Vermijdbare sterfte toegenomen

Het aantal gevallen van vermijdbare sterfte in ziekenhuizen is tussen 2004 en 2008 gestegen.

Uit het rapport ‘Monitor Zorggerelateerde Schade 2008’ blijkt dat er in 2008 naar schatting 1960 patiënten door potentieel vermijdbare schade overleden. In 2004 ging het om 1735 patiënten.

Voor het rapport van onderzoeksinstellingen Nivel en EMGO+ hebben twintig ziekenhuizen inzage gegeven in 4.023 patiëntendossiers. Volgens onderzoeksleider en hoogleraar Patiëntveiligheid Cordula Wagner liggen de aantallen binnen de statistische onzekerheidsmarge. Het is daardoor niet zeker of er daadwerkelijk sprake is van een stijging.

In 2004 kwam voor het eerst een cijfer naar buiten over de vermijdbare sterfte in ziekenhuizen. Sindsdien is veel tijd en energie besteedt aan patiëntveiligheid. Dat heeft in ieder geval nog niet tot een daling geleid. Op de website van Nivel suggereert Wagner dat een toename in het aantal complexe patiënten en nieuwe technologische mogelijkheden een oorzaak zou kunnen zijn. Deze brengen volgens haar extra risico’s met zich mee.

Het is volgens Wagner ook mogelijk dat artsen en verpleegkundigen steeds opener en kritischer kijken. “Deze openheid is nodig om te kunnen leren en echte verbeteringen door te voeren. In de luchtvaart hebben wij jaren geleden ook gezien dat het aantal gemelde incidenten in eerste instantie is toegenomen en dat dit later heeft geleid tot veel verbeteringen.”

Wagner wijst erop dat de kwaliteit van zorg wel is toegenomen. Zo is het aantal doorligwonden, urineweginfecties en gevallen van ondervoeding gedaald. Verdere verbetering ligt in het verschiet, want pas sinds 2008 wordt er in ziekenhuizen gericht gewerkt binnen het landelijke veiligheidsprogramma ‘Voorkom schade, werk veilig’.

Minister Schippers van Volksgezondheid laat in een reactie weten dat zij vasthoudt aan een halvering van de vermijdbare sterfte in 2012. Volgens haar moeten Alle instellingen goede voorbeelden uit de praktijk snel invoeren. Als voorbeelden noemt zij het project van het het Universitair Medisch Centrum in Maastricht om het aantal medicatiefouten te verminderen. Dat krijgt vandaag de Veiligheidsaward 2010. Ook de OK-checklist van het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam verdient snel navolging, aldus Schippers.

De Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF) reageert geschokt op de uitkomst van het onderzoek. De federatie vraagt zich af of ziekenhuizen, artsen en verpleegkundigen er genoeg aan doen om medische fouten in de ziekenhuizen te voorkomen. De NPCF pleit voor het verbeteren van de communicatie met patiënten.

Robert Crommentuyn

Monitor Zorggerelateerde Schade 2008