Verwarring

Drie jaar heb ik als arts binnen een andere cultuur mogen werken. Een cultuur waar de gezondheidszorg zich op een ander niveau afspeelt, waar vreugde en verdriet dicht bij elkaar staan, waar de toppen hoog zijn en de dalen diep en waar de dood een geaccepteerd onderdeel van het leven is. Indrukwekkend vond ik altijd de manier van beleving wanneer iemand was overleden. De pijn van het verlies werd tot uiting gebracht door een hartverscheurend gehuil dat de stilte van de nacht oorverdovend doorbrak. Deze hartenkreet van familieleden kondigde reeds aan met welk bericht de portier van het ziekenhuis naar mij toe ging komen.

Inmiddels werk ik al weer jaren in Nederland waar de gezondheidszorg van hoog niveau is, maar waar de dood soms een ondergeschoven kindje is geworden, iets wat je zo ver mogelijk van je moet weghouden. Is het daarom misschien dat ik een warm gevoel heb bij Afrikaanse mensen?

Zo ook bij een gezin waarvan de 19-jarige dochter aan een ongeneeslijke ziekte leed. Tot voor kort zag ze er gezond uit en ging ze vol goede moed door het leven. Een week nadat ze bij familie in het buitenland was geweest voor een second opinion kwam ze in onveranderde, goede conditie terug. Althans dat vonden haar broer en zussen. Echter, kort na aankomst veranderde de situatie plots en moest ik vrijwel direct langskomen. Wat ik zag, raakte me diep in mijn hart en veroorzaakte een mengeling van ontzetting en herkenning. Ik zag een jonde vrouw met een bleke donkere gelaatskleur met ingevallen ogen en wangen zoals ik er in Zambia zoveel had gezien. Ik zag een vrouw die aan het sterven was en ik zag een familie in verwarring die eigenlijk wel wist dat ze er slecht aan toe was, maar er nog niet aan wilde. Ze moest naar het ziekenhuis en snel, vond men. 112 was al gebeld. Na een kort overleg besloten de ouders haar gelukkig thuis te houden. De ambulance was nog geen 10 minuten weg of het meisje stierf in de armen van haar zus. Wat volgde was een kakofonie van geluid, het hardop lezen uit de koran en een doelloos rondlopende zus.

Ik zat er middenin maar tegelijkertijd voelde ik me een indringer die wat onwennig aan de kant op een stoel het tafereel zat gade te slaan, met zijn schoenen nog aan. Tranen vochten zich een weg naar buiten en ik kreeg weer het intense gevoel van zo’n diep dal. Het bracht me in verwarring en ik waande me voor even weer terug in het mij vertrouwde Afrika.

Bert van Bremen, huisarts

De Wijk