Vogelgriepvirus in China zeer dodelijk

Het nieuwe vogelgriepvirus H7N9 lijkt een mortaliteit te hebben van 20 procent. Er zijn aanwijzingen dat het zich ook onder zoogdieren gaat verspreiden.

Het nieuwe vogelgriepvirus H7N9 had op 23 april in China 108 mensen geïnfecteerd, van wie er 22 waren overleden, aldus de WHO. Een eerste geval buiten China, een ernstig zieke Taiwanees, is niet meegerekend. Hij werd ziek drie dagen na een bezoek aan de provincie Jiangsu, op het Chinese vasteland, een regio waar meerdere H7N9 gevallen werden gemeld. De man kon zich niet herinneren in contact te zijn geweest met gevogelte, zoals overigens bij meerdere patiënten het geval is. Toch blijkt uit publicaties deze week in The Lancet en de NEJM dat er tot op heden waarschijnlijk geen mens-op-mensoverdracht is geweest. Surveillance van mensen in de omgeving van de zieken en van zorgverleners die onbeschermd in contact waren met de geïnfecteerde patiënten heeft ook na een tijdsinterval van 14 dagen geen nieuwe gevallen van besmetting  laten zien.

Met een mortaliteit van 20 procent lijkt het erop dat de WHO met H7N9 één van de dodelijkste virussen tot nu toe in het vizier heeft gekregen. Maar het kan goed zijn dat de organisatie momenteel vooral zicht heeft op ernstige zieke mensen; mildere of zelfs asymptomatische gevallen hebben zich mogelijk aan de waarneming onttrokken. Die zouden de mortaliteit uiteraard verlagen.

De symptomen van H7N9 zijn ruwweg gelijk aan die van de bekende vogelgriep H5N1, die al meer dan tien jaar in Azië circuleert: hoge koorts en lagere luchtwegproblemen, voornamelijk grote moeite met ademhalen. Vaststaat verder dat slechts 9 procent van de bevestigde H7N9-patiënten genezen het ziekenhuis heeft verlaten; de overige patiënten lijden aan multi-orgaan falen met een slechte prognose.

Al lange tijd bestaat de vrees dat twee gelijktijdig optredende mutaties in H5N1 overdracht van zoogdier op zoogdier en dus ook van mens op mens mogelijk zouden maken. In ‘de natuur’ hebben die mutaties zich tot op heden gelukkig niet voorgedaan, maar in het lab zijn ze experimenteel tot stand gebracht. Controversieel onderzoek aan onder andere de Erasmus Universiteit van de groep van viroloog Ron Fouchier toonde vorig jaar aan dat deze mutaties de verspreiding van het virus onder fretten inderdaad aanzienlijk vergemakkelijkt.

Genetische analyse van het  nieuwe virus laat nu zien dat het precies over het type mutaties beschikt die verspreiding onder  zoogdieren en overdracht van mens op mens mogelijk maken. Het virus kan dankzij die mutaties een lichaamstemperatuur van 33 graden verdragen (vogels hebben een normale temperatuur van 40 graden) en het kan zich beter hechten aan  het type receptoren dat is te vinden in de luchtwegen van mensen. Viroloog Fouchier zei afgelopen week:  ‘Dit virus lijkt eigenlijk niet meer op een vogelvirus; het lijkt meer op een zoogdiervirus.’

Raadselachtig is dat onder vogels een epidemie is uitgebleven: minder dan 0,005 procent van de onderzochte vogels in China test positief voor infectie. H7N9 is waarschijnlijk een recombinant van een type influenza (H2N9) dat al een aantal jaren rondwaart onder watervogels in Zuid-Korea en China, van H7N3 dat vooral in eenden voorkomt en van H9N2 dat voorkomt onder Chinese vinken. Welk dier ook de drager is van H7N9, zo schrijft publicist en public-health-expert Laurie Garrett deze week in een analyse in Foreign Policy, het moet zich gezien de verspreiding van de griepgevallen vooral ophouden in urbane gebieden en in een groot deel van China, van het ‘bijna tropische zuiden tot het winterse noorden’. Misschien, oppert ze, is het wel geen vogel maar een zoogdier.

Henk Maassen

• The Lancet, Early Online Publication, 25 April 2013doi:10.1016/S0140-6736(13)60903-4
• www.nejm.org, doi:10.1056/NEJMoa1304617
• Foreign policy: The Big One?

Lees ook:

• Vaccin Chinese griep in de maak
• Paniek om H5N1 
• China alert op vogelgriep 
• H5N1 via lucht overdraagbaar 
• Onnodige ophef over vogelgriepvirus 
• Openbare gezondheidszorg is nu de grote kastijder’