‘Tekort aan jeugdartsen noopt tot taakherschikking’
4 reactiesEen tekort aan jeugdartsen zet de GGD Fryslân ertoe aan de jeugdgezondheidszorg anders in te richten. Ook elders in het land worden vernieuwingen ingezet. ‘Die zorg moet meer op maat’, zegt Mascha Kamphuis, voorzitter van de jeugdartsenvereniging AJN.
Kamphuis reageert op een bericht in de Leeuwarder Courant over mogelijke taakherschikking en flexibilisering in de regio Zuidwest-Friesland. Op een recente bijeenkomst van de bestuurscommissie gezondheid van de Veiligheidsregio Fryslân over de jeugdgezondheidszorg werd onder meer geopperd om taken te verschuiven van artsen naar verpleegkundigen. Overigens is daarover nog geen besluit genomen.
Kamphuis noemt deze suggestie geen verrassing. Ook het ‘flexibiliseren van contactmomenten’ met jonge ouders en het ontwikkelen van ‘zorg op maat’ komt haar inmiddels vertrouwd voor. ‘Veel instellingen op het gebied van jeugdgezondheidszorg kijken nu naar mogelijke vernieuwingen. Dat past bij wensen vanuit de maatschappij en bij de reële krapte op de arbeidsmarkt’, constateert de voorzitter. ‘De aanwas van jeugdartsen vanuit de opleiding is beperkt en de uitstroom door de vergrijzing is een gegeven. Dat gezegd hebbende: we doen er veel aan om ons vak aantrekkelijker en aansprekend te maken.’
Een herschikking van taken van artsen naar verpleegkundigen kan een deel van de oplossing zijn, erkent Kamphuis. ‘We staan sympathiek tegenover het idee om te investeren in de eerste 1001 dagen; laat een arts in die periode goed kijken naar het kind. Na twee jaar kan er worden gedifferentieerd: niet alle kinderen hoeven dan per se door een arts te worden gevolgd. Verpleegkundigen kunnen zeker een grotere rol spelen, mits ze goed geschoold worden. Maar jeugdartsen moeten een belangrijk onderdeel blijven van de jeugdgezondheidszorg. Er zijn altijd puur medische zaken, denk aan psychiatrische zaken, waarbij een arts nodig is. De lijnen tussen de jeugdverpleegkundige en de jeugdarts dienen kort te blijven.’
Lees ook:-
Marieke van Twillert
Marieke van Twillert werkt sinds november 2015 als journalist voor Medisch Contact. Arbeidsmarkt en loopbaanperikelen hebben haar speciale aandacht. Maar ze volgt ook het levenseindedebat, medische technologie, discussies rond calamiteiten en internationale gezondheid. Een enkele keer maakt ze een uitstapje naar de cultuurpagina’s om een boek te bespreken. Marieke is afkomstig uit de dagblad- en weekbladjournalistiek, ze heeft onder meer gewerkt bij NRC Handelsblad, Intermediair en OneWorld.
Henk Talma
sociaal-geneeskundige, Hoorn
Het is altijd goed om deze discussie te voeren, maar een tekort aan jeugdartsen is daarvoor niet het juiste moment. Bij deze discussie moeten ook wel de juiste argumenten gebruikt worden (evidence cq practise-based) Het langgeleden uitgevoerde projec...t jeugdverpleegkundige (eind 70'er begin 80'er jaren) heeft onomwonden aangetoond dat een taakverschuiving naar de jeugdverpleegkundige in ieder geval niet minder kosten betekent, maar wel meer overlegtijd. Dat zelfde geldt voor het triage-model, dat lijkt wel praktisch, maar levert uiteindelijk toch meer 'uitvallers' op die durante het (ontwikkelings)proces worden gemist en die door derden moeten worden 'ingebracht' waarvan niet duidelijk wordt of dat wel de 'juiste' gevallen zijn en/of dat je er alsnog een aantal mist (hangt mede af van de ervaringen van derden met de JGZ), dat wordt dan alsnog dweilen met de kraan open. Het werken met vragenlijsten als een soort 'screeningsmethode' (zoals de SDQ, (lastig voor laag-geletterden) is meer een handleiding om met de ouders/kind in gesprek te gaan) is ook weinig effectief en vervangt zeker niet het persoonlijke contact met het kind, dat je letterlijk in je vingers moet hebben. Het belangrijkste is echter dat je als specialist (jeugdarts) moet leren wat de de variatiebreedte is bij een kind van 0-19 jaar van een 'normale' ontwikkeling (incl gezondheid en groei) in elke fase in dat traject (zo kan in de puberteit afwijkend gedrag in elke andere fase, toch normaal zijn). Daarvoor moet een jeugdarts in de praktijk ervaring kunnen opdoen met alle (gezonde) kinderen en wel in elke fase van 0-19. Die ervaring moet ook onderhouden (kunnen) worden, anders verlies je, door alleen maar 'opvallende' kinderen meer te 'zien', de ervaring en die is van belang om de invloed(en) van maatschappelijke ontwikkelingen op de ontwikkeling te kunnen beoordelen. Kortom je bent pas een specialist als je over deze expertise beschikt en als 'eindbeoordelaar' kunt optreden.
M. de Vries
, AIOS verzekeringsgeneeskunde
@ collega’s Boland en Kramer, dit fenomeen heet in jargon verticale substitutie of verticale taakherschikking en is al jaren aan de gang in vrijwel alle vakgebieden (ook buiten de zorg, trouwens!).
Grappig genoeg vindt de substitutie vrijwel uitslu...itend plaats van onder naar boven, want dat is goedkoper en maakt dat er “maatwerk” kan worden geleverd en de specialist “gerichter” kan worden ingezet (lees: veel minder laagdrempelig kan worden betrokken bij een patiënt).
Specialist blijft overigens wel eindverantwoordelijke voor al die zorg die door anderen wordt geleverd (want: handtekening onder het behandelplan), en krijgt hierdoor eigenlijk alleen nog maar de complexe casus te zien, passend bij zijn honorarium. Ook verliest hij/zij daardoor in de praktijk een groot deel van zijn/haar regie over zijn/haar werk (rode vlag verzuimrisico!).
Maar goed, mensen krijgen in elk geval iemand te zien. Of dat de juiste persoon is op het juiste moment, en of de boel hierdoor ook echt allemaal goedkoper wordt terwijl de kwaliteit er niet (onacceptabel) onder lijdt is overigens onduidelijk.
Voor COPD, astma en moedervlekken lijkt de substitutie van de tweede lijn naar de huisarts succesvol kostenbesparingen te hebben opgeleverd (maar let op: deze substitutie was horizontaal, want beiden arts, maar wel specialist versus generalist), voor diabetes dan weer niet. De GGZ kom ik in het Nivel onderzoek uit 2016 helaas niet tegen.
Annekee Kramer
Psychiater, Den Haag
Ja hoor collega Boland, ook taken van psychiaters worden tegenwoordig overgenomen door verpleegkunig specialisten.
NL Boland
Jeugdarts KNMG, Enschede
Het lijkt mij logischer om jonge aanstaande collega’s tijdens de opleiding beter te informeren over wat het werk van jeugdartsen tegenwoordig inhoudt, uitdagingen en kansen genoeg in dit werkveld maar dat wist ik ook niet voor ik eraan begon. Het tek...ort aan psychiaters wordt toch ook niet opgevangen door sociaal psychiatrisch verpleegkundigen? Taakherschikking in de JGZ is een prima ontwikkeling maar zou geen antwoord op het artsentekort moeten zijn.