Strijd om behoud van het huisartsenvak

Terpstra ging recentelijk met pensioen, maar die pensionering is volgens eigen zeggen vooralsnog ‘mislukt’, nu hij als waarnemer drukke collega’s uit de brand blijft helpen en zich inzet voor zijn beroep via Help de huisarts verzuipt (HDHV), waar ook andere huisartsen bij zijn aangehaakt. ‘Ik heb mijn hart verloren aan de huisartsenzorg. Die zorg is zo belangrijk’, verklaart hij zijn activisme.

Actiecomités

Diverse artsenactiecomités proberen duide­­lijk te maken dat de kritische grens voor veel vakgenoten is bereikt, in de chaos van bureaucratie, substitutie vanuit het ziekenhuis, wachtlijsten in jeugdzorg, ggz en thuiszorg, declaratie- en contracteringsperikelen. Naast HDHV diende kort geleden de groep ‘Bevlogen Huisartsen’ zich aan. Dit collectief roerde zich eerst rond de nieuwe financiering van praktijkondersteuners door Zilveren Kruis, als ‘Bezorgde Huisartsen’. Als Bevlogen Huisartsen zamelen ze nu geld in om advocaten en adviseurs in te huren om de onderhandelingspositie met zorgverzekeraars te verbeteren en rechtszaken te beginnen om afspraken uit het hoofdlijnenakkoord af te dwingen.

Een ander groepje huisartsen heeft de ‘Huisarts Reclame Consultatie Commissie’ (HRCC) opgericht. In die hoedanigheid zullen zij, met hulp van een groot huisartsenpanel, toetsen of doorverwijzingen naar een huisarts terecht zijn. En zo niet, zullen ze de aanvrager daar publiekelijk op wijzen. In Rotterdam besloten huisartsen voorbeelden van ongepaste zorg (via Ongepastezorg.nl) onder vakbroeders- en zusters op te halen, om inzichtelijk te maken welke oneigenlijke taken huisartsen dagelijks bezighouden.

Streep trekken

Huisartsenorganisaties LHV en VPH besloten de wens die leefde onder al deze huisartsen, namelijk om gezamenlijk actie te voeren, te steunen. Dat gebeurt dus vrijdag 1 juli op het Malieveld in Den Haag. Die actiedag ‘gaat niet over zielige huisartsen, maar over aandacht voor patiënten in plaats van afleiding door onzin’, vatte de bij de HRCC betrokken huisarts Derk Runhaar onlangs op Twitter het streven bondig samen.

‘Als afspraak na afspraak wordt geschonden, moet je ergens een streep trekken’, klinkt de Haarlemse huisarts Christof Zwart (52) van Bevlogen Huisartsen beslist. ‘Huisartsen zijn geen actievoerders maar primair oplossers die iets willen doen aan een probleem dat zich in hun wachtkamer aandient. Maar blijk­baar is in heel Nederland de nood zo hoog opge­lopen dat ze nu synchroon aangeven dat het zo niet verder kan. De problematiek van huisartsen komt op deze manier in ieder geval beter in beeld. We laten nu zien dat alle huisartsen tegen dezelfde zaken aanlopen, met regionale verschillen, maar dat overal de nood hoog is.’

Huisartsen strijden volgens Zwart ‘voor alle punten’ die in het hoofdlijnenakkoord voor huisartsenzorg zijn opgenomen. ‘Maar die afspraken worden slecht nageleefd, en niemand houdt er effectief toezicht op. Dus willen wij het schenden van afspraken zelf aanbrengen, door klachten bij de NZa in te dienen of de rechter uitspraak te laten doen.’ De crowdfunding die dit collectief heeft opgezet om daarbij hulp van deskundigen in te huren, is ook nuttig om ‘inzicht te krijgen in het draagvlak’ voor deze aanpak. ‘Want het is eigenlijk niet des huisarts, ook niet des Christof Zwarts om het zo te doen. Ik hou normaal meer van dialoog.’

De kritische grens voor veel vakgenoten is bereikt

Vast gezicht

Huisarts Daisy Pors (33) sloot zich aan bij zowel HDHV als de HRCC. Pors is pas sinds 2019 huisarts, maar ging al op gesprek bij alle partijen – van zorgverzekeraars tot toezichthouders – over haar zorgen over ‘het gebrek aan toekomstvisie op de gezondheidszorg’ dat ze ervaart. Ze voorziet dat alle taken die huisartsen erbij krijgen, leiden tot schaalvergroting en het verlies van de huisarts als vast gezicht. ‘Terwijl dat vaste gezicht zijn zo belangrijk is voor je niet-pluisgevoel, dat je allerbeste diagnosticum is. Dat vaste gezicht scheelt daardoor zorgkosten.’

Ze memoreert een casus van een 90-plus palliatief terminale patiënt in een instelling, voor wie de sedatiemedicatie vastliep bij een niet leverende maar wel gecontracteerde apotheek. En voor wie de thuiszorg geen mensen had voor de toediening. ‘Ze vroegen of ik daar niet iedere twee uur voor kon komen. Zolang ik dit soort taken moet uitvoeren, loopt mijn agenda over. We moeten het gaan hebben over de rol van huisartsen. Wat willen we van hen? Welke kosten aanvaarden we? Wat is de rol van politiek en zorgverzekeraars?’

‘Ik ben een rouwdouwer, klaag niet snel’, benadrukt Pors. Maar ze heeft op deze manier ‘twee dagen nodig om bij te komen van drie dagen werken’. Ze sloot zich bij de HRCC aan in de hoop dat ze via deze route ‘via laaghangend fruit’ kan zorgen dat ze weer meer tijd krijgt voor patiëntenzorg. ‘Ik ben 30 procent van mijn tijd bezig met onnodige doorverwijzingen, machtigingen, verklaringen en telefoontjes, met oneigenlijke zorg­taken. Als ik daar vanaf ben, kan ik een dag extra spreekuur houden. En dan wil ik ook best een dag meer werken.’

Betere onderhandelingspositie

Er zijn veel deelstappen nodig om tot een oplossing te komen, zegt zowel Pors als Zwart. Van ggz-instellingen tot ministers, van patiënten tot medisch specialisten, van gemeentes tot zorgverzekeraars; allemaal moeten ze hun steentje bijdragen om te voorkomen dat de huisartsenzorg nog verder vastloopt. Pors: ‘Het piept en kraakt in alle schakels. De huisarts was lang de smeerolie, maar daar piept en kraakt het nu ook.’

Pors hoopt dat de manifestatie leidt tot ‘een betere onderhandelingspositie voor de LHV’ voor het integrale zorgakkoord dat het kabinet wil opstellen. Zwart wil dat er in het zorgakkoord ‘goede afspraken over helder toezicht worden opgenomen’. ‘Wie kun je aanspreken als afspraken niet worden nagekomen en welke sancties staan daarop?’ Hij hoopt dat ‘alle partijen zich verantwoordelijk gaan voelen voor een integraal zorgakkoord dat iets verandert’.

Als er niks verandert, ziet Pors niet hoe ze het werk, ondanks het plezier dat er ook is, nog dertig jaar kan volhouden. En Zwart voorziet ‘een zorginfarct’. Terpstra overlegt inmiddels met initiatiefnemers van andere huisartsen­comités over hoe samen door te pakken en op te trekken ná 1 juli. ‘Je moet een plan klaar hebben. Samenwerking zal noodzakelijk zijn om een vuist te kunnen maken. Je wilt niet dat we krachteloos gaan boezemfibrilleren. We willen dat onze boodschap een sinusritme wordt.’