Verwachting hangt samen met placebo-effect

Hoe groter de verwachting van het pijnstillend effect van een placebo, hoe groter de dopaminerelease in de nucleus accumbens. Dat is een belangrijke bevinding van een onderzoek dat vandaag verscheen in Neuron.

De onderzoekers vonden daarnaast dat individuele verwachtingspatronen, bijvoorbeeld bij het deelnemen aan een kansspel, samenhangen met het vóórkomen van het placebo-effect. Voor het onderzoek naar het placebo-effect werd bij zeven mannen en zeven vrouwen de dopaminerelease in de nucleus accumbens bestudeerd met behulp van positronemissietomografie (PET). Dit hersengebied is betrokken bij het reageren op beloningen en speelt een belangrijke rol bij verslaving.

De proefpersonen namen deel aan een experiment waarbij hen werd verteld dat er een nieuwe pijnstiller zou worden getest en dat zij het medicijn of een placebo zouden krijgen, maar in feite kregen zij allemaal een placebo.

Voor het experiment werd aan iedere deelnemer pijn toegediend in de vorm van een hypertone zoutoplossing in de kaakspier. Aan de proefpersonen was gevraagd een schatting te maken van het te verwachten pijnstillende effect van het middel. Het bleek dat deelnemers die een sterk pijnstillend effect verwachtten, een hogere dopaminerelease in de nucleus accumbens hadden. Daarbij was bij personen die aangaven dat zij een sterk effect voelden van de ‘pijnstiller’ de activiteit in de nucleus accumbens hoger dan bij personen die geen effect voelden.

In een experiment met dezelfde mensen, maar op verschillende dagen, zodat zij niet dachten dat de onderzoeken gerelateerd waren, werd gekeken naar het effect van verwachting op de dopaminerelease in de nucleus accumbens. De deelnemers moesten op deze dag een kansspel spelen waarbij men geld kon winnen of verliezen. Ook tijdens dit experiment werd de dopaminerelease gemeten. Het bleek dat de mensen met de sterkste verwachtingen over het winnen van geld, in de eerdere experimenten ook de sterkste placeborespons vertoonden.

David Scott c.s. van de universiteit van Michigan in Ann Arbor stellen dan ook dat hun onderzoek aantoont dat verschillen in de neurobiologische mechanismen betrokken bij verwachtingspatronen verantwoordelijk zijn voor een aanzienlijk deel van de variatie in het vóórkomen van het placebo-effect. << TvV

Neuron 55, 325-36, 19 juli 2007.