldredaktie, Diederik van der Laan
PDF van dit artikel
dermatologie beroepsziekten
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.