Vermetel vertrouwen

‘Heb maar geen bang, er bestaat een speciale engelbewaarder voor missiedokters in Afrika’, zei Sjef Vos – hij was tropenarts in Ghana geweest. Op 1 juni 1970 vertrokken we, na de tropencursus, naar Uganda. Een halfjaar daarna kwam Idi Amin aan de macht. In juli 1973 kregen we geen opvolgers.

In de ‘catchment area’ van Nkozi Hospital woonden meer dan vierhonderdduizend mensen. Voor hen waren wij de enige artsen in een functionerend ziekenhuis. Daarom besloten mijn vrouw en ik ons contract te verlengen.

In juni 1973 besloot Idi Amin dat patiënten met schotwonden gemeld moesten worden. Immers alléén misdadigers en vijanden van de staat waren blootgesteld aan de gewapende macht van politie en leger.

Een man werd opgenomen met twee kogelwonden in zijn rechteronderbeen. We hadden kort daarvoor een klein röntgentoestel gekregen. Daarmee, en met wat geluk en een paar kogeltangen uit een curettageset, lukte het om twee 9-mm-kogels uit de cortex van de tibia te verwijderen. We deden geen aangifte, maar twee dagen later stónd een politieagent uit Masaka erop dat ik de patiënt zou ontslaan, zodat hij hem kon meenemen.

Ik weigerde, totdat hij zijn hand even naar zijn holster bewoog. In een opwelling blufte ik: ‘Als u hem meeneemt, moet u mij ook meenemen. Dan zal ik aan uw commandant uitleggen dat artsen hun patiënten niet in de steek mogen laten.’ Vijf minuten later zaten de patiënt en ik in de politielandrover en een halfuurtje later stapten we naar binnen bij de politiepost buiten Masaka.

De patiënt en ik werden naar de achterkant van het bureau gebracht, de agent ging naar het kantoor van zijn chef. De achterdeur stond open vanwege de hitte. Ik pakte de patiënt bij zijn elleboog en liep met hem naar buiten. De omheining ontbrak grotendeels en wij konden zó weer de straat op lopen! Gelukkig waren er veel taxi’s. Mijn patiënt schoot weg achter een paar marktkramen; ik hield een taxi aan die me binnen een halfuur weer bij ons ziekenhuis afleverde. Sjef Vos had gelijk gehad!

Ik werd terecht uitgefoeterd door de matron, een witte zuster. Zij leerde me dat mijn verhaal niet ging over moed, maar een geval was van ‘vermetel vertrouwen’.

Toon Pijpers, oud-huisarts, Boxmeer