Zelden claim na hulp in vliegtuig
1 reactie
Een dokter die aan boord van een vliegtuig medische hulp biedt, wordt niet snel aangeklaagd. Ook angst om op te draaien voor gemaakte kosten is niet nodig. Maar op een vergoeding voor verleende diensten, hoeft de arts ook niet te rekenen. Dit blijkt uit navraag bij luchtvaartmaatschappijen KLM, Martinair en Singapore Airlines.
De recente uitspraak over de arts die in Nepal geen zorg verleende aan een andere reiziger, maakte duidelijk dat Nederlandse artsen in het buitenland ook onder de Wet BIG vallen. De uitspraak leverde nog meer jurisprudentie op. Bij levensbedreigende situaties zijn artsen verplicht hulp te verlenen. Dat geldt ook in vliegtuigen van buitenlandse maatschappijen. Wie in het vliegtuig een oproep hoort voor een arts, zal zich kenbaar moeten maken.
Saskia Kranendonk, woordvoerder van KLM: ‘We hebben in geval van nood altijd contact met de medische dienst aan de grond, maar vragen ook of er een arts aan boord is. Wij kunnen echter niet beoordelen of iemand bekwaam is.’ Overigens is de bemanning van vliegtuigen getraind in EHBO en is er een medische koffer en een automatische externe defibrillator (AED) aanwezig.
Hoe het zit met de aansprakelijkheid van de dokter die helpt in een vliegtuig is niet helder.
In een artikel in het NTvG in 2006 (http://www.ntvg.nl/publicatie/hulpverlening-door-artsen-aan-boord-van-een-vliegtuig/volledig) wordt hierover gezegd dat de kans klein is dat een arts wordt aangeklaagd na bijstand in het vliegtuig. Maar mocht het gebeuren, dan ‘zal een arts niet snel onzorgvuldig medisch handelen kunnen worden verweten, vanwege de bijzondere omstandigheden en beperkingen in een vliegtuig.’
Een woordvoerder van Martinair: ‘Dat verschilt ons inziens niet van hulp bieden in een supermarkt, bij het zwembad of noem maar op.’ Oftewel: als een patiënt besluit de helpende dokter aan te klagen, is dat geen zaak van de luchtvaartmaatschappij.
Kardien de Werker, woordvoerder van Singapore Airlines: ‘In principe val je aan boord van een vliegtuig van ons onder de Singaporese wetgeving.’ Wat dat voor consequenties heeft, is onduidelijk. ‘Dat is een enorme juridische uitpluizerij.’ In het NTvG-artikel werd overigens maar één geval gemeld waarbij een arts een claim voor zijn kiezen kreeg, na een onsuccesvolle reanimatie. Die aanklacht werd verworpen.
Als besloten wordt dat een tussenlanding nodig is, verhalen vliegtuigmaatschappijen de kosten niet op de patiënt of arts. ‘Bedrijfsrisico’, noemt een woordvoerder van Martinair dit. Ook als achteraf blijkt dat de tussenlanding niet per se nodig was. ‘We nemen geen risico’s’, zegt Kranendonk van de KLM.
Artsen die aan boord hulp verlenen, kunnen bijna altijd rekenen op een ‘aardigheidje’ of een ‘geste’. In de verhalen die bij Medisch Contact binnenkwamen over dokteren tijdens de vakantie, wordt daar regelmatig over verteld. Soms een stropdas, of een pen, vaak alcohol en extra aandacht tijdens de vlucht. Volgens Martinair kan het ook een gratis upgrade inhouden bij een volgende vlucht.
Maar echt betaald worden voor verleende hulp, daar lijkt geen sprake van. De Werker van Singapore Airlines laat weten dat de omvang van de ‘niet-geldelijke’ compensatie afhangt van wat voor hulp er is verleend: ‘Of er bijvoorbeeld een aspirientje is gegeven of een reanimatie is uitgevoerd.’
Als een persoon overlijdt aan boord van het vliegtuig, is het trouwens volgens Kranendonk niet zo dat de toevallig aanwezige arts vervolgens opgescheept zit met een formulierenwinkel, of kans loopt ergens in Verweggistan met de overledene achtergelaten te worden: ‘In zo’n geval landen we niet meteen, maar vliegen we door naar de plaats van bestemming. Daar wordt een arts opgeroepen die het verder afhandelt.’
De woordvoerders noemden het trouwens opvallend dat er bijna altijd wel een arts aan boord is. Zoals Kranendonk van de KLM het zegt: ‘Het is een reizend volkje.’
Sophie Broersen
- Zomerserie Is er een dokter op het strand?
- Rubriek Tuchtrecht
M. Simons
, SOESTERBERG
Het is nuttig dat Sophie Broersen dit probleem aan de orde stelt. Het blijkt dat er nogal wat onduidelijkheid is, ook bij de luchtvaartmaatschappijen. De reactie van Martinair "als een patiënt besluit de helpende dokter aan te klagen, is dat geen zaa...k van de luchtvaartmaatschappij" heeft me zeer verwonderd.
In de Verenigde Staten is bij wet geregeld dat de aansprakelijkheid van elke (medische) hulpverlener, die met goedkeuring van de gezagvoerder een patiënt aan boord van een Amerikaans vliegtuig bijstaat, gedekt wordt door de verzekering van de luchtvaartmaatschappij. Daarbij wordt er van uitgegaan dat u als “Good Samaritan”, ondanks het feit dat u niet beschikt over de benodigde ervaring en expertise voor het specifieke geval, naar beste kunnen handelt. Ook buiten de VS hebben de meeste luchtvaarmaatschappijen, maar niet alle, op dit gebied een aansprakelijkheidsverzekering.
Buiten de VS zijn de wettelijke richtlijnen op dit gebied in veel landen onduidelijk. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door verschillen in interpretatie van de regels die zijn opgesteld in Warschau Conventie (en geamendeerd door het Den Haag Protocol).
Als u aan boord van een vliegtuig wordt gevraagd medische assistentie te verlenen, zult u zich eerst af moeten vragen of u competent bent. Wanneer u erg vermoeid bent of gezellig een glaasje heeft gedronken, of al jaren geen patiënt meer hebt behandeld, bent u misschien niet competent. U dient zich dus rekenschap te geven van uw competentie en als u zich niet competent acht, moet u van hulp afzien. Hoe deze afweging uitvalt is afhankelijk van de symptomen van de patiënt, aanwezigheid van andere medische hulpverleners en mogelijkheden voor communicatie met artsen op de grond. Het is overigens goed te bedenken dat in Nederland elke burger de plicht heeft om naar beste kunnen hulp te verlenen aan een medeburger. Als arts heeft u waarschijnlijk toch meer achtergrond om adequate hulp te verlenen dan de gemiddelde leek, zelfs al heeft u jarenlang geen patiënten behandeld. Uw medische achtergrond is nuttig omdat u in de meeste verkeersvliegtuigen “online” overleg kunt plegen met een arts van de medische dienst van de luchtvaartmaatschappij of een dienst waarbij de luchtvaartmaatschappij is aangesloten, zoals MedAir.
De gezagvoerder is verantwoordelijk voor de beslissing om medische hulp in te roepen en doet dit meestal via de purser. De gezagvoerder is ook verantwoordeljk voor het besluit al dan niet op een tussenstation te landen om sneller de benodigde medische zorg te kunnen krijgen. Formeel kan de gezagvoerder u vragen aan te tonen dat u arts bent. Officieel zou u een schriftelijke verklaring moeten krijgen van de gezagvoerder, waarin staat dat de luchtvaartmaatschappij uw aansprakelijkheid dekt. In de meeste gevallen is zo’n verklaring er echter niet en blijft het bij een mondelinge afspraak met de gezagvoerder (of in zijn plaats de purser). Het is toch goed om – meestal nadat u de patiënt hebt geholpen - een verklaring te vragen, omdat u dan achteraf kunt aantonen dat u daar moeite voor hebt gedaan.
In alle gevallen is het belangrijk de casus en uw handelen goed te documenteren. Dit is niet alleen nuttig voor de eventuele overdracht van de patiënt, maar het kan u achteraf problemen besparen als de patiënt u aan zou klagen wegens verwijtbare en ernstige fouten.
Ries Simons, consulent luchtvaartgeneeskunde