Specialisme ouderengeneeskunde, 20 jaar jong!

Twintig jaar erkenning van het specialisme verpleeghuisgeneeskunde is een mijlpaal in de ontwikkeling van het vakgebied. Vrijwel tegelijkertijd met de erkenning is ook de opleiding van start gegaan en kwam het wetenschappelijk onderzoek langzaam van de grond. Het was de eerste opleiding in een dergelijk vakgebied in de wereld! Eind jaren negentig zagen de eerste richtlijnen het daglicht.

Voor 1968 hadden de ‘verpleeghuizen’ in Nederland een opberg- en opvangfunctie. Vanaf 1970 kwam daar de dagbehandeling bij als voorziening van de verpleeghuizen. De eerste opening naar het maatschappelijk leven was een feit, een ontwikkeling die zich tot op de dag van vandaag voortzet. De verpleeghuisgeneeskunde ontwikkelde zich dus vanuit de intramurale setting naar buiten toe. Duidelijk werd dat de kwetsbare oudere in de nabije toekomst zo lang mogelijk thuis wilde (en ook zou moeten) wonen en ook daar adequate behandeling wil ontvangen.

Op alle fronten is er sprake van maatschappelijke integratie en normalisatie. Ook in de intramurale setting moeten mensen zoveel mogelijk het leven kunnen leiden dat zij wensen alsof zij het leven voortzetten in hun vertrouwde omgeving. Als gevolg van de vermaatschappelijking van de zorg, en de financiering die daarop volgt, verblijven steeds meer patiënten van de oorspronkelijke verpleeghuisarts ook in het verzorgingshuis of thuis. Deze patiënten blijven echter wel baat hebben bij behandeling die past bij hun kwetsbaarheid, en multidisciplinaire benadering van hun problematiek.

De term verpleeghuisarts dekte de lading niet meer. Begin 2009 stemde de minister in met de nieuwe naam: specialist ouderengeneeskunde. Deze doet recht aan de verbreding van het vakgebied en het combineren van de vakgebieden van de verpleeghuisarts en de sociaal geriater. De samensmelting van expertise op het gebied van eerstelijns sociaalgeriatrische ervaring vanuit de ggz met expertise op het gebied van medische behandeling bij kwetsbare ouderen gericht op functionaliteit en kwaliteit van leven. De opleiding werd gemoderniseerd, verbreed en verdiept: competentiegericht onderwijs op het brede terrein van de ouderengeneeskunde.

Om de ambities te realiseren, moet wel voldaan zijn aan een aantal voorwaarden. Zo zal de specialist ouderengeneeskunde die de brede doelgroep bedient, voor een groter aantal patiënten de medische zorg op zich moeten nemen. Dit kan alleen met maximale taakverschuiving naar andere disciplines, met name de verpleegkundige. Ook zijn aanpassingen in de praktijkvoering nodig, zoals een elektronisch medisch dossier en relevante richtlijnen en behandelprotocollen. Vakgroepen kunnen zich ontwikkelen tot expertisecentra voor medische zorg aan kwetsbare patiënten. Waarbij de ene collega de doelgroep binnen de verpleeg- en verzorgingshuizen zal bedienen, en de andere het vakgebied in de eerste lijn zal aanspreken. Een vak met voor elk wat wils!

Het benutten van deze kansen betekent veranderingen in de beroepsuitoefening, ontwikkeling en toepassing van nieuwe richtlijnen, andere competenties en aanpassingen in organisatie en financiering van de zorg. Samen met Verenso gaat de beroepsgroep deze uitdaging aan. We zijn nog flexibel genoeg. We zijn immers nog maar 20 jaar jong!

Mieke Draijer, voorzitter Verenso

Naar nummer 50