Uit het geheugen

Een carrousel met postkaarten staat in een hoek. Als je naar de kaarten reikt, begint de carrousel te draaien, zodat de kaarten niet aangeraakt kunnen worden. Postkaarten als herinneringen die je nooit volledig kunt grijpen. Het is een fraai voorbeeld van de wijze waarop kunstenaars geheugen en herinnering zien. Zo dachten de makers van de tentoonstelling Uit het geheugen. Over weten en vergeten in Museum Dr. Guislain er tenminste over. Ze namen het kunstwerk daarom op in een van de vijf ‘kabinetten’– met als titel: Poetica Memoria – waaruit ze de expositie hebben opgebouwd.

Al sinds mensenheugenis bedienen mensen zich van trucjes en ezelsbruggetjes om het geheugen te ondersteunen. In het kabinet getiteld Ars Memoria – de geheugenkunst – zijn daarvan voorbeelden te zien. Dat een beeld meer zegt dan duizend woorden wisten ze in de middeleeuwen ook al. Neem het 16e-eeuwse schilderij dat de legende van Catharina van Alexandrië verbeeldt: het verhaal van een rijke vrouw die vanwege haar weigering met de koning te trouwen werd gemarteld. De tijdgenoten van de (onbekende) schilder kenden de legende goed en herkenden het hele verhaal in één oogopslag.

Oude geheugentesten, maar ook moderne robots en artificiële intelligentie illustreren het thema ‘het geheugen onderzocht’, dat onderwerp is van het kabinet Scientia Memoria. En in het kabinet Medicina Memoria, dat gaat over ‘het zieke geheugen’ is een indrukwekkende reeks foto’s van alzheimerpatienten te zien. De vertwijfeling in de blikken en de oneindige reeks briefjes om ‘bij de tijd’ te blijven, zullen voor iedereen die te maken heeft gehad met alzheimer herkenbaar zijn.

Een vijfde kabinet is geheel gewijd aan het werk van de Belgische kunstenaar Koenraad Tinel. In meer dan 250 tekeningen heeft hij een poging gedaan zijn problematische verleden te verwerken: Tinel was een kind in de Tweede Wereldoorlog en zijn vader was ‘een zwarte’ (hij was pro-Duits).

In de bijbehorende catalogus Uit het geheugen worden alle thema’s verder uitgediept. Ook vormen de uitgebreide beschrijvingen van de tentoongestelde werken een mooie aanvulling op de expositie.

Uit het geheugen is een met zorg samengestelde, aangrijpende tentoonstelling die bezoekers niet snel zullen vergeten. EP