Verklaring voor narcolepsie na griepvaccinatie

Meer dan 1300 van de ruim 30 miljoen Europeanen die werden gevaccineerd tegen de Mexicaanse griep in 2009-2010 kregen narcolepsie. In Science Translational Medicine geven Syed Sohail Ahmed e.a. een verklaring voor deze ernstige bijwerking.

Volgens deze onderzoekers brengt het gebruikte vaccin, Pandemrix, de aanmaak op gang van antilichamen die ook kunnen binden aan een receptor in hersencellen die slaap reguleren. Bij patiënten met narcolepsie gaan hersencellen in de hypothalamus verloren. Het gevolg daarvan is onder meer een tekort aan hypocretine dat betrokken is bij de regulering van de slaap-waakcyclus. Ook Pandemrix kan een dergelijk proces op gang brengen. Het is uiteraard de bedoeling dat het vaccin de vorming van antilichamen tegen de oppervlakte-eiwitten van het influenzavirus bevordert, maar het komt ook voor dat het antilichamen gaat maken tegen het kerneiwit van het virus, en precies die antilichamen passen ongelukkigerwijs ook op de hypocretinereceptoren in de hersenen.

Andere aanwijzingen voor deze ongelukkige samenloop van omstandigheden zijn dat vrijwel alle slachtoffers van het vaccin net als veel narcolepsiepatiënten dragers zijn van dezelfde specifieke genetische afwijking en dat bij toepassing van een ander griepvaccin (Focetria) geen narcolepsie werd gezien.

Tijdens de Mexicaanse-griepepidemie in 2009-2010 gebruikten ook de Nederlandse GGD’s Pandemrix – op de markt gebracht door GlaxoSmithKline – om kinderen tussen 6 maanden en 5 jaar te vaccineren. Bij Lareb kwamen toen meldingen binnen van patiënten met narcolepsie.

De Europese geneesmiddelenautoriteit EMA adviseerde in 2011 het vaccin niet langer te gebruiken bij personen jonger dan 20 jaar, tenzij er geen ander geschikt vaccin beschikbaar was en immunisatie nodig was.

De vraag is of behalve het griepvaccin ook het griepvirus zelf (zoals H1N1) bij mensen met een genetische kwetsbaarheid narcolepsie kan veroorzaken. Uit cijfers blijkt inderdaad dat het aantal gevallen van narcolepsie na de grieppandemie van 2009 omhoog ging in China, zonder dat daar Pandemrix werd gebruikt.

Henk Maassen

www.ScienceTranslationalMedicine.org, DOI: 10.1126/scitranslmed.aab2354

Lees ook:

• Tientallen kinderen met narcolepsie na Pandemrix (14 november 2014)
• Onderzoek narcolepsie (21 februari 2011)
• EMA: pas op met Pandemrix (22 juli 2011)
• Narcolepsie-onderzoek gaat traag (28 mei 2003)