Voorzitter KNMG: Patiëntveiligheid: niet doorslaan

Patiëntveiligheid staat hoog op de agenda. Het publieksvertrouwen in de medische professie heeft een knauw gekregen door breed uitgemeten incidenten. Hierdoor volgen politieke voorstellen elkaar in hoog tempo op. Buiten kijf staat dat de patiënt moet kunnen vertrouwen op de bevoegdheid, bekwaamheid en integriteit van de zorgverleners die hij tegenover zich heeft. Transparantie in de zorg is een groot goed. Het brengt misstanden aan het licht. En al vallen die getalsmatig in het niet bij de overgrote meerderheid van situaties waar alles in orde is, wantoestanden moeten juist vanwege de vertrouwenskwestie serieus worden aangepakt.

Maar we moeten uitkijken dat we niet steeds met nieuwe oplossingen komen. Het is nu vooral zaak om bestaande instrumenten goed te laten werken. Zo zijn er kwaliteitskaders voor alle medische beroepsbeoefenaren en wetenschappelijke verenigingen. Deze moeten wij nog beter benutten. Naast de team-kwaliteitsvisitatie moet in mijn ogen het functioneren van professionals periodiek besproken worden via onder meer peer-to-peer-gesprekken tussen collega’s over het functioneren. Deze worden waar nodig gevolgd door persoonlijke ontwikkeltrajecten. Deze ijkmomenten zouden idealiter moeten meewegen bij de herregistratie; de KNMG onderzoekt hoe dit kan worden vormgegeven. Vanzelfsprekend wordt in deze peer-to-peer-gesprekken en in de toekomst bij de herregistratie ook gekeken naar andere kerncompetenties zoals communicatieve vaardigheden, maatschappelijk handelen en samenwerking. Deze zijn immers essentieel voor de arts om zijn rol als adviseur en begeleider van de patiënt goed te kunnen vervullen.

De raden van bestuur van zorginstellingen maken voor hun kwaliteits- en veiligheidsbeleid steeds meer gebruik van conclusies en aanbevelingen van de opleidings- en kwaliteitsvisitaties. Dit bevordert een cultuur waarin men elkaar feedback geeft en noodzakelijke acties onderneemt. Het feit dat bijna alle ziekenhuizen een veiligheidsmanagementsysteem hebben, ondersteunt dit. Belangrijk is dat veiligheidsprogramma’s nu worden verbreed naar de hele zorg.

We doen dus al veel om patiëntveiligheid te waarborgen. Dit staat naast het aanscherpen van instrumentarium om ernstige incidenten te bestrijden. Artsen aan wie een bevoegdheidsbeperking is opgelegd, moeten hun werkzaamheden als arts nooit zomaar kunnen voortzetten. Dat geldt wat betreft de KNMG ook voor het werken in het buitenland. Betere internationale informatie-uitwisseling over bevoegdheidsbeperkingen helpt hierbij. Ook kan de KNMG zich vinden in het voorstel dat de
Inspectie voor de Gezondheidszorg de bevoegdheid krijgt om een arts op non-actief te stellen als de patiëntveiligheid ernstig in het geding is. Maar de arts moet wel de mogelijkheid hebben om dit door de rechter te laten toetsen.

Zulke instrumenten zijn dus mogelijk zinvol, maar we moeten niet doorslaan. Zij moeten toegepast worden waar nodig. Een angstcultuur waar artsen uit vrees voor het maken van fouten defensief werken, komt niemands veiligheid ten goede. Alle artsen hebben beloofd of gezworen zich toetsbaar op te stellen. We moeten de cultuur van functioneringsgesprekken met voortgangsrapportage en ontwikkelingsplannen krachtig uitdragen. Dit leidt tot een open en veilig werkklimaat vanuit verantwoordelijkheid. En dát is een waarborg voor patiëntveiligheid.

Rutger Jan van der Gaag, voorzitter KNMG

Twitter: @rjgaag