Welbewust ouder

Senior huisartsen bezinnen zich op nieuwe levensfase

Veel oudere huisartsen vragen zich af hoe zij de laatste fase van hun carrière moeten inrichten. Een nieuwe Asklepion-leergang van het NHG sluit daarop aan. ‘Dat een aanzienlijk deel van de deelnemers persoonlijke  problematiek inbracht, was te verwachten.’

Toen een paar jaar geleden een tekort aan huisartsen dreigde, hadden oudere huisartsen niet te klagen over gebrek aan belangstelling. Integendeel, regionaal en landelijk werd van alles bedacht om in elk geval de oude rotten voor het vak te behouden. Overijssel financierde een huisartsenpool, Amsterdam en Twente pleitten ervoor oudere huisartsen vrij te stellen van nachtdiensten en de LHV overwoog seniorenbeleid te voeren. Ook de ouderen zelf roerden zich. Zo probeerde een Brabantse huisarts tot bij de rechter aan toe af te komen van de ‘gedwongen contractuele koppeling’ van huisartsenzorg tijdens en buiten kantooruren – tevergeefs overigens.

Maar het tij keerde. Het Nivel berekende dat seniorenbeleid meer zou kosten dan het zou opleveren, jongere huisartsen kwamen in verzet tegen de dreiging van extra avond-, nacht- en weekenddiensten en, het allerbelangrijkste, het Capaciteitsorgaan verwees het huisartsentekort naar het rijk der fabelen. En dat had consequenties. Een voorstel van de LHV en het NHG om de oudere huisartsen te ontslaan van de verplichting om ANW-diensten te draaien, haalde het niet. In plaats daarvan werden de eisen alleen wat verlicht. En oudere huisartsen die hun praktijk beëindigden en alleen nog maar dagdiensten wilden draaien, werd te verstaan gegeven dat zij daarmee hun registratie zouden verliezen.

Commercialisering

Al is de hype dan voorbij, het betekent niet dat alle zorgen zijn verdwenen. Ruim één op de drie huisartsen is ouder dan 50 jaar en volgens het Nivel stopt 16 procent van de zittende huisartsen (20% van de mannen en 11% van de vrouwen) binnen vijf jaar met de praktijk. In Twente, zo blijkt uit een net afgesloten onderzoek van de huisartsenkring Twente, dreigt door vergrijzing een nieuw huisartsentekort. Huisartsen die willen stoppen, vertrekken bij voorkeur ‘zodra dit mogelijk is’. Niet alleen door de zwaarte van het werk en de verplichting om ANW-diensten te draaien, maar ook als gevolg van de groeiende invloed van verzekeraars en de commercialisering in de zorg. 

Ook oudere huisartsen zelf bezinnen zich op de laatste jaren van hun carrière. Zo was er veel belangstelling voor de supervisie die het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) in 2005 en 2006 aanbood: maar liefst driehonderd 50-plussers meldden zich aan voor het project, waarin zij ‘in een veilige sfeer’ met elkaar konden praten over hun werk en toekomstplannen. ‘Dat een aanzienlijk deel van de deelnemers persoonlijke - soms zware - problematiek inbracht, was te verwachten’, schreef Hans van der Voort, adviseur van de NHG-commissie Supervisie, in maart in Huisarts en Wetenschap: ‘Je meldt je immers niet voor zo’n programma aan als werk en privéleven louter vreugde opleveren.’

Behoefte aan bezinning, even pas op de plaats maken, dat waren belangrijke redenen om mee te doen. Velen lieten weten zich niet meer thuis te voelen in het vak of ergerden zich aan de papierwinkel, de zakelijke opstelling van patiënten en de invloed van verzekeraars. Ook hadden zij vragen over de laatste jaren van hun carrière: moet ik minder werken omdat ik minder energie heb dan vroeger of juist meer omdat het werk dan wellicht weer leuk wordt?

Als vervolg op dat project startte het NHG in maart van dit jaar met ‘Ervaren in de praktijk’, een zes maanden durende Asklepion-leergang voor senior huisartsen. In de cursus kunnen deelnemers, zo belooft de folder, van gedachten wisselen over hun loopbaan en verwachtingen van en plannen voor de toekomst, en nadenken over hoe zij de komende jaren geïnspireerd en bezield hun werk kunnen doen.

Rijdende trein

Hoewel er aandacht zal zijn voor persoonlijke beleving, ligt het accent op de veranderende inhoud van het vak, vertelt Liesbeth van der Jagt, supervisor en projectleider van Asklepion: ‘De deelnemende huisartsen hebben het gevoel dat ze in een rijdende trein zitten: ze moeten van alles en dat is een aanslag op hun energie. Dan is de vraag: wat moet ik en wat wil ik eigenlijk zelf?’

Volgens Van der Jagt kijken de zeventien deelnemers zeer verschillend tegen hun werk aan. ‘Sommigen vinden dat het niet goed gaat, dat er te veel op hen afkomt. Anderen vinden daarentegen dat het vak steeds leuker wordt. Hoe dan ook, alle huisartsen tussen de 50 en 55 zitten in een overgangsfase. Het einde van het werk nadert. Dat maakt het zinnig om te bedenken wat de huisarts nog wil, wat zijn ambities zijn en wat ze straks willen hebben nagelaten.’

Het loopbaanbureau van de KNMG is geïnteresseerd in het project. Als uit de evaluatie blijkt dat het daadwerkelijk nut heeft, wil het bureau het ook aanbieden aan andere artsen dan huisartsen. 

Joost Visser

PDF van dit artikel