Laatste nieuws
opnieuw actueel

Tjeenk Willink wil tegengeluid professionals tegen marktdenken

‘Denken in termen van vraag en aanbod is bij publieke dienstverlening inadequaat’

21 reacties
Harmen de Jong
Harmen de Jong
Dit artikel verscheen op 10 januari 2019 voor het eerst online. Vanwege de voordracht van Tjeenk Willink als informateur in 2021, brengen we het opnieuw onder uw aandacht.

Marktdenken hoort niet thuis in de publieke dienstverlening. Dus ook niet in de zorg, vindt oud-vicepresident van de Raad van State Herman Tjeenk Willink. Hij roept professionals op om in verzet te komen en hun stem te laten horen. ‘Dat is een teken van zelfrespect en zelfbewustzijn: zonder hun medewerking gebeurt er niets.’

Het gaat goed en niet goed met Nederland. De economie groeit, de werkloosheid daalt, de financiën lijken op orde. Maar wie nauwkeurig kijkt ziet verwaarlozing en sluipende uitholling van de democratische rechtsorde en ontwaart professionals, zoals artsen, leraren en rechters, die steeds meer het gevoel hebben dat ze worden belemmerd in de uitoefening van hun vak. Terwijl juist de kwaliteit van hun werk in belangrijke mate de geloofwaardigheid van de overheid voor de burgers bepaalt. Immers, zonder goede professionals komt van geen enkel beleid iets terecht.

Oud-vicepresident van de Raad van State Herman Tjeenk Willink (zie kader op blz. 16) analyseert in Groter denken, kleiner doen niet alleen deze tendens, hij wil professionals – door hem vrij consequent aangeduid als ‘uitvoerders’ – ook oproepen om tegenwicht te bieden tegen alles wat het ‘primaire proces’, waaronder de vertrouwensrelatie met de patiënt, in de weg zit, zoals dat inmiddels al gebeurt door bijvoorbeeld het actiecomité ‘Het roer moet om’. De eerste exemplaren van zijn boek reikte hij daarom in december uit aan onder anderen een huisarts en een rechter.

Al eerder toonde Tjeenk Willink zich bezorgd over de steeds dikkere tussenlaag van controle en toezicht tussen de minister en de professional op de werkvloer. De laatste keer als informateur in de zomer van 2017, toen hij de gelegenheid aangreep door over de ‘uitvoerbaarheid en uitvoering van nieuw beleid’ een aparte bijlage aan zijn eindverslag toe te voegen.

Herman Tjeenk Willink (1942)

verwierf in de loop der jaren als voorzitter van de Eerste Kamer (1991-1997) en als vicepresident van de Raad van State (1997-2012) de positie van boven de partijen staande adviseur van de regering. In de jaren zeventig was hij werkzaam als medewerker van minister-president Biesheuvel, raadsadviseur van het kabinet-Den Uyl, regeringscommissaris reorganisatie Rijksdienst en later lid van de Eerste Kamer. Hij was meermalen informateur van Nederlandse kabinetten, de laatste keer in 2017, bij de totstandkoming van kabinet-Rutte III. Sinds 2012 is Tjeenk Willink minister van Staat.

Tjeenk Willink hekelt met name de ‘betonrot’ in de democratische rechtsorde en de gevolgen daarvan voor de publieke sector. Die democratische rechtsorde is onze gemeenschappelijke basis; sterker: na de ontzuiling en het vervagen van ideologieën is dat nog het enige gemeenschappelijke fundament, meent hij. In de wachtruimte van de Raad van State legt hij uit wat hij bedoelt: ‘De democratische rechtsorde is een normatief concept. Het omvat de spelregels voor de wijze waarop de overheid met ons en wij met elkaar omgaan. Zoals: iedereen is gelijk voor de wet, iedereen telt mee en heeft toegang tot publieke diensten zoals gezondheidszorg. De democratische rechtsorde is ook een sociale rechtsorde met sociale grondrechten, die de voornaamste verantwoordelijkheden formuleren van de overheid, zoals zorg dragen voor voldoende werkgelegenheid, huisvesting, milieu, onderwijs en zorg. De overheid heeft haar taken op die terreinen echter afgestoten of verzelfstandigd zonder dat het in de politiek tot een debat is gekomen over de invulling van die grondrechten.’

‘De verzuiling hield vroeger de boel bij elkaar’

De wortels van de huidige problemen reiken volgens Tjeenk Willink tot in de jaren zestig en zeventig, toen de verzuiling op zijn eind liep. ‘Die verzuiling hield de boel bij elkaar. Beleid kwam organisch tot stand, en de politiek werd van onderop gelegitimeerd. Maar de verbindingen van maatschappelijke organisaties onderling en met hun achterban en tussen maatschappelijke organisaties en politieke partijen met hun vaste aanhang werden gaandeweg losser. We hebben vervolgens verzuimd ons af te vragen welke verbindingen daarvoor in de plaats moesten komen. De afhankelijkheid van de overheid werd groter. De overheid kreeg een rol opgedrongen die ze tot dan toe niet had hoeven spelen. Politieke partijen wisten niet wat ze daarmee aan moesten. Er werd door politici onvoldoende nagedacht over de eigen verantwoordelijkheden van de overheid en hun eigen functie daarin, en evenmin over de verbinding tussen overheid en de inmiddels geïndividualiseerde burger – essentieel in een democratie.’

Politiek gaat over het verdelen en toedelen van waarden, stelt Tjeenk Willink. ‘Dat hoort het onderwerp te zijn van het debat in het parlement, tussen regering en parlement en binnen de regering. In dat debat wordt telkens opnieuw vastgesteld wat het algemeen belang vereist. Daarvoor zijn nodig: een politieke visie op waar het met de maatschappij heen moet, de rol van de overheid daarin, en een open politiek debat met de bereidheid zich te laten overtuigen. Zo’n open debat legitimeert de uiteindelijke uitkomst bij de burger. Maar de visie is bleek geworden en het politieke debat met inhoudelijke argumenten en tegenargumenten komt niet van de grond. Politiek is nu vooral besturen, en besturen vooral regelen en financieel beheer.’

‘De BV Nederland leidt tot het failliet van de democratische rechtsorde’

Dominant werd het idee dat ‘de overheid een bedrijf is met burgers als klanten en met kosten en baten die met elkaar in evenwicht moeten zijn’. Hij vervolgt: ‘We hebben ons anker gevonden in een idee dat voor de publieke dienst niet deugt. Denken in termen van vraag en aanbod is bij publieke dienstverlening inadequaat. Ook ontbrak het besef dat de markteconomie altijd haar eigen dynamiek heeft. Die vraagt om een sterke overheid als tegenwicht, maar de overheid heeft juist stappen teruggezet.’

In zijn boek zegt hij het onomwonden: ‘De BV Nederland leidt tot het failliet van de democratische rechtsorde.’ En: ‘Het marktdenken staat haaks op het politieke, omdat het gericht is op het individu en niet op de samenleving (‘het algemeen belang’); omdat het gericht is op de korte termijn en niet op de toekomst; omdat het gericht is op uniformering en niet op diversiteit; omdat het gericht is op kwantiteit en niet op kwaliteit; omdat het financieel-economisch en niet sociaal-cultureel van aard is.’

Onder invloed van ‘de nieuwe spraakmakende elite van economen en managers’ zijn politici en bestuurders steeds meer eenzelfde taal gaan spreken, en langs dezelfde lijnen gaan denken. ‘De politiek is getechnocratiseerd’, constateert hij. Geen goede zaak, want ‘er zijn altijd waarden in het spel’. Ook als gevolg van dat denken zijn publieke diensten op afstand van de politiek gezet, verzelfstandigd of geprivatiseerd.

Hij heeft nooit begrepen hoe privatisering van publieke taken, zoals in de zorg is gebeurd, én tot betere resultaten kan leiden én goedkoper kan zijn én winst kan opleveren én aanzienlijke salarisverhoging aan de top mogelijk maakt. ‘Dat blijkt dan ook niet het geval.’

Met de verzelfstandiging van publieke diensten is de politieke verantwoordelijkheid voor de dienstverlening echter niet als vanzelf verdwenen. Kijk maar naar de ophef rond de failliete ziekenhuizen. ‘Du moment dat er iets misgaat, wordt de politiek erop aangesproken. De minister kan eigenlijk niets anders doen dan zeggen dat hij er niet meer over gaat, maar dat hij zal kijken wat er aan te doen is. Gevolg is dat bij de verzelfstandigde of geprivatiseerde uitvoering zowel met bedrijfsmatige maatstaven, zoals aanbod en vraag, producten en kostentoedeling, maar ook nog wel degelijk met politieke maatstaven, zoals continuïteit en betaalbaarheid, zorgvuldigheid en onpartijdigheid, rekening moet worden gehouden. Dit verklaart de bijna ongebreidelde behoefte aan toezicht, controle en regels. ‘De dokter, de politieagent en de onderwijzer worden in een keurslijf van normen, protocollen en modellen gedwongen. Hun professionaliteit wordt op de proef gesteld en de mogelijkheden om aandacht te besteden aan de individuele patiënt of cliënt worden beperkt.’ Tjeenk Willink vraagt zich af hoe hoog de totale kosten van alle rapportages en de daarmee verbonden controleurs en toezichthouders zijn en wat het oplevert. ‘Niemand schijnt het precies te willen weten. Een uiterst ruwe schatting komt voor de gezondheidszorg uit op miljarden; in ieder geval meer dan het dubbele van wat de totale huisartsengeneeskunde kost.’

Al in de jaren tachtig constateerde hij dat de uitvoerders de enigen waren die met het cumulatieve effect van al die maatregelen te maken hebben en dat dus alleen zij het zijn die de regel- en controledrift kunnen stoppen. ‘Daarom is hun opstelling zo wezenlijk voor het redresseren van wat fout is gegaan.’ Met name dát heeft hem gemotiveerd om Groter denken, kleiner doen te schrijven. Het boek is bedoeld als een oproep aan de professionals en actieve, betrokken burgers om een tegengeluid te laten horen en tegelijk als aanmoediging van al degenen, zoals de artsen van ‘Het roer moet om’, die daarmee al een begin hebben gemaakt. ‘Politici zijn te nauw met het bestuur verweven en – net als ambtenaren – te zeer opgevoed in het denken en spreken over de overheid als bedrijf. Ze moeten daarom gedwongen worden rekening te houden met andere werkelijkheden, namelijk die van uitvoerders zoals dokters, leraren en rechters.’ Alleen zo kunnen politici zich ook losser maken van het bestuur, hun afhankelijkheid van ambtenaren maar vooral ook van de informatie door consultants en lobbyisten en hun eigen politieke functie hervinden. Daarom zijn de bijdragen van professionals op de werkvloer, rechters en burgers essentieel in het handhaven en versterken van de democratische rechtsorde.’

Voor uitvoerders loont het ook om voorschriften waardoor ze zich klem gezet voelen niet voor zoete koek aan te nemen, maar na te gaan of ze verplichtend zijn voorgeschreven en door wie dan en met welk doel. ‘Er is vaak meer ruimte dan wordt gedacht. Het behoort ook tot de gemeenschappelijke verantwoordelijkheid van uitvoerders om die ruimte optimaal te benutten. Dit is een teken van zelfrespect en zelfbewustzijn; zonder medewerking van uitvoerders gebeurt er niets.’

Tjeenk Willink beseft terdege dat de beroepsorganisaties dan wel lef moeten tonen en zo nodig de hand in eigen boezem moeten steken. Ze zijn namelijk vaak zelf onderdeel en belanghebbende geworden bij het bestaande systeem van regels en protocollen, soms zelfs tot genoegen van de professionals, want het is altijd makkelijk om daarop te kunnen terugvallen. ‘Verantwoordelijkheid nemen is altijd riskant. Je moet weten wat de eigen verantwoordelijkheid is en wat die van de ander – de ambtenaar, de minister, het Kamerlid, andere professionals. Als je dat niet weet, kun je niet samenwerken. Elkaars functie en professionaliteit kennen, erkennen en waarderen is de basis voor vertrouwen. Zonder dat vertrouwen erodeert de democratische rechtsorde.’

lees ook download dit artikel in pdf

interview politiek marktwerking
  • Henk Maassen

    Henk Maassen is journalist bij Medisch Contact, met speciale belangstelling voor psychiatrie en neurowetenschappen, sociale geneeskunde en economie van de gezondheidszorg.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Piet Van Loon

    Orthopeed/ houdingsdeskundige, Oosterbeek

    Marktwerking ware nooit nodig geweest ( importartikel uit de USA door de daar ooit werkende bankier Hogervorst) als we niet zelf als "medische stand" ons wat beter aan de preventiekrachten van de Gezondheidsleer uit het Duitstalig Europa hadden vastg...eklampt en ons na de jaren zestig niet overgeleverd hadden aan de slechts oplossingszoekende Amerikaanse Geneeskunde, waar ziekte het verdienmodel bepaalt.
    Vooral de problematiek van het steun- en bewegingsapparaat is door het verdwijnen van alle kennis in hygiëne rond houding en bewegen, zoals dat in common sense, thuis en heel goed in het Onderwijs (gymnastiek!) was geborgd, verantwoordelijk voor de grootste "Socioeconomic Burden of diseases "( Lancet) in de westerse landen.
    Misschien heeft Tjeenk Willink wel meer inspiratie uit Rijnlands denken voor de nieuw te formeren ploeg in zijn toverhoed.

  • Manon Kleijweg

    Ouderenpsychiater, Utrecht

    Ik begreep dat de link in mijn commentaar niet werkte, dus bij deze een die hopelijk wel werkt
    https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/opinie-ernstige-psychische-nood-kan-sneller-behandeld-worden-er-ligt-genoeg-geld-op-de-plank~b8b5261e/

  • Manon Kleijweg

    Ouderenpsychiater, Utrecht

    Ik ben een grote fan van Tjeenk Willink en heb zijn boekje van kaft tot kaft gelezen. Inmiddels is de marktwerking in mijn specialisme zó doorgeslagen dat er alleen nog maar een uitwas van te vinden is, monopolisering, in de vorm van ondoordringbare... mega-instellingen versus vier grote zorgverzekeraars. Ieder initiatief daarbuiten heeft met knellende budgetplafonds en een flink verlaagde dbc prijs te maken. Welk ander specialisme zou zich dit laten flikken? Het enige dat is overgebleven is het marktdenken: de gedachte dat alles in geld kan worden uitgedrukt, ook professionele toewijding, motivatie tot samenwerking en betrokkenheid bij de samenleving, en dat artsen en verpleegkundigen middels targets en afvinklijsten hiertoe kunnen worden opgezweept. Het is overigens een sprookje dat wachtlijsten ontstaan doordat te veel lichte problematiek wordt binnengehaald. Het aantal volwassenen dat behandeld wordt in de psychiatrie daalt al jaren, tussen 2010 en 2016 met een derde. De psychiatrie is daarmee, dankzij de POH's en de vrijgevestigd psychologen, kampioen substitutie, zoals ik ook al in een recent opiniestuk in De Volkskrant betoogde, zie de link. Het beeld dat dhr. Groenhuizen en mw. Van Veen schetsen klopt dus niet. Het systeem is inmiddels zozeer ingericht op tegengaan van overbehandeling, dat de allerziekste patiënten in de kou staan. Ondertussen houden de zorgverzekeraars jaarlijks 300 miljoen achter aan geoormerkte ggz premiegelden. Het zal zeker zo zijn dat er poliklinieken bestaan die zich beperken tot een type behandeling, zoals er ook cataract- knie- en heupstraten bestaan. Toch is het vreemd dat onze beroepsvereniging blijft hameren op de mythe van de cherrypickende zorgcowboy die alleen maar lichte problemen binnensleept, als oorzaak van alle kwaad. Want de cijfers uit mijn stuk zijn met een muisklik te vinden.
    https://www.linkedin.com/posts/manon-kleijweg-a83465167_gisteren-publiceerde-de-volkskrant-mijn-opiniestuk-activity-6783712658567897088-6XQd

  • Dolf Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, Rotterdam

    Twee jaar geleden geschreven, hoogst actueel

  • Anna Bartels

    Neuroloog, Haren

    Ook ik sluit me aan bij het eerdere betoog van Tjeenk Willink. Maar ook bij het geluid dat het verdraaide moeilijk is om vanaf de werkvloer verandering in (ook) dit klimaat aan te brengen. En de recente enquête uitkomst van meest VVD stemmers onder m...edisch specialisten stemt mij ook niet geheel hoopvol over de tegengeluiden die hiervan verwacht mogen worden.
    Respect voor de huisartsen die deze stem al aan een roer hebben weten te krijgen!

  • Dolf Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, Rotterdam

    Erg goed interview. Net weer herlezen. Dat stemt toch weer tot diep nadenken. Bijvoorbeeld over deze intrigerende observatie. Minister Bruins nav Slotervaart debacle.

    " Du moment dat er iets misgaat, wordt de politiek erop aangesproken. De minist...er kan eigenlijk niets anders doen dan zeggen dat hij er niet meer over gaat, maar dat hij zal kijken wat er aan te doen is "

    Kortom: de overheid loopt achter de feiten aan en probeert achteraf met kunst en vliegwerk nog iets te repareren, te ritselen en te regelen ?

    Dat is geen fijne vaststelling en nog minder een prettig vooruitzicht. Lijkt te veel op dweilen met de kraan open, toch ? Maar lijkt wel een verrassend correcte weergave van de werkelijkheid te zijn.

    Maar wat nu te doen ? Hoe moet dit in concreto verder ? Neem ander actueel voorbeeld in de zorg. Het betreft de acute medische zorg

    1. Is het wel of niet een nutsfunctie ? zoals denktank van artsen recent voorstelde ?

    https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/denktank-artsen-acute-medische-zorg-is-nutsfunctie.htm

    2. en direct daaraan verwant:
    moet het categorale ziekenhuis blijven bestaan of juist worden opgesplitst in acute zorg , planbare zorg, uit te besteden zorg, en anderhalfse lijns zorg.

    3. De juiste zorg op de juiste plek, maar wie bepaalt dat ?

    4. En:... wie zorgt voor de regie op dit proces, of wordt er 'gekozen' voor laissez faire strategie. Dus toch beetje wegkijken en vooruit schuiven ? Op basis van het idee: laat de marktkrachten het maar oplossen ?

  • H.J. Groenhuijzen

    Kinder-jeugdpsychiater, Almen

    Als je een zodanige karikatuur van de GGZ schetst als M.Bosman, psychiater, in zijn reactie op het artikel van Tjeenk Willink doet, is alle verandering in de laatste 20 jaar als innovatie te beschouwen. Of die innovatie, door hem niet nader gespecifi...ceerd overigens, iets te maken heeft met de marktwerking kan ook hij waarschijnlijk niet aantonen. Wel is het zo dat in de eerste tien jaar marktwerking de vraag in de GGZ verdubbeld is ( verifieerbare cijfers). Daar was niet op gerekend. Het resultaat is in ieder geval een enorme ondoelmatigheid in de verdeling van de gelden. Wat dit betreft kan Dokter Bosman beter luisteren naar zijn collega huisarts van Veen. Die schetst in zijn reactie de ware werking van de markt: Cherry-picking door te hoog opgeleide professionals en daar tegenover mensen met ernstig psychiatrische aandoeningen die niet meer de meest noodzakelijke zorg krijgen ( gechargeerd natuurlijk). Het systeem is zo doorgeschoten dat Dokter Bosman in de toekomst ook gewoon weer diensten moet doen, als het aan onze staatssecretaris ligt.....( zie TROUW over de GGZ in de laatste week).

  • E.B. van Veen

    ., huisarts

    Beste collega Bosman, júist de GGZ heeft een omwenteling nodig! Wat ik als huisarts (ook ondernemer want praktijkhouder) zie is dat 'makkelijke' problematiek makkelijk verwezen kan worden (door de huisarts). Snel een label plakken en dan terugverwijz...en naar de huisarts.
    Complexe problematiek krijg ik niet meer verwezen naar de specialistische GGZ. Ook krijg ik bij crises geen (kinder)psychiater meer aan de telefoon in grote GGZ-instellingen. Die laatsten hebben wél 7x24 uur bereikbaarheid. Kleine GGZ-instellingen zijn na 17 uur niet meer bereikbaar.
    Dat is veel erger geworden sinds het invoeren van het marktdenken in het Nederlandse zorgstelsel. Luister vooral eens naar dit debat tussen hoogleraren psychiatrie Van Os en Denys in de Balie twee weken geleden: https://debalie.nl/agenda/onder-professoren-damiaan-denys-jim-van-os/

  • Michiel Bosman

    psychiater en directeur van Dokter Bosman,

    Herman Tjeenk Willink zei onlangs in Medisch Contact dat marktwerking niet thuishoort in de zorg. Het werken met vraag en aanbod zou volgens de oud-vicepresident van de Raad van State inadequaat zijn in het publieke domein. Zorgondernemer en psychiat...er Michiel Bosman reageert.

    Door het interview kreeg ik flashbacks naar twintig jaar geleden toen ik arts-assistent werd. Op de opnameafdeling zag je geen verschil tussen patiënten en verpleegkundigen. Tijdens de behandelvergaderingen zaten we met zestien mensen eindeloos te ouwehoeren in een hok dat blauw stond van de rook. Later werkte ik op een polikliniek waar men drie patiënten per dag heel acceptabel vond. De intake bestond uit automaatkoffie drinken en sigaretten roken met een maatschappelijk werker.

    Innovatie
    Voor de GGZ is de marktwerking misschien wel belangrijker geweest dan voor andere zorgspecialismen vanwege de gigantische innovatie. Inmiddels hebben we in Nederland de meest toegankelijke en klantvriendelijke GGZ ter wereld waarin we op hoog niveau evidence-based en efficiënt werken. Dat komt vooral doordat zorginstellingen nu druk voelen van de concullega’s, vooral door de nieuwe aanbieders. De marktwerking-bashers lijken dit te vergeten. Een psychiater die ik ontzettend bewonder vanwege haar zorginnovaties, moppert geregeld op LinkedIn over zorgondernemerschap. Haar ene werkgever is een BV, en haar andere werkgever is ze zelf. Prima natuurlijk, maar het laat zien dat veel mopperaars zelf wél genieten van het ondernemerschap.

    Topsport
    Verloopt de marktwerking vlekkeloos? Nee, het systeem piept en kraakt. Ik vergelijk het altijd met de pijn die topsporters voelen als ze proberen een halve seconde sneller te gaan. En natuurlijk zijn er cowboys onder de ondernemers, maar daarmee is niet de hele marktwerking slecht.
    Zorgondernemingen leveren nu voor minder geld en lagere uurtarieven betere zorg dan de grote GGZ-instellingen van weleer. Betere zorg is precies waarom ik zorgondernemer ben geworden.

  • Ton Hanselaar

    arts en bestuurder n.p. , Nijmegen eo

    Het lijkt mij verkeerde energie om een tegengeluid te laten horen. De zorg voor patiënten heeft veel meer aan een krachtig vóór-geluid, en wel vóór patiënt-waarde.

  • hans emanuel

    heelkundig pensionado, Apeldoorn

    Fuehrungskonzeption : Tjeenk Willink legt de vrijheid bij de uitvoerders. De kern van de Duitse Auftragstaktik.
    Destijds zelf niet meegegaan naar Spijkenisse; het spiksplinter nieuwe ziekenhuis was daar binnen de kortste tijd failliet. Dit nog stee...ds zo. Fusies leiden onderling niet tot Verbundene Waffen, zoals de Duitsers met gemotoriseerde infanterie, cavalerie (tanks) en luchtmacht in hun Blitzkrieg. Verloren door personeel- en materieel overwicht aan oost- en westfront, met wel de verhouding 1 gesneuvelde Duitser tegen 2 tot 3 tegenstanders.
    Fysisch is de technische ontwikkeling - winst blijven maken ! - niet bij te houden. Tjeenk Willink ziet de bedrijfsmatige maatstaven als Befehls Struktur onder managers drill.
    Fuehren im Gefecht ist Auftrag geben: ein Ziel benannt und mittel Erreichung zugewiesen. Der Weg zur Verwirklichen den Ausfuehrende ueberlassen.
    Tjeenk, er is niets nieuws onder de zon !

  • Menno Oosterhoff

    psychiater, Thesinge

    Zorg kent naast de inhoud ook juridische en economische aspecten. Maar de zorg inrichten volgens een economisch principe, marktwerking, is volgens mij uiterst ongewenst. Daarmee verdwijnt de ziel uit ons vak. In discussies over ons stelsel wordt aan...gevoerd dat het in landen waar de overheid de zorg bestuurt beslist niet beter is. Ik kan dat niet beoordelen. Ik zie Amerika als schrikbeeld van het huidige stelsel.
    Dus Tjeenk Willink heeft mijn sympathie. Zijn oproep om in opstand te komen eveneens, maar hoe?. Ik zie onze verenigingen, de KNMG en de Federatie dat nog niet snel doen

  • Viktor Blum

    sportarts n.p., Haarlem

    Het probleem is dat de beslissers in de dagelijkse zorg (de behandelaars) geen belang hebben bij kostengericht denken. De primaire ontsporing zit in het feit dat de individuele patiënt geen of nauwelijks financieel belang heeft bij het laag houden va...n de kosten. De behandelaar moet zijn klant tevreden houden. In de praktijk leidt dit tot veel overbodig diagnostisch onderzoek, met de kosten vandien. Snel voor de dokter met de volle wachtkamer, duur voor ons allen. Op macro-schaal wordt dit moeizaam tegengewerkt door regelingen, waar Tjeenk Willink het over heeft. De zorg verliest aan kwaliteit, maar kost des te meer.

  • JGM van der Zanden

    Interim manager, Haarlem

    Daar zou dus de discussie over moeten gaan: Hoe bereik je een goede balans tussen vrijheid van handelen van zorg-professionals, efficiency, effectiviteit en aansprakelijkheid?

    Ik vermoed dat daartoe vooral een sanering van wet- en regelgeving nodi...g is. Dat is toch wat anders dan klagen over vermeende marktwerking en (on)rechtsstatelijkheid van de zorg.

  • JGM van der Zanden

    Interim manager, Haarlem

    De analyse en het betoog van de heer Tjeenk Willink is niet consistent.

    De zorg is helemaal niet geprivatiseerd. Die is eerder genationaliseerd. Voorheen waren zorginstellingen namelijk tamelijk autonome private instellingen (stichtingen, vaak ker...kelijk geprofileerd, naast private praktijken/maatschappen van specialisten). Sinds enkele decennia is de zorg door imposante wet- en regelgeving geëvolueerd tot ingebakerde mammoet-instellingen; de zorg bestaat daarmee dé facto uit een soort overheidsinstellingen, zij het dat zij nog een privaatrechtelijke rechtspersoonlijkheid hebben.

    Marktwerking is als gevolg daarvan ook nauwelijks aan de orde, omdat praktisch alles ingesnoerd is.

    De problemen waar "professionals" aan lijden, de regel- en controledrift, hebben m.i. een heel andere oorzaak. De cliënten c.q. patiënten hebben de laatste decennia als gevolg van consumentisme en enorme (andere) wet- en regelgeving enorme formele rechten gekregen. Elke fout leidt als gevolg daarvan tot publieke ophef en toewijsbare claims. Het gevolg daarvan is, dat met name wat grotere organisaties, zich gedwongen zien om hun medewerkers, die "arme zorgprofessionals", in te snoeren in protocollen en regels, om toch vooral maar geen claimbare fouten te kunnen maken. Dit gaat uiteraard gepaard met een minutieuze registratie- en verantwoordingsplicht. En enorme inefficiency in het primaire proces en bij de molochs aan toezichthouders.

    Om dit tij te keren, zou de zorg, zoals al vaker in dit vakblad is gememoreerd, misschien een voorbeeld kunnen nemen aan de luchtvaart, waar (verbeter)organisatie en aansprakelijkheid strikt zijn gescheiden. Of aan echte commerciële organisaties, waarin in het algemeen (nog?) wel een rationele afweging plaats kan vinden tussen klant-oriëntatie, (claim)risico's, effectiviteit en efficiency.

  • René Koster

    oogarfs, Veenendaal

    Destijds is luidkeels geprotesteerd tegen die ideeën van marktwerking in de medische zorg, ik moet toegeven: met de SP voorop! Het leek er eerder op, dat daardoor juist hardnekkiger werd vastgebeten in het idee.
    Inderdaad dringt zich het feit op d...at dit een begin van dictatuur is t.o. democratie. De DICTATUUR van de economen, die vooral niet naar de deskundigen en medische professionals luisteren. De DICTATUUR van de materialistische maatschappij van de ‘haves’ t.o.v. de ‘not haves’. De geschiedenis herhaalt zich…
    Ik vraag me af hoe vaak de geschiedenis zich gaat herhalen: kennelijk is de hebzucht omgekeerd evenredig met de kennis van de geschiedenis.
    Waarschijnlijk klinkt dit ietwat pedant, maar de heer Tjeenk Willink moet zich richten tot de politici, immers zij zijn o.a. de wetgevers in onze volgens hem verworden democratie. In een soort van parallelle maatschappij wordt nu als een soort van ‘noodverband’ door de professionele mensen herstelwerk verricht van en in wat het ultieme bureaucratische systeem heeft opgeleverd. Toegegeven het levert in ieder geval weer veel werk en inspanning op, dus voorlopig hoeft er geen angst te zijn voor werkloosheid in medische zorgverlening…
    Inderdaad is het schrijnend, dat door een oud-politicus, een voormalig wetgever, de werkers in de medische zorg worden opgeroepen en aangespoord de fouten, door de politici gemaakt, te gaan herstellen! sic!! en bijna het gevoel op te dringen dat alleen zij voor die verandering kunnen zorgen, jawel! De wereld op z’n kop…
    Naar mijn mening is die kans voorbij en zal uiteindelijk de wal het schip keren.
    Hoe? - dat is in de toekomst verborgen.
    Ik raad de heer Tjeenk Willink en al zijn hedendaagse collega’s aan om daar zelf de aanzet toe te geven, dat maakt die toekomst dan al iets minder onduidelijk. Inderdaad heel pedante opmerking van een medisch specialist!
    Wij moeten ons dat niet laten opdringen, want de mislukking is bij voorbaat ingebakken, houdt hen een spiegel voor!

  • René Koster

    oogarts, Veenendaal

    Destijds is luidkeels geprotesteerd tegen die ideeën van marktwerking in de medische zorg, ik moet toegeven: met de SP voorop! Het leek er eerder op, dat daardoor juist hardnekkiger werd vastgebeten in het idee.
    Inderdaad dringt zich het feit op d...at dit een begin van dictatuur is t.o. democratie. De DICTATUUR van de economen, die vooral niet naar de deskundigen en medische professionals luisteren. De DICTATUUR van de materialistische maatschappij van de ‘haves’ t.o.v. de ‘not haves’. De geschiedenis herhaalt zich…
    Ik vraag me af hoe vaak de geschiedenis zich gaat herhalen: kennelijk is de hebzucht omgekeerd evenredig met de kennis van de geschiedenis.
    Waarschijnlijk klinkt dit ietwat pedant, maar de heer Tjeenk Willink moet zich richten tot de politici, immers zij zijn o.a. de wetgevers in onze volgens hem verworden democratie. In een soort van parallelle maatschappij wordt nu als een soort van ‘noodverband’ door de professionele mensen herstelwerk verricht van en in wat het ultieme bureaucratische systeem heeft opgeleverd. Toegegeven het levert in ieder geval weer veel werk en inspanning op, dus voorlopig hoeft er geen angst te zijn voor werkloosheid in medische zorgverlening…
    Inderdaad is het schrijnend, dat door een oud-politicus, een voormalig wetgever, de werkers in de medische zorg worden opgeroepen en aangespoord de fouten, door de politici gemaakt, te gaan herstellen! sic!! en bijna het gevoel op te dringen dat alleen zij voor die verandering kunnen zorgen, jawel! De wereld op z’n kop…
    Naar mijn mening is die kans voorbij en zal uiteindelijk de wal het schip keren.
    Hoe? - dat is in de toekomst verborgen.
    Ik raad de heer Tjeenk Willink en al zijn hedendaagse collega’s aan om daar zelf de aanzet toe te geven, dat maakt die toekomst dan al iets minder onduidelijk. Inderdaad heel pedante opmerking van een medisch specialist!
    Wij moeten ons dat niet laten opdringen, want de mislukking is bij voorbaat ingebakken, houdt hen een spiegel voor!

  • G K Mitrasing

    Vogelvrije Huisarts, Amsterdam

    Prima oproep. Helaas zullen gebrek aan lef en het gepercipieerde eigen belang van zowel individuele zorgverleners en zorgkoepels dit torpederen. Als ruime ervaringsdeskundige...schreef ik in 2014 het volgende commentaar: De introductie van het zorgst...elsel werd door de SER afgeraden en de RvS was niet minder negatief. Sindsdien kijken we tegen de meest zotte frames van lobbygroepen die beweren dat dit zorgstelsel het beste is wat Nederland overkwam.
    Als we het toch over reflectie mogen hebben. Koepels als LHV en OMS zijn sindsdien bezig de zwakke dijken die het tegen de overmacht van het “schadeverzekeraars geld” heeft opgeworpen, te ontmantelen. De schadeverzekeraars hebben die verdedigingswerken met de trefzekere wapens van de afpersing(wurgcontracten, gelegaliseerd door de politiek)) gebombardeerd en de bestuur koepels hebben geholpen die te beslechten door ze van binnenuit op te blazen.
    Ik verwacht niet dat de veranderingen voor artsen vanuit de koepels zullen komen. Deze hebben een uitgeputte boodschap, die niets nieuws genereert. Het fundamentele probleem van de koepels is dat ze techno bureaucratisch vergif consumeren als ware het heilzaam voedsel. Neem bijvoorbeeld de toepassing van de neoliberale politiek, die NZa, ACM, VWS en CVZ hartstochtelijk, op commando van zorgverzekeraars, prediken. Dit Kwartet is rigoureus dicterend en de Overheid speelt daarbij een fundamentele rol. Zorgverleners – en niet alleen artsen – krijgen dit recept opgelegd, en beschikken op bestuurlijk niveau zelfs over enige vurige, zeer overtuigde “advocaten” die beweren dat dit de redding van de Nederlandse gezondheidszorg zal zijn.
    Een gezondheidszorg die verdwijnt als subject van de economie en deze verandert in de rechter en gendarme, in de politieagent die elke rebellie afstraft van de kant van de zorgverleners en patiënten. "
    Waar staan de zorgkoepels met hun lobby's nu?"

  • Jedidja Fortuijn

    Aios psychiatrie , Haarlem

    Bij deze dan nog maar weer eens mijn tegengeluid hier geventileerd.

  • A.G. Sangster

    bedrijfsarts, Nijeveen

    De maatschappelijke trend kan ik geheel volgen en is vermoedelijk onomkeerbaar.
    Onze gerespecteerde heer Tjeenk Willink had in de tijd na onze laatste vakminister Els Borst vanaf boekhouder Hogervorst al beter op kunnen letten. Toen is de marktwerk...ing geintroduceerd.
    Wij hebben als dokters geen invloed op het systeem, maar zijn hard aan het werk. Wellicht had de RvS tegenwicht kunnen bieden destijds.

  • Bart Bruijn

    Apotheekhoudend huisarts, Streefkerk

    Ja, collega's, kom op! We zijn nog met veel te weinig!

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.