Suïcidaal gedrag verdient psychiatrische classificatie

Dat de onlangs verschenen DSM-5 geen afzonderlijke classificatie voor suïcidaal gedrag kent, is onjuist. De hoogleraren psychiatrie André Aleman (Rijksuniversiteit Groningen) en Damiaan Denys (Universiteit van Amsterdam) pleiten er deze week in Nature voor om suïcidaliteit niet langer als ‘een medische complicatie’ te zien, maar als ‘een stoornis op zichzelf’.

In de eerste plaats vanwege de cijfers: volgens de WHO plegen jaarlijks ongeveer één miljoen mensen zelfmoord. Dat is, zeggen beide hoogleraren, meer dan het aantal mensen dat overlijdt ten gevolge van moord of oorlogshandelingen. Ongeveer 10 tot 20 miljoen mensen doen jaarlijks een suïcidepoging. Sinds de economische crisis (van 2008) stijgt het aantal zelfmoorden in Europa; in Nederland bijvoorbeeld van 1353 in 2008 naar 1753 in 2012.

Ten tweede omdat vanwege die hoge incidentie nu eindelijk eens werk gemaakt moet worden van grootscheeps en systematisch onderzoek naar de mechanismen van suïcidaal gedrag. En dan los van de onderliggende stoornis – het is immers bekend dat ongeveer 90 procent van de mensen die suïcide plegen een psychiatrische diagnose (vaak: depressie of alcoholverslaving) heeft. Dat onderzoek kan alleen zijn beslag krijgen als psychiaters besluiten suïcidaal gedrag als een afzonderlijke stoornis te definiëren, en die definitie op te nemen in het gangbare classificatiesysteem (DSM-5). Er zijn zo goed als zeker ‘verschillende routes’ naar suïcidaal gedrag, maar het neuropsychiatrisch onderzoek zou zich moeten concentreren op ‘individuele verschillen in de cognitieve controle van emoties’, aldus Aleman en Denys. Sommige mensen ontwikkelen mogelijk extreme emotionele responsen of zijn minder ‘cognitief flexibel’, in reactie op allerlei tegenslag, zoals het verlies van naasten of verlies van werk.

Ze hopen dat het onderzoek uiteindelijk leidt tot meetinstrumenten waarmee psychiaters de ernst van de stoornis kunnen vaststellen om zo behandelopties te bepalen. Verder sporen ze overheden aan alvast veel meer werk te maken van zelfmoordpreventie. Veel risicofactoren die zulk preventiebeleid kunnen vormgeven, zijn immers al bekend: eerdere suïcidepogingen, familiegeschiedenis, impulsiviteit gecombineerd met neigingen tot agressief gedrag, en ingrijpende stresserende gebeurtenissen.

Vooral ook huisartsen zouden in dat opzicht over meer kennis moeten beschikken, want ‘veel mensen met zelfmoordgedachten consulteren hun huisarts in de weken voorafgaand aan de suïcidepoging’, aldus beide psychiaters.

Henk Maassen

nature.com, vol.509, 421-423

Lees ook:

• Boek: Het verhaal van mijn zelfmoord - Viktor Staudt 
• Veel zelfmoord onder Nederlandse Surinamers 
• Weinig psychiaters helpen bij zelfdoding 
• Aantal zelfmoorden fors gestegen