Laatste nieuws
Blog

Voor producent van Orkambi telt alleen de winst

De echte discussie over de prijs van dure geneesmiddelen blijft uit

Farmaproducent Ventrex vraagt een exorbitante prijs voor zijn geneesmiddel tegen taaislijmziekte. In het debat hierover blijven veel feiten ongenoemd. Een lacune waar Mark van Houdenhoven in voorziet.

Dure medicijnen voor zeldzame ziekten houden de samenleving in de greep. Fictie en feiten lopen daarbij door elkaar heen. Wie een zeldzame ziekte heeft, kijkt de dood in de ogen, wordt er beweerd. Als zo iemand niet wordt geholpen, is het einde nabij. Anderen kijken uitsluitend naar de hoge kosten van de behandeling. In beide gevallen wordt ingespeeld op de emoties van de medemens.

Onlangs wijdde de NRC drie pagina’s aan het geneesmiddel Orkambi. Het kost 170.000 euro per persoon per jaar en is bestemd voor mensen die lijden aan de ongeneeslijke taaislijmziekte (cystic fibrose, CF). ‘De keiharde lobby voor een extreem duur medicijn’ was op 19 november 2017 de kop van het artikel in de weekendbijlage.1

Kern van dit verhaal is dat de producent van Orkambi, het beursgenoteerde Vertex Pharmaceuticals uit Boston (Massachusetts), flink heeft gelobbyd om het geneesmiddel te laten opnemen in het Nederlandse basispakket. Het lukte Vertex de steun te verwerven van enkele Kamerleden, van de Nederlandse Cystic Fibrosis Stichting en van enkele wetenschappers.

Opvallend in het artikel is dat twee Kamerleden van de PVV, Fleur Agema en Karen Gerbrands, toenmalig minister Edith Schippers van Volksgezondheid (VVD) maandenlang hebben bestookt om Orkambi vergoed te krijgen. De minister was steeds tegen. Maar op haar laatste werkdag besloot ze Orkambi alsnog te vergoeden. Daardoor krijgen 750 patiënten die aan CF lijden dit middel vergoed, aldus de NRC. Wat de deal ons als samenleving kost, is onbekend, want de bewindsvrouw is gebonden aan een zwijgcontract.

Een argument waarmee de Kamerleden schermden was het feit dat de producent, Vertex, geen ‘extreme boef’ is en in elk geval ‘geen dollartekens in de ogen’ heeft. De afgelopen jaren zou het farmaceutische bedrijf slechts gedurende één kwartaal winst hebben gemaakt. Bovendien gaat 85 procent van de winst terug naar onderzoek, wordt er beweerd. Dat alles op gezag van de Nederlandse lobbyist van Vertex.

Uit het onderzoek van de NRC blijft dat vooral de financiële argumenten makkelijk zijn door te prikken. Want Vertex doet het al jaren beduidend beter dan de Kamerleden beweren. ‘Wie in de jaarverslagen grasduint, vindt zonder problemen negen kwartalen waarin Vertex winst maakte,’ aldus de onderzoeksredacteuren van de krant. Zo nobel is het bedrijf dus niet, laat staan zielig.

Met enig googlen valt er nog wel meer te ontdekken dan waarmee de NRC op de proppen kwam. In de zogenaamde SEC filings van de US Securities and Exchange Commission, de machtige Amerikaanse toezichthouder van de verschillende effectenbeurzen, moeten alle beursgenoteerde bedrijven elk kwartaal hun gegevens melden. Al die gegevens zijn openbaar, transparant en dus voor iedereen beschikbaar.

Wat blijkt? De financiële positie van het farmaceutische bedrijf is met enkele muisklikken binnen twee minuten terug te vinden op internet. Wat in het oog springt, is de door Vertex behaalde brutowinst. Die bedraagt namelijk 87,7 procent. Dit betekent dat het slechts 12,3 procent van de omzet kost om Orkambi te maken. Een bijna jaloersmakend resultaat. Apple, een van de meest succesvolle bedrijven, heeft ‘slechts’ een brutowinst van 39,1 procent en het internationaal gerenommeerde automobielbedrijf BMW, eveneens een beursfavoriet, moet het doen met een bijna armzalige brutowinst van 19,9 procent.2 3

Succesvolle beurspositie

Het aandeel Vertex stijgt alleen maar, mede door de verwachtingen dat veel Europese landen Orkambi in de naaste toekomst zullen vergoeden. Analisten adviseren daarom slechts één ding: kopen. Ook Nederlandse investeerders zijn tuk op Vertex – waaronder opmerkelijk genoeg ook Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW) en het ABP – die in dit bedrijf beleggen.4 5 Ook deze relevante informatie is eenvoudig publiekelijk te achterhalen.

In een keiharde business waar slechts de winst telt, is het een zegen als een bedrijf goed draait. Een succesvolle beurspositie is van het grootste belang voor de eigenaren en de directies en is volledig gebaseerd op de groeiverwachting. Zeg dat dan ook als er een besluit moet worden genomen over de vergoeding van een weesgeneesmiddel waarmee niet slechts, als eerste, de Nederlandse markt wordt bediend.

Grappig genoeg is Vertex zelf wel volledig transparant over de groeiverwachting en de doelstelling.6 In presentaties voor investeerders is de groei van de vergoedingen het belangrijkste element.7 8 Per land wordt aangegeven wat de toekomstige markt is. Elke nieuwe vergoeding in een Europees land werkt mee aan de vergoeding in het volgende land. En dus aan de (stijgende) beurskoers. Die koers wordt overigens prominent bijgehouden op de website van het bedrijf.9

Het grote geld

Het bijzondere van Vertex is dat het inkomen van de top materieel niet afhankelijk is van het medische succes van het geneesmiddel. Maar van de maximale prijs die ze in de verschillende landen kunnen afspreken. Dat zie je terug in het inkomen dat eveneens transparant beschikbaar is in de SEC filings. En wel in het ‘Definitive Proxy Statement’ van Vertex. Het executive team van zes personen verdiende in 2016 gezamenlijk 46,7 miljoen dollar, te weten 2,77% van de totale omzet. Ook dit steekt schril af tegen Apple en BMW waar het executive team in 2016 respectievelijk 215 miljoen (0,06%) en 94 miljoen dollar (0,04%) verdiende.

Laat er geen misverstand over bestaan: dit is de wereld van het grote geld. Dit gaat niet over de zorg. Juist daar horen zowel het Nederlandse parlement als de beslissers in de zorgsector zich in te dekken en zich te wapenen tegen dit financiële geweld. De Kamerleden hebben bovenstaande informatie niet bekeken, vermoed ik. Want als ze dat hadden gedaan, dan hadden ze wellicht anders geoordeeld.

Valt het de wetenschappers en dokters die Orkambi voorschrijven te verwijten dat ook zij met Vertex in zee zijn gegaan? Nee. Zij zijn er in eerste instantie voor hun patiënten. Het Nederlandse model van gezondheidszorg gaat uit van zoveel mogelijk zorg voor iedereen. Juist daarvan maakt een bedrijf als Vertex misbruik. Het gijzelt de samenleving door argumenten te verdraaien. En door individuele casussen te gebruiken in de framing bij een besluit over de vergoeding voor diezelfde samenleving. Daarmee spelen ze vol in op de emoties van Kamerleden en toch al verontruste burgers. Juist dat is laakbaar.

Framing

De vraag is of elke ‘winst’ altijd goed is voor iedere patiënt. Het Zorginstituut Nederland (ZiN), dat waakt over de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van het Nederlandse zorgsysteem, adviseerde Orkambi niet op te nemen in het basispakket. Volgens het ZiN valt de werking tegen en is het geneesmiddel te duur. Een objectieve conclusie. Minister Schippers negeerde uiteindelijk dit advies van haar belangrijkste adviseur. Geheimhouding van de overeenkomst met Vertex is een affront; een minister moet zulke deals niet tekenen. Haar ‘discretie’ zorgt ervoor dat de echte discussie over de waarde van de zorg niet wordt gevoerd.

We moeten ervoor waken dat de Nederlandse samenleving zich niet laat verleiden door de framing met individuele patiënten die het opnemen voor Orkambi. Voor zover bekend is de prijs van het nieuwe geneesmiddel tegen cystic fibrose (CF) nog altijd te hoog. Het verdringt andere dure geneesmiddelen voor andere zieke mensen. Dat werkt niet voor de samenleving als geheel. Het bijzondere is dat Robin Kok, een 25-jarige student en CF-patiënte, in een bijzondere en emotionele brief aangaf dat zij de minister volledig gelijk zou geven als die het voor haar levensreddende geneesmiddel niet zou vergoeden.10 11 Daarmee zette ze feitelijk de Tweede Kamer te kijk.

Contact

m.vanhoudenhoven@maartenskliniek.nl

cc: redactie@medischcontact.nl

Geen belangenverstrengeling gemeld door de auteur

Voetnoten

1. https://www.nrc.nl/nieuws/2017/11/17/de-keiharde-lobby-voor-een-extreem-duur-medicijn-14080132-a1581643

2. Apple Inc., Annual Report 2016, 10-K, http://investor.apple.com/sec.cfm

3. BMW Group, Annual Report 2016,  https://www.bmwgroup.com/en/investor-relations.html

4. ABP, Beursgenoteerde beleggingen van ABP - Aandelen & Converteerbare obligaties In dit overzicht zijn de posities van ABP weergegeven per 30 juni 2017, naar marktwaarde afgerond in miljoenen

euro. De lijst bevat beursgenoteerde aandelen en beursgenoteerde converteerbare obligaties, https://www.abp.nl/images/beursgenoteerde-beleggingen.pdf

5. Pensioenfonds Zorg & Welzijn, Transparantielijst Aandelen (In)directe beleggingen in beursgenoteerde aandelen per 31-12-2016,

https://www.pfzw.nl/over-ons/over-ons/pensioenbeleggen/Paginas/Transparantielijst-Aandelen.aspx

6. J.P. Morgan Healthcare Conference January 9, 2017, Jeffrey Leiden, M.D., Ph.D., Chairman, President and Chief Executive Officer, http://files.shareholder.com/downloads/VRTX/5585871292x0x923399/A5C20E73-F92D-4BC7-8DD1-BF5152C86E7D/VRTX_Presentation_1-9-17.pdf

7. Vertex Pharmaceuticals Incorporated, The Science of Possibility, Investor Event at NACFC, Vertex Management Team, October 2016, http://investors.vrtx.com/events.cfm

8. Vertex Pharmaceuticals Incorporated, SEC Filings, Definitive Proxy Statement 2016, 29 April 2016, http://investors.vrtx.com/secfiling.cfm?filingID=875320-16-74&CIK=875320

9 Vertex Pharmaceuricals Incorporated, Waarde aandelen, http://investors.vrtx.com/stockquote.cfm

10. https://www.nrc.nl/nieuws/2017/10/17/taaislijmziekte-ondanks-mijn-wanhoop-sta-ik-achter-schippers-13512711-a1577478

11. https://www.nrc.nl/nieuws/2017/10/18/is-zij-dit-dure-medicijn-waard-13558898-a1577723

12. https://www.volkskrant.nl/opinie/besparingen-nekken-revolutionair-middel-tegen-taaislijmziekte~a4521854/

dure medicijnen
  • Mark van Houdenhoven

    Mark van Houdenhoven is CEO van de Maartenskliniek en bijzonder hoogleraar Economische bedrijfsvoering in de gezondheidszorg aan de Faculteit der Managementwetenschappen van de Radboud Universiteit.  

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.