Socio-economische achterstand is een aparte risicofactor

Als de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de sterfte door niet-overdraagbare ziektes wil verminderen, moeten de WHO-lidstaten meer doen aan slechte sociaal-economische omstandigheden. Een lage socio-economische status (SES) is namelijk een belangrijke, onafhankelijke risicofactor voor voortijdig overlijden. Dat stellen Silvia Stringhini e.a. in The Lancet.

Zij gebruikten gegevens uit 48 cohortstudies die in zeven westerse landen uitgevoerd waren. Ze beschikten over voldoende data van ruim 1,75 miljoen mensen, die bij aanvang gemiddeld 48 jaar oud waren. De gemiddelde follow-up was dertien jaar. Hun SES werd ingeschat op basis van de laatste baan die zij hadden gehad (hoge, midden-, of lage positie).

De kans om tijdens de follow-up te overlijden was groter naarmate de SES lager was. Dit gold ook voor deelnemers bij wie geen enkele andere onderzochte risicofactor speelde (zoals roken en hypertensie). Tussen de leeftijd van 40 en 85 was een lage SES goed voor 2,1 verloren levensjaren. Ter vergelijking: voor roken was dat 4,8 jaren, voor lichamelijke inactiviteit 2,4 jaar, voor hypertensie 1,6 jaar.

Natuurlijk heeft een dergelijke analyse allerlei haken en ogen: risicofactoren hangen met elkaar samen, waardoor het moeilijk is om te berekenen in hoeverre één ervan bijdraagt aan ziekte of sterfte. Maar Stringhini e.a. maken een belangrijk punt met hun analyse: dat een lagere SES een onafhankelijke risicofactor is voor niet-overdraagbare aandoeningen (zoals hart- en vaatziekten en kanker). Wat hen betreft een belangrijke boodschap voor de WHO, die als doel heeft gesteld dat de sterfte aan die ziektes in 2025 met 25 procent is gedaald (het 25x25-initiatief). Volgens de auteurs van deze studie moeten lidstaten daarvoor niet alleen op de bekende, beïnvloedbare risicofactoren beleid maken, maar ook op sociaal-economische omstandigheden. In een bijbehorend commentaar noemt Martin Tobias een hele reeks maatregelen die ‘de impact van sociale hiërarchie op gezondheid’ kunnen minimaliseren, zoals aandacht voor onderwijs, universele toegang tot zorg, werkgelegenheidsprogramma’s en sociale woningbouw.

The Lancet, 2017. Doi: 10.1016/S0140-6736(16)32380-7 en 10.1016/S0140-6736(17)30191-5