Laatste nieuws
Wetenschap

Tegen Ebola helpt alleen strenge hygiëne

1 reactie

Het enige wat een Ebola-epidemie, zoals die momenteel in het Afrikaanse Guinee razendsnel om zich heen grijpt, tot staan kan brengen is een combinatie van zeep, schoon water, quarantaine en andere beschermende maatregelen, zoals mondkapjes.

Een vaccin is er niet en wetenschappelijk onderzoek daarnaar en naar de mogelijke inzet van monoklonale antilichamen heeft, ondanks een investering van miljoenen dollars, tot op heden niets opgeleverd. Daar komt bij dat de industrie geen brood ziet in de ontwikkeling van een vaccin, aldus de Amerikaanse infectiedeskundige Laurie Garrett: ‘De uitbraken zijn te zeldzaam en de mensen die immunisatie kunnen gebruiken zijn te arm.’

Het Ebola-virus doet zijn naargeestige werk door microscopisch kleine gaatjes te maken in het endotheel van de bloedvaten, hetgeen onvermijdelijk leidt tot lekkage. In kort tijdsbestek worden de gaten groter, en neemt de lekkage naar rato toe. De gevolgen zijn gruwelijk: patiënten worden koortsig, krijgen hevige pijnen en hallucinaties, en bloed stroomt uit al hun lichaamsopeningen. De meeste patiënten overlijden binnen vijf dagen. Het is overigens niet altijd gemakkelijk om een ebola-infectie van meet af aan als zodanig te herkennen: de eerste symptomen zijn vaak non-specifiek.

De huidige uitbraak in Guinee is de eerste in twee decennia, en heeft inmiddels ook Liberia en Sierra Leone bereikt. Begin deze week stond de teller met het aantal bevestigde en vermoede gevallen op 122; 78 mensen zijn inmiddels overleden. Sinds 1976, toen de eerste epidemie in het toenmalige Zaïre (nu Congo) werd ontdekt en beschreven, zijn ongeveer 2200 gevallen van besmetting met Ebola bevestigd, met name in equatoriaal Afrika.  Ongeveer 1500 mensen zijn uiteindelijk bezweken aan de ziekte. Hetgeen de mortaliteit uitzonderlijk hoog maakt. 

Dieren en mensen kunnen besmet raken als ze in aanraking komen met besmet bloed, speeksel, zweet, moedermelk en uitwerpselen. Daarom zijn begrafenissen met traditioneel ceremonieel – zoals kussen of aanraken van het stoffelijk overschot – uit den boze.   

De initiële besmetting bij mensen ontstaat door contact met wilde dieren. Vleermuizen zijn dragers van het virus. Zij ondervinden daar zelf geen hinder van, maar ze zijn een prooi voor apen die vervolgens met het virus besmet raken. Zo komt het in de voedselketen, want in Guinee en andere Afrikaanse landen worden apen (‘bushmeat’) gegeten. De vleermuispopulaties staan bovendien onder druk, door boskap en klimaatverandering. Op zoek naar fruit verplaatsen ze zich naar lager gelegen delen in het oerwoud, waardoor ze een nog makkelijker prooi voor apen worden. Ook varkenshouders spelen een rol in de verspreiding van het virus. Vleermuizen kiezen hun  boerderijen toenemend als habitat, wat het risico op transmissie via varkens naar mensen verhoogt.

Iedereen met een Ebola-besmetting moet in quarantaine, hoe uitzichtloos de toestand ook is, en hoe graag de patiënt ook thuis bij zijn of haar familie wil blijven. Omdat Ebola zich ook door de lucht kan verspreiden, moeten  hulpverleners, maar bijvoorbeeld ook grafdelvers, beschermende kleding dragen (mondkappen, handschoenen). Toch zijn in het verleden hulpverleners bezweken aan de ziekte. Ook nu meldt de WHO de besmetting van twee hulpverleners. 

Henk Maassen

WHO supplies arrive in Guinea to support the Ebola outbreak response

Lees ook:

© Thinkstock
© Thinkstock
Wetenschap Ebola
  • Henk Maassen

    Henk Maassen is journalist bij Medisch Contact, met speciale belangstelling voor psychiatrie en neurowetenschappen, sociale geneeskunde en economie van de gezondheidszorg.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • R.W. Appels

    arts infectieziektebestrijding, AMSTERDAM

    Ik zou graag reageren op een stukje in de uitgave van 10 april j.l. over Ebola in het Wetenschap katern. Dit artikeltje bevat een aantal fouten en onwaarheden over de Ebola epidemie in West Afrika, een epidemie die ook in Nederland de nodige onrust v...eroorzaakt. Vanuit mijn positie als arts infectieziekte bestrijding bij GGD Kennemerland suggereer ik een aantal correcties.
    In het werkgebied van GGD kennemerland ligt de luchthaven Schiphol. GGD Kennemerland geeft uitvoering aan de quarantainefunctie aangaande de luchtvaart in Nederland, voortkomend uit de Wet Publieke Gezondheid en de International Health Regulations.
    Onze afdeling infectieziektebestrijding is belast met het verrichten van risico-inschattingen van gevaar voor de volksgezondheid door dreiging van introductie van infectieziekten via de Schiphol. Door de uitgebreidheid van al dan niet directe vliegverbindingen met een groot deel van de wereld hebben wij rekening te houden met uitbraken van infectieziekten op alle continenten. Af en toe worden er vanuit onze GGD in samenwerking met Schiphol en luchtvaartmaatschappijen contacten opgespoord die mogelijk besmet zijn met een ernstige infectieziekte tijdens hun vlucht met als doel de verspreiding naar Nederland en de rest van Europa tegen te gaan. Dit is bijvoorbeeld uitgebreid gebeurd tijdens het begin van de Mexicaanse Griep pandemie en wordt regelmatig gedaan voor gevallen met open tuberculose.
    Een uitbraak als de Ebola-epidemie in West Afrika waarover in de pers ruim verslag wordt gedaan, zorgt voor onrust op de luchthaven. Medewerkers die veel in contact komen met reizigers en bagage uit alle delen van de wereld vragen zich al snel af welk risico zij lopen op infectie, aangezien zij de eersten in ons land zijn die mogelijk contact hebben met virussen vanuit de rest van de wereld. GGD Kennemerland verzorgt de informatie en communicatie over risico’s van deze mogelijke dreigingen en de eventueel te nemen beschermende maatregelen naar Schiphol en zijn medewerkers.
    De Ebola epidemie in West Afrika is op dit moment in Guinee en Liberia. Er zijn geen gevallen bevestigd in Sierra Leone. De manier waarop de epidemie wordt aangepakt is door het opsporen, diagnosticeren, isoleren en behandelen van ziektegevallen en door het opsporen en monitoren van de mensen die contact hebben gehad met een Ebola geval in de besmettelijke periode. Ook de veilige behandeling van overledenen en mogelijk besmette materialen en lichaamsvloeistoffen zijn belangrijk voor het tegengaan van transmissie. Hygiëne maatregelen zijn belangrijk voor het onderhouden van de barrière bij isolatie en de omgang met besmette lichamen en materialen, maar algemene hygiëne maatregelen/adviezen, zoals schoon water en zeep, vormen niet de basis van de bestrijdingsinterventie. Quarantaine, de afzondering van gezonde, mogelijk besmette gevallen, kan eventueel worden toegepast als contacten moeilijk te monitoren zijn. Aangezien iemand met Ebola pas besmettelijk wordt nadat de eerste symptomen (koorts) zich openbaren is quarantaine meestal niet nodig, maar kan meestal volstaan worden met regelmatige temperatuurcontroles door contacten tot het eind van de incubatietijd.
    Ebola verspreidt zich hoogst waarschijnlijk niet door de lucht. Besmettingen vinden plaats door direct contact met besmette lichamen, lichaamsvloeistoffen of materialen die daarmee in aanraking zijn geweest. Om het besmettingsrisico tot het minimum te beperken en ook risico via spatten uit te sluiten worden met de maximale beschermende maatregelen ook mondkapjes en beschermende brillen gedragen.
    Ebola is een zeer ernstige ziekte. Door de dramatische uiting van de ziekte, de korte incubatietijd en het feit dat de ziekte alleen overdraagbaar is door werkelijk zieke patiënten is door bovengenoemde maatregelen een uitbraak tot stand te brengen en bleven in het verleden beschreven uitbraken beperkt. Doordat de gevallen zich vooral voordoen in afgelegen gebieden en onder de meestal arme plaatselijke bevolking is de kans dat een reiziger in contact komt met het virus zeer klein. De kans op verspreiding naar Europa en Nederland is daardoor ook minimaal. Wij houden de situatie natuurlijk wel constant in de gaten.
    Door dit schrijven heb ik u kennis laten maken met de Quarantainefunctie van GGD Kennemerland en de expertise die daarmee samenhangt. Vanuit mijn functie heb ik een aantal kanttekeningen geplaatst bij het stukje dat jullie hebben geplaatst over de Ebola uitbraak. Ik hoop dat duidelijker is geworden wat het verschil is tussen quarantaine en isolatie en dat (strenge) hygiëne niet het belangrijkste wapen is in de strijd tegen de Ebola epidemie.
    Meer informatie is te vinden op de website van het RIVM.

    Rolf Appels
    Arts infectieziektebestrijding
    GGD Kennemerland
    Voormalig Healthadvisor Artsen zonder Grenzen, betrokken bij Marburguitbraak in Angola 2004

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.