Verzetsartsen lanceren Medisch Contact
5 reacties
Veertig dagen na de bevrijding kwam het ondergrondse artsenverzet – het Medisch Contact genaamd – voor het eerst in vrijheid samen. Doel was onder meer de heroprichting van de Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (NMG) en de lancering van een ‘veertiendaagsch mededeelingenblad’. Van deze bijeenkomst zijn nu foto’s opgedoken.
Wat gebeurde hier in juni 1945?
De ‘Eerste landelijke conferentie van het Medisch Contact’ op 16 en 17 juni 1945 in de Utrechtse Stadsschouwburg is in de geschiedenis van de KNMG een belangrijke gebeurtenis.
Verzetsorganisatie het Medisch Contact, bereidde hier – een paar weken na de bevrijding dus – de heroprichting van de Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst voor. Die was drieënhalf jaar eerder, op 19 december 1941, door de Duitse bezetter opgeheven. Ook wordt op deze vergadering de basis gelegd voor de huidige titel Medisch Contact. Er zal ‘een veertiendaagsch mededeelingenblad voor de leden van het M.C.’ komen, zo blijkt uit de notulen.
Jean Jacques Brutel de la Rivière (1885-1972), die unaniem als de leider van het artsenverzet werd erkend, zit de vergadering voor. In zijn openingsrede herdenkt hij ‘de vele collegae, die het gelukkig einde van den oorlog niet hebben mogen aanschouwen, die door de komst van de Duitschers, den dood werden ingedreven, of dezen vonden in gevangenissen en concentratiekampen, door de hand van sluipmoordenaars, of die werden neergeknald door het vuurpeloton’, en haalt hij herinneringen op aan de activiteiten van de artsenverzetsorganisatie het Medisch Contact. Het gesprek gaat vervolgens over onder andere de zuivering, het specialistenregister en de praktijken van NSB-artsen.
Wie staan er op de foto?
Een exacte namenlijst van de personen op de foto ontbreekt. In het verslag van de bijeenkomst komen 21 familienamen voor: Van Balen, Borst, Brutel de la Rivière, Cornelis, Dubois, Van Erp Taalman Kip, Heringa, Hillen, Jansma, Kok, Kruyt, Leboer, Mol, Snellen, De Snoo, Specken, Van Valkenburg, Weebers, Wessel, Wibaut en Van der Zwan. Allemaal bekenden uit de geschiedenis van het artsenverzet.
Van hen zijn er vier met zekerheid te herkennen op de groepsfoto: voorzitter Brutel de la Rivière, oogarts Floris Wibaut (1887-1974), internist Jacobus Borst (1902-1975) en zenuwarts Louis van Erp Taalman Kip (1897-1970). Internist Johannes Pannekoek (1905-1996), vrouwenarts Joseph Specken (1903-1973) en huisarts Izak Wessel (1893-1978) zijn met grote waarschijnlijkheid gemarkeerd.
Met dank aan hoogleraar medische geschiedenis Mart van Lieburg voor het schetsen van de historische context, het aanleveren van citaten uit de notulen en het identificeren van de deelnemers. Dank aan Frederik Kooij voor de foto’s.
Kent u een van deze personen of hebt u informatie over artsen in de bezettingsjaren, dan horen we dat graag via redactie@medischcontact.nl.
Het boek Witte jassen en bruinhemden beschrijft dilemma's waarvoor artsen stonden tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Witte Jassen en Bruinhemden is een uitgave van Medisch Contact . 20 euro.
Dit artikel in tijdschriftopmaak (pdf)
Sip Tol
Huisarts n.p., Almelo
De 1e foto is genomen in de voorzaal van studentensociëteit PHRM aan het Janskerkhof. De 2e foto is genomen in de tuin achter de sociëteit. De bunker herinner ik mij nog uit mijn studententijd destijds in Utrecht.
Marchinus Hofkamp
kinderarts n.p., Apeldoorn
De digitale vorm van MC leent zich bij uitstek om zulke foto's, waarin lezers wat moeten herkennen, in hoge resolutie te scannen, met de mogelijkheid tot vergroting (digitale loupe). In de tuinfoto dan wel nog de belichting bijstellen, en waar nodig ...iets meer scherpte.
Die mogelijkheid tot vergroting missen we ook steeds in te raden Rö foto's e.d.
Svp redactie, een kleine moeite voor groot effect.
David Baden
SEH-arts KNMG, Utrecht
De zaal kwam mij al bekend voor, echter voordat ik de redactie kon mailen dat deze toch erg veel leek op de voorzaal van het "gele kasteel", waren mij al enkele andere voor gegaan zie ik nu. Misschien weet het corpsmuseum ook nog wel wat meer over de... personen die op de foto zouden kunnen staan (http://www.corpsmuseum.nl/)
Marc van Milligen de Wit ('55)
MDL-arts, Breda
De eerste foto toont de “ Verzetsartsen “ voor de haard in de conversatiezaal van de studentensociëteit PHRM aan het Janskerkhof te Utrecht.
Er is een groot stuk karton te zien voor de spiegel boven de haard om weerkaatsing van het flitslicht te voo...rkomen en de klok op de haard is met een doek afgedekt onder het motto …gezelligheid kent geen tijd.
De tweede zonnige foto overdag toont het artsengezelschap in de achtertuin van PHRM. Op de foto is te zien dat in de achtertuin van de sociëteit door de bezetter een enorme bunker geplaatst was.
De sociëteit was door de Duitsers op 9 juli 1940 gevorderd en als kazerne in gebruik genomen. Het USC werd op 11 juli 1941 door de SD verboden en ontbonden. In het geheim bestond het USC tijdens de oorlogsjaren voort.
Op 7 juni 1945, 9 dagen voor de “ Eerste Landelijke Conferentie van het Medisch contact “ op 16 en 17 juni 1945 in de Stadsschouwburg, was PHRM officieus heropend.
Blijkbaar werd de bijeenkomst in de Stadsschouwburg afgewisseld met vertier op PHRM.
RJJ van Es ('80)
MKA-chirurg, Bilthoven
Deze foto is beslist niet genomen in de Stadsschouwburg maar in de Voorzaal van de op een steenworp afstand daarvan gelegen Studentensociëteit aan het Janskerkhof.
Details op deze intrigerende plaat wijzen erop, dat het om een vreugdevolle aangelege...nheid gaat met een feestelijk karakter.
Mogelijk was er aanleiding hier te vieren, wat eerder beklonken was in de Stadsschouwburg?
Zijn er MC-lezers, die meer weten over de achtergrond van deze bijeenkomst misschien?