Vrouw en biotechniek

Sinds het menselijk organisme genetisch in kaart is gebracht en steeds duidelijker wordt hoe de complexiteit van genetische interacties in elkaar steekt, ligt de weg naar een genetisch maakbare samenleving open. Er is er een ware hype ontstaan over het patenteren van stukjes DNA, gentechnologie en biotechnieken. Terwijl biotech-bedrijven de afgelopen jaren als paddestoelen uit de grond zijn geschoten, investeert de overheid wereldwijd in onderzoek naar de effecten van genetische testen, stamcelonderzoek en andere biotechnieken, hierbij het embryo of de zieke mens centraal stellend. Onderzoek naar wat deze technische ontwikkelingen direct en op de langere termijn doen met het leven en de lichamen van vrouwen, is nooit gedaan. Hoe is dit mogelijk, vraag je je af als je bedenkt dat het uiteindelijk vrouwen zijn die eicellen en embryo’s leveren voor stamcelonderzoek; vrouwen die via IVF of ICSI zwanger worden; vrouwen die beslissen al dan niet een prenatale test te ondergaan, met de keus de vrucht te aborteren bij een negatieve uitslag. Hoe raakt de ontwik-keling van deze gentechnologie eigenlijk aan het leven van vrouwen?

Factor XX laat veertien deskundigen - allemaal vrouwen - uit Nederland, Duitsland, Engeland Amerika, India en Kenia - aan het woord over deze kwestie. Omdat zij verschillende wetenschappelijke disciplines bestrijken, wordt een veelzijdig beeld geschetst van de rol van gentechnieken, in het bijzonder die op het gebied van de voortplanting, in het leven van vrouwen in verschillende landen. Aan de hand van interviews wordt duidelijk dat al deze deskundigen, van bioloog tot socioloog en filosoof, uiteindelijk tot dezelfde conclusie komen: de vrouwelijke stem ontbreek in het publieke debat. Zij zijn de Mrs. XX in de discussie over technieken waarvan zij het leidend voorwerp zijn. Hoewel vanaf de jaren zeventig de autonomie en het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw gewaarborgd zijn, blijft haar mening nu onhoorbaar.

Factor XX is totstandgekomen door samenwerking tussen Marli Huijer, Opzij/hoogleraar aan de Universiteit van Maastricht, en Klasien Horstman, Socrates-hoogleraar aan de Technische Universiteit Eindhoven. Het boek is een oproep aan vrouwen om wereldwijd hun stem te laten horen in het biotech-debat en is tevens een informatieve bron die de stand van zaken op het gebied van pre-implantatiediagnostiek, tissue-engineering en stamcelonderzoek schetst. Het is zeker niet de bedoeling geweest het boek een feministische inslag te geven. Het boek wil vooral laten zien dat het niet de wetenschappelijke experts dienen te zijn die de richting van de biotechnologie - en in het bijzonder de voortplantingstechnieken - bepalen. Een actieve houding van vrouwen in dit debat is essentieel om de voortgang van technische ontwikkelingen te synchroniseren met de houding, ervaringen en emoties van hen die hier vaak het meest door worden getroffen. << SdB

M. Huijer en K. Horstman, Factor XX, Vrouwen, eicellen en genen, Uitgeverij Boom, ISBN 90 5352 989 6, 254 blz., 19,50 euro.