Veel verschil in zorg aan dak- en thuislozen

Medische zorg voor dak- en thuislozen wordt per gemeente verschillend ingericht. Daardoor is er in sommige gemeenten weinig tot geen zorg gewaarborgd voor deze doelgroep, blijkt uit een onderzoek.

Nederland heeft zo’n 31 duizend dak- en thuislozen. De Nederlandse Straatdokters Groep (NSG) ijvert voor betere medische zorg voor deze doelgroep, die vaak kampt met somatische aandoeningen, verslavingen en psychiatrische problemen, maar vaak laat zorg zoekt.

Studenten verpleegkunde van de Hogeschool Utrecht hebben met de NSG in kaart gebracht hoe de sociaal-medische zorg voor dak- en thuislozen is georganiseerd in de 43 zogenaamde centrumgemeenten. Die zijn verantwoordelijk voor het organiseren van opvang en bescherming van dak- en thuislozen in eigen en omliggende gemeenten. Uit het onderzoek van de hogeschool, deze week gepresenteerd op een straatdokterssymposium, kwam naar voren dat deze gemeentes dat allemaal verschillend hebben georganiseerd en gefinancierd.

In negen gemeenten (21%) is helemaal geen medische zorg voor dak- en thuislozen aanwezig: er worden geen medische spreekuren gehouden en er werkt geen arts (of verpleegkundige) in, of samen met een zorginstelling. Deze gemeenten verwijzen daklozen vaak door naar een huisartsenpost. Er zijn ook gemeenten waar slechts één van deze vormen wordt aangeboden. In grotere gemeenten, met meer dan 150 duizend inwoners, is vaker sprake van een vaste samenwerking met een huisarts of verpleegkundige dan in kleinere gemeenten.

In slechts vier gemeenten is er bijvoorbeeld een huisarts vast aanwezig in een instelling. In bijna de helft van de gemeenten is er een samenwerkingsafspraak tussen een zorginstelling en een huisarts. Sommigen huisartsen zien de patiënt dan in de eigen praktijk, anderen komen op afroep of hebben een spreekuur op vaste tijden.

In 27 centrumgemeenten hoeven daklozen geen zorgverzekering, ID-bewijs of regiobinding te hebben om beroep op zorg te kunnen doen, maar in de rest wordt dat wel verlangd. Een meerderheid van de gemeenten, 88 procent, maakt een elektronisch dossier aan van zulke patiënten als zij hulp zoeken, maar slechts in 16 procent van de gemeenten zijn deze toegankelijk voor alle instanties die zorg aan deze doelgroep bieden.

De onderzoekers pleiten onder andere voor een medisch spreekuur door een vaste groep huisartsen in elke gemeente. Ook zouden er richtlijnen en afspraken over de organisatie van deze zorg moeten worden vastgelegd. ‘Elke dakloze heeft recht op directe toegang tot opvang en integrale zorg’, stelt straatdokter Van Laere. ‘In elke centrumgemeente moet deze beschikbaar zijn, ongeacht het aantal daklozen. Het is aan het nieuwe kabinet om voor “asielzoekers uit eigen land” passende regels en financiering aan te wijzen.’