'Verzuim is gedrag': trap er niet in!
9 reactiesBeste collega, meldt u zich wel eens ziek? Of werkt u met een griepje of verkoudheid meestal gewoon door? Uw personeel verzuimt wel af en toe, en dan net in drukke tijden zoals deze novembermaand. U ergert zich aan dat ‘verzuimgedrag’. U belt uw arbodienst. Die levert professionele ondersteuning bij verzuim. So far so good. Maar let u als zorgafnemer ook op de kwaliteit?
Zoals overal in de zorg loopt de kwaliteit uiteen. Aanbieders van arbozorg zijn commerciële zorgverleners. Er zijn flinke prijs- en kwaliteitsverschillen. Blijf kritisch, niet alleen op de prijs, maar ook op de geleverde dienst. Waaruit bestaat die verzuimbegeleiding? Een casemanager of een bedrijfsarts heeft elke drie tot zes weken een gesprek met de verzuimende werknemer. Face-to-face of telefonisch. Er zijn verzuimbureaus en arbodiensten die daarbij het zogenaamde gedragsmodel hanteren. Dat ‘model’ bestaat uit een eenvoudige oneliner: ‘Ziekte overkomt je, verzuim is een keuze’. Er is een populaire variant hierop die eindigt met: ‘... verzuim is gedrag’. Googelt u maar eens met deze oneliner. De aanbiedingen voor dienstverlening, maar ook voor trainingen ‘voor een effectieve verzuimaanpak’ buitelen over uw beeldscherm. Ik krijg er ontzettende jeuk van. Valse beloften van handige zakenjongens? Hier klopt iets niet! Maar wat?
Waarom slaat dit model aan? De oneliner bekt lekker. Hij creëert een spannende tegenstelling tussen ziekte en verzuim. Ziekte overkomt je. Ziekte is een noodlot waar je niks aan kunt doen. Toch? Laat zieken en ziektes met rust, daar valt geen eer te behalen voor de begeleider.
Verzuim is een keuze. De werknemer kiest ervoor om de arbeidsrol te laten vallen. Hij neemt de ziekenrol op. De suggestie van de oneliner is dat hij toneel speelt. Hij zou ook kunnen besluiten om door te werken. Hier ligt een kans om iemand vanuit dat verzuimgedrag terug naar het werken te duwen. De begeleider moet die keuze voor verzuim ontmoedigen. Dat leert hij op de training, en wel als volgt. Ga niet in op die klachten. Stuur het gedrag in de gewenste richting, dus naar werkhervatting. Als de werknemer tegenstribbelt, hou je ‘m de consequenties voor: na twee jaar een loonstop en baanverlies. Een tijdje WW en daarna bijstand. Wedden dat-ie eieren voor zijn geld kiest?
Voelt u mijn jeuk ook? Die jeuk zit op drie plekken.
Plek één. Is verzuim altijd een keuze? Heeft iemand die ziek wordt beslissingsruimte om zich ziek te melden? Ik ken legio situaties waarin stoppen met werken onvermijdelijk is. Ongevallen, onwel worden, gevaarlijke situaties, heftige emoties. Daar valt niets te kiezen.
Plek twee. Is verzuim gedrag? Gedrag heeft betrekking op alles wat mensen doen of nalaten. Verzuim is gedrag, maar werken ook. Hobby, sporten, praten, eten, drinken en slapen zijn gedrag. Gedrag kan vrijwillig of afgedwongen/noodzakelijk zijn. Gedrag kan spontaan of geacteerd zijn. ‘Verzuim is gedrag’ bevat impliciet een morele afkeuring, vanwege de valse suggestie dat verzuim een geacteerde keuze is.
Plek drie. Is ziekte iets dat je overkomt? Niet altijd. Zieke werknemers kunnen veel doen om weer gezond te worden. Herstelgedrag noemen we dat. Daar is zelfs een richtlijn voor. Veel werknemers met een chronische ziekte spannen zich dagelijks in om als het even kan aan het werk te blijven. Ziektegedrag waar ik diep respect voor heb.
Werkende werknemers kunnen zelf hun gedrag bijsturen om gezond te blijven. Zodat je voorkómt dat ziekte je overkomt. Preventie noemen we dat. Niet roken, afvallen, bewegen, ontspannen ... allemaal vormen van gezond gedrag! U als werkgever kunt dit gedrag stimuleren. Want het komt niet vanzelf.
Conclusie: de oneliner is een halve waarheid. Een generalisatie die de plank faliekant misslaat. Erger dan een leugen.
Ik vind de oneliner niet terug in richtlijnen. Ik vind geen serieus onderzoek naar de effectiviteit van het gedragsmodel. Ik zie alleen believers. Ik zie artsen die zeggen het medische model voor het gedragsmodel te hebben ingeruild. Maar uw werknemers voelen zich tekort gedaan doordat zij niet behoorlijk worden bevraagd en onderzocht, alleen maar onder druk gezet. U wilt dit uw werknemers niet aandoen. Voor werknemers is deze bejegening regelmatig aanleiding voor een tuchtklacht tegen de ‘gedragsdokter’. Zieke werknemers willen een dokter die hen serieus neemt, die ingaat op hun klachten. Zij willen geen amateurpsycholoog. Laten dokters niet gaan dokteren aan gedrag. Daar zijn ze niet voor opgeleid. Dan Ariely is daar in het laatste MC heel duidelijk over.1 Laten begeleiders zich onthouden van een moreel oordeel over het verzuim. Stop met de illusie van het gedragsmodel. Het is drijfzand.
Beste collega, vraagt u vooral om goede, respectvolle en betrokken medische begeleiding van uw verzuimende werknemers. Zoals u zelf bij ziekte ook begeleid zou willen worden.
Voetnoot
1. Nyst E. ‘Een dokter weet niks van gedrag’. Gesprek met Dan Ariely. Medisch Contact 2016; 46: 17 november 2016.
dolf algra
arts , opiniemaker en commentator zorg en sociale zekerheid, rotterdam
Ten behoeve van de geschiedschrijving. Trap er niet in. Echt waar: verzuim is geen gedrag
Lees dan dit bericht bijna 1 jaar na dato van deze blog: we schrijven nu 12 sept 2017 en dit bericht wil ik geschiedenis niet onthouden:
Voortbestaan Air... Berlin in gevaar door tientallen ziekmeldingen piloten'
Gepubliceerd: 12 september 2017 14:16 Laatste update: 12 september 2017 15:34 - bron NU nl
De directie van Air Berlin vreest dat het voortbestaan van de failliet verklaarde luchtvaartmaatschappij in gevaar is. Dinsdag meldden ongeveer tweehonderd piloten zich ziek.
Dat blijkt uit een interne memo van Air Berlin die persbureau Reuters heeft ingezien.
Door het ongebruikelijk hoge aantal ziekmeldingen moet Air Berlin dinsdag tientallen vluchten annuleren. "We moeten snel weer terug naar een normaal schema", laat COO Oliver Iffert in de memo weten. "Dat is cruciaal om de gesprekken met nieuwe investeerders nog tot een succesvol einde te brengen."
De ziekmeldingen zijn overigens geen onderdeel van een aangekondigde staking. Vakbond Vereinigung Cockpit liet in een aparte verklaring weten "verrast" te zijn door de actie, en benadrukt dat leden niet door de bond zijn opgeroepen zich ziek te melden.
Hoezo verzuim is geen gedrag ??
Elianne van Veelen
zelfstandig bedrijfsarts, Hoogland
Een voorbeeld ter verduidelijking van mijn vorige reactie:
Stel, je hebt een medewerker met een depressie, geinduceerd door meerdere factoren die hoofdzakelijk buiten het werk liggen. Thuis is er ellende en wordt de medewerker alleen maar bevestigd i...n zijn niet-kunnen. Het medische model laat mij bovenstaande verkennen. Dan komt vervolgens de vraag of er voldoende behandeling plaatsvindt. Zo niet, is dat de eerste actie die ondernomen gaat worden. Laat ik stellen dat deze medewerker inmiddels goede behandeling krijgt via de huisarts en psycholoog. Dan volgt de weging wat er wel en niet mogelijk is. Er zijn concentratie en aandachtsproblemen, de medewerker voelt zich waardeloos en is overtuigd dat nu niets lukt. Maar het lukte hem wel op tijd bij mij te zijn en een gesprek te voeren. Daarvoor krijgt hij een compliment. Dat is dan het uitgangspunt voor de kaders voor aangepast werk: volgens afspraak naar het werk, taken zonder tijdsdruk, geen ingewikkelde taken. En dan komt model nummer 3 om de hoek kijken, want gáát deze medewerker dan ook daadwerkelijk naar zijn werk? Als ik u vertel dat de leidinggevende hem ontvangt, oprechte aandacht toont, vraagt welke taken hij altijd graag heeft gedaan en of hij dat niet zou willen proberen, bij welke collega's hij zich op zijn gemak voelt... wat denkt u? Gaat deze medewerker terug naar zijn werk? Jazeker. Maar, wat nu als de leidinggevende geen aandacht voor hem heeft, collega's druk zijn en daardoor ook geen aandacht hebben, hij zijn eigen werk zonder aanpassingen wordt geacht te doen en het ook nog eens snel af moet zijn... dat gaat niet lukken toch?
Waarmee ik maar wil laten zien dat verzuim óók over keuzes gaat. Ziekte overkomt je, maar hoe je er daarna mee omgaat is wel degelijk gedrag van werknemer én werkgever. Echter, het denken over verzuim als gedrag mag nooit de enige invalshoek zijn en al helemaal niet als het uitgelegd wordt als 'verzuim is een keuze die alleen de werknemer maakt en die is per definitie fout'.
Elianne van Veelen
zelfstandig bedrijfsarts, Hoogland
Dank, collega Anoniem, voor uw persoonlijk relaas. Ondanks alle ellende geeft u aan dat het voor u waardevol was terug te keren op de werkvloer en daarom heeft u daar uw best voor gedaan. Dat is een keuze, en uw gedrag heeft geleid tot uw terugkeer. ...Er zijn immers ook argumenten te bedenken waarom terugkeren in werk niet meer mogelijk zou zijn.
In het algemeen vind ik dat een goede bedrijfsarts (geen arbo arts, collega Fennema), in staat moet zijn vanuit drie modellen tegelijk te werken.
1. Medisch: wat is er aan de hand? Welke behandeling krijgt deze persoon en is deze adequaat? Het komt regelmatig voor dat dat niet het geval is. Dan blijft iemand maar met een ziekte/aandoening rondlopen wat niet nodig is. Ik lever dan een belangrijke bijdrage door iemand op het juiste behandelspoor te zetten. Herstel is altijd de betere optie.
Het betekent echter niet dat wanneer er een ziekte/aandoening is, dat een werknemer/medewerker totaal vrijgesteld is van werk. De huidige wet- en regelgeving, maar ook de huidige tijdgeest, vragen van een persoon aan het werk te blijven naar vermogen. Dat brengt mij dan bij model
2. Belasting-belastbaarheid: wat zijn de huidige beperkingen en mogelijkheden met deze ziekte/aandoening? Deze weging brengt meestal de conclusie mee dat er aangepaste werkzaamheden mogelijk zijn. Echter, u voelt hem vast aankomen, daarvoor moet dan wél wat geregeld worden! En dat brengt mij bij
3. Verzuim is gedrag. Niet alleen van de werknemer; het moge duidelijk zijn dat bij een sterke intrinsieke motivatie tot terugkeer op het werk dit vaak ook lukt (lees het relaas van collega Anoniem). Maar, verzuim is óók een keuze van de werkgever! Vaak onbewust, maar toch. Als de werkgever nl. de werkomstandigheden en de taakeisen niet aanpast (of erger: niet wíl aanpassen), dan gaat het niet lukken om met beperkingen aan het werk te blijven. Verzuim is gedrag vergt veel overleg en begrip tussen werkgever en werknemer en juist geen veroordelende houding
Wim van der Pol
ziekenhuisapotheker, Sint Maarten
Ik heb verzuim, ziekte, griepvaccinatie (!), besmettelijkheid altijd als een sociaal probleem beschouwd. Misschien gek, maar niet de relatie werknemer-werkgever, maar de relatie werknemers onderling stond bij mij voorop. De werknemers zijn de ARBO de...skundigen, niet om ervaringen uit te wisselen hoe maximaal van de verzekering te profiteren, maar om het beste uit de situatie te halen op de korte en de langere termijn. Dat leek mij de meest gezonde situatie. Misschien zag ik het fout? Ik kon door deze gedachte wel een hele boel perikelen, zoals die in de discussie genoemd worden, laten voor wat ze waren. Wel zo makkelijk
Fennema
Psychiater, Nijmegen
Ben heel blij met dit artikel van bedrijfsarts Weel, die het dilemma van de bedrijfsgeneeskundige stelt. Door bij voorbaat verzuim als gedrag te benoemen, wordt het denkraam van de arbeidsgeneeskundige tov de zieke medewerker bepaald. Het lijkt me d...an moeilijker om met een voldoende ruime blik naar diagnose en afwegingen te komen. Zelf ben ik heel weinig bij een bedrijfsarts geweest. Maar die ene keer moest zij mij melden, dat ik liever niet terug moest komen bij haar en met een schema in tijd beter moest worden. Het risico bestaat dan m.i. dat een medewerker te veel dan in een klem wordt geplaatst. Het risico ontstaat dan juist op verslechtering. Verder heeft ons bedrijf in een periode van denk ik tien jaren een aanzienlijk aantal ARBO diensten versleten. Dat is geen goed teken. Er is te weinig ruimte voor een min of meer onafhankelijke ARBO-functie. Ik denk, dat heel veel ARBO artsen zich geknecht voelen, of in een spagaat verkeren.
Anoniem
Arts, Anoniem
Vervolg op eerdere reactie:
Dat ik na meerdere malen volgend op de geslaagde operatie aangaf nog steeds hoofdpijn te hebben en pijn in mijn rug ter plaatse van de CES. Ik werd opgenomen en er werd een CT-myelogram gemaakt, waarop duidelijk zichtbaar... overal vanaf L3 en lager en met name rond de zenuw paravertebraal massale liquorlekkage zichtbaar was. Wat mij dan het meeste kwetst is, dat de zichtbare liquorlekkage op de CT werd toegedicht aan de radioloog die mij op correcte wijze en wél lege Artis mbv een niet pijnlijke punctie met dunne naald voor injecteren van jodiumcontrast voor de CT-myelogram.
Ik kreeg daarna zodanige verergering van onwillekeurige bewegingen die ik niet onder controle had, maar bij bewust zijn zijnde en ik alles kon horen en zien wat men zei, er gewoon werd gezegd dat ik me aanstelde en na uitsluiten van epilepsie ik maar naar de psychiater moest. Van je collega's moet je het maar hebben, als ze iets niet begrijpen en dan maar meteen onbegrijpelijke fenomenen onder het kopje "psychogeen" scharen. Als hulpeloos en machteloos slachtoffer van deze procedures (fysiek en mentaal door de onheuse bejegening PTSS overgehouden heb) en nu wat achteraf blijkt voor de rest van mn leven met gegeneraliseerde dystonie moet omgaan vanaf mn 30e en waarvoor ik 2 jaar post-op knie een DBS geïmplanteerd heb gekregen. Dat mijn carrière hierdoor op zijn kop is komen te staan door onwetendheid van collega's en wederom meerdere malen onheuse bejegening. Dat ik ondanks alles mij elke keer terugvocht om fulltime naar de werkvloer, wordt elke keer gemakshalve vergeten bij welke beoordeling dan ook.
Dat mijn leven 9 jaar na het ontstaan van dystonie wederom op z'n kop staat door papillair schildkliercarcinoom en ik ook tussen de operaties fulltime en na de radioactieve jodium weer fulltime werkzaam ben, krijgt wederom hierdoor mijn carrière een keiharde negatieve zet. Ondanks alles ben ik weer fulltime aan t werk zonder problemen!
[Reactie gewijzigd door op 29-11-2016 10:49]
Anoniem
Arts, Anoniem
Ik reageer anoniem, omdat mijn medische voorgeschiedenis als arts mij overkomen is. Ten eerste door een medische misser na ruggenprik, voor een simpele voorste kruisband en meniscus reconstructie, die volgens de anesthesioloog, tijdens de klachtenpro...cedures die ik was gestart ivm de complicaties, "lege Artis" is uitgevoerd met het verweer dat ik (met in later stadium diagnose milde ASS) met pre-medicatie paracetamol de details nooit zou moeten kunnen herinneren. Ik door deze ruggeprik liquorlekkage heb gekregen (oké, is een bekende mogelijke complicatie), maar als ik mij nu na ruim 8 jaar alle details van de manier waarop ik niet met gebogen rug, maar met rechte rug en benen recht voor mij uit meerdere pijnlijke pogingen om in eerste instantie een epiduraal voor pijnstilling post-op te kunnen krijgen, ik letterlijk hoor "oh ik heb bloed gepuncteerd", dat bij andere pogingen de zenuw van mijn linker been werd geprikkeld dat deze pijnlijk in een reflex flecteerde in heup en knie. Dat ik daarna hoorde dat ze op een lager niveau ging proberen te prikken. Dat op het lagere niveau ook meerdere pogingen waren die extreem pijnlijk waren in de hierboven beschreven m.i. Niet lege Artis uitgevoerde procedure voor een epiduraal. Dat het niet verwonderlijk is, dat ik (de signalen herkennende) bijna flauw viel van de pijn. Dat ze beweerde dat de tensiedaling een gebruikelijke reactie was en ze beweerde dat ik niet kon flauwvallen van haar "lege artis" procedure. Dat ik tgv het bijna flauwvallen beter kon ontspannen dat de epiduraal en spinale anesthesie alsnog plaatsvond.
Dat nadien tijdens de operatie de spinaal aan t uitwerken was aangezien ik mijn benen weer kon bewegen & dat mijn linker been verdoofd was post-operatief ipv mijn geopereerde rechter knie!
Dat er na verwijderen vd epiduraal 2x een bloedpatch postop nodig was, maar daarna de eerste verschijnselen van dystonie plaatsvonden.
W.J. Duits
Bedrijfsarts, HOUTEN Nederland
Bij elke ziekte hebben we te maken met een bepaald gedrag en verzuim heeft ook te maken met gedrag. Waarom werkt de ene door en stort de ander met dezelfde ziekteoorzaak ter aarde? Dat is een gegeven.
Gedrag beïnvloeden is een kunst die je moet verst...aan. Daarbij komt veel respect voor de ander bij kijken en hem of haar serieus nemen.
Daarbij is kortzichtigheid en vooringenomenheid bij de beoordelaar ook een belemmering. Laten we het er op houden dat verzuim een Multi causale oorzaak heeft.
dolf algra
zelfstandig bedrijfsarts, rotterdam
Curieuze van blog van André Weel die nogal wat vragen oproept. Wel interessante kwestie overigens, want het gaat over de grootste paradigma shift in het werkveld van de bedrijfsgezondheidszorg in de laatste twintig jaar. De omslag van medisch naar ge...drags model.
Velen blijken daar nog steeds moeite mee te hebben. André blijkbaar ook - gezien zijn opmerking 'verzuim is gedrag- is drijfzand'.
Het lijkt erop dat André terug verlangt naar de 'gouden tijden' van het medische model, toen 'ziek gewoon nog ziek was 'en de dokter dit 'accoordeerde' met een zieken briefje. 'Machtige' tijden waren dat met bijpassend gemiddeld verzuim van 8-10 % en bijna een miljoen Wao-ers. Is André de roemruchtig uitspraak van Lubbers 'Nederland is ziek' vergeten ? Wat waren daar ook alweer de oorzaken van ? Ik verwijs naar de Tweede Kamer Parlementaire Enquete Sociale Zekerheid - betre bekend als de Commissie Buurmeijer
Voorbeeld: Ik heb voor groot (overheids) bedrijf gewerkt met meerdere afdelingen met een verzuim van 33% ! Dus: één op de drie die thuis zat. Maar waren zij ziek ?
Iedereen kent de typering van wit, grijs en zwart verzuim. Er is een verschil tussen ziek zijn, ziek voelen en je ziek melden. Tussen disease (objectiveerbare aandoening, illness( ziekte beleving) en sickness (ziektegedrag).
Mijn stelling: verzuim is gedrag - is geen drijfzand maar juist een betonnen plaat.
Ter zijde: hoe apprecieert André in dit verband de stellingname van de NVAB dat de meerderheid van het verzuim niet medisch is/zou zijn ?
IK verwijs naar artikel in dagblad Trouw - titel: Helft zieke medewerkers mankeert medisch niets ? Gewoon even googlen en stelling van NVAB bestuur dat er meer aandacht zou moeten komen voor het 'niet medische verzuim'. Ja U leest het goed: het niet medische verzuim.
Hoezo: verzuim is geen gedrag ?