Toerekeningsvatbaarheid; Over vrije wil, wetenschap en recht

Vrije wil en psychiatrie

De bundel Toerekeningsvatbaarheid; Over vrije wil, wetenschap en recht beziet het begrip toerekeningsvatbaarheid in het licht van de resultaten van de (cognitieve) neurowetenschap (zie ook MC 15/2011: 906). Een fascinerend onderwerp, omdat het samenhangt met het al of niet bestaan van een vrije wil, en dus met de vraag of we mensen überhaupt moreel verantwoordelijk kunnen houden voor hun (mis-)daden. Het antwoord van neurowetenschapper Victor Lamme is helder: ‘Het idee dat we onze daden controleren met onze gedachten, is een illusie.’ Straffen of behandelen van daders heeft wel zin, vindt hij, maar anders dan we dat nu doen: langer straffen voor impulsief gedrag; korter voor handelingen met voorbedachte rade. Waarom? Lees zijn betoog.

Psychiater Gerben Meynen trekt een interessante parallel met wilsbekwaamheid en laat vervolgens zien hoe en waarom het vraagstuk van de vrije wil misschien wel een non-issue is in de forensische psychiatrie. Verder met bijdragen van onder meer forensisch psycholoog Corine de Ruiter, forensisch psychiater Karel Oei en jurist Ybo Buruma.

Voor fundamenteler uitleg over vrije wil en verantwoordelijkheid zijn er: Hoezo vrije wil? en Vrije wil. De laatste titel is een inleiding op de filosofische discussies die momenteel woeden, aangevuld met een handvol klassieke teksten van onder anderen Sartre en Kant. Ongelooflijk maar waar: dit boek bevat het eindexamenmateriaal voor het vwo-examen filosofie, zie tevens: http://vrijewil.info. De eerste titel omvat een reeks bijdragen van deels dezelfde auteurs als in Toerekeningsvatbaarheid, inclusief een schitterende analyse van arts-filosoof Bert Keizer, waarin hij korte metten maakt met het soort neuroreductie waar bijvoorbeeld Lamme zich sterk voor maakt. HM

T.I. Oei & G. Meynen (red.), Toerekeningsvatbaarheid, Over vrije wil, wetenschap en recht, Wolf Legal Publishers, 114 blz., 30 euro.
Tj. van de Laar & S. Voerman, Vrije Wil, Lemniscaat, 215 blz., 24,95 euro.
Maureen Sie (red.) Hoezo vrije wil?, Lemniscaat, 295 blz., 19,95 euro.

• Rubriek Scoop